Ông Poroshenko và Yatsenyuk liệu có thể hợp tác vì Ukraine?

Hôm 29/10, 2 đảng có số phiếu cao nhất trong cuộc bầu cử Quốc hội Ukraine, Khối Poroshenko và đảng “Mặt trận Nhân dân” của Thủ tướng Yatsenyuk tuyên bố thỏa thuận hợp tác để hình thành một liên minh cầm quyền.

Trong khi, Khối Poroshenko giành được đa số ghế thì đảng của ông Yatsenyuk lại có được số phiếu cao nhất trong cuộc đua tranh giữa các đảng. Bên cạnh những gương mặt mới, vẫn có những chính trị gia bảo thủ hay những nhà lập pháp từng ủng hộ vị cựu tổng thống đang đi lưu vong Viktor Yanukovich.

Thỏa thuận hợp tác của ông Poroshenko bao gồm 50 trang đưa ra những kế hoạch trên nhiều lĩnh vực, từ chống tham nhũng cho đến cải cách lương hưu. Nhưng ông Yatsenyuk, người được trông đợi là tiếp tục giữ vị trí của mình, đã đưa ra đề xuất của mình chỉ vài giờ sau đó. Bản kế hoạch của ông ngắn gọn hơn, chỉ dài 2.5 trang. Nó được gọi là “Ukraine của châu Âu”, cái tên muốn ám chỉ rằng kế hoạch là về cơ bản hoàn thành cam kết của chính phủ sẽ thay đổi bộ mặt đất nước, điều đã kí kết trong Thỏa thuận Hợp tác với EU. Thêm vào đó, ông Yatsenyuk còn đưa ra 36 luật mới cần được bổ sung.

Cuộc chiến về nền tảng này là một trong những dấu hiệu đầu tiên cho thấy quan hệ giữa ông Poroshenko và ông Yatsenyuk đang trong giai đoạn căng thẳng và tạo ra nỗi lo sợ rằng sự đối lập của họ có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Thêm vào đó, khi ông Yatsenyuk đang nói về những chương trình chính trị của mình, thì Phó Thủ tướng Volodymyr Hroisman, người trung thành với Tổng thống Poroshenko, tổ chức họp báo để đưa ra lời mời những đảng thân châu Âu đã chiến thắng khác gia nhập liên minh được thành lập bởi khối của ông Poroshenko.

Lãnh đạo đảng Batkivshchyna, bà Tymoshenko, tiếp đó tuyên bố rằng lực lượng chính trị của bà đã sẵn sàng gia nhập liên minh. Thị trưởng thành phố Lviv, ông Andriy Sadoviy cũng cho biết đảng Samopomich của ông có một mong muốn, đó là sự thống nhất và hợp tác giữa 2 đảng của ông Poroshenko và ông Yatsenyuk. Ông Andriy Sadoviy nói: “Chúng tôi đang làm mọi cách có thể để khiến điều này xảy ra. Thống nhất là điều mà người dân Ukraine muốn”.

Những chính trị gia hòa giải lo ngại rằng sự đối lập giữa ông Poroshenko và ông Yatsenyuk sẽ nghiêm trọng như giữa cựu Tổng thống Viktor Yushchenko và Thủ tướng Tymoshenko sau cuộc cách mạng Cam năm 2004.

Ông Oleksiy Khmara, giám đốc tổ chức Minh bạch Quốc tế tại Ukraine, cho biết những ý tưởng về cơ quan giám sát ủng hộ sự minh bạch là một lý do tốt cho sự hợp tác. Ông Oleksiy Khmara nói: “Chúng tôi đang kêu gọi các bên trong liên minh sử dụng những đề xuất về lập pháp, được dựa trên những phân tích chi tiết về luật pháp Ukraine hiện hành và ý kiến của quốc tế”.

Sự thiếu kiên nhẫn cũng khiến cho chính phủ của ông Yatsenyuk bị chậm phát triển kể từ khi ông lên nắm quyền hồi tháng 2. Nhà phân tích chính trị Viktor Andrusiv cho rằng ông Yatsenyuk không hiểu được khác biệt giữa sự áp dụng cải cách từ giấy tờ đến thực tế. Ông Viktor Andrusiv cũng cho biết ông Hroysman, từng là thị trưởng rất thành công của thành phố Vinnytsia, sẽ xứng đáng là một thủ tướng hơn khi ông là người biết cách lãnh đạo.

Cũng có nhiều sự hi vọng vào thế hệ những chính trị gia mới trong Quốc hội vừa được bầu cử. Họ hiện nay đang thỏa thuận để hình thành một nền tảng cải cách giữa các đảng. Đảng Samoponich, đứng thứ 3 trong cuộc bầu cử, bao gồm rất nhiều gương mặt mới đang thực hiện Gói Phục hồi Cải cách, một ý tưởng cộng đồng được tạo dựng để tạo ra những luật mới và những sự cải cách lớn.

Nhiều người hi vọng rằng những con người còn khá trẻ này – một vài người còn đang trong độ tuổi 20-30, sẽ cứu vớt nền chính trị đang phải chịu quá nhiều tham nhũng của Ukraine. Ông Oleksiy Haran, giáo sư khoa chính trị tại Học viện Kiev-Mohyla, nói: “Họ sẽ tăng cường cải cách và đấu tranh tư tưởng trong trại dân chủ”.

Một trong những thành viên Quốc hội mới, cựu nhà báo Mustafa Nayyem, cho rằng những nhà vận động trong Quốc hội có thể trở thành những người có tiếng nói quan trọng. Ông Mustafa Nayyem cho biết: “Những người lính già sẽ không muốn chiến đấu với chúng tôi bởi lẽ họ sẽ bị tổn hại nặng nề về danh tiếng và phải nhượng bộ”.

Chương trình nghị sự của nhóm này bao gồm việc lột trần sự trốn tránh truy tố của các thành viên Quốc hội, thay đổi hệ thống bầu cử thành các danh sách đảng, thiết lập truyền hình công cộng và giảm bớt sức mạnh tài chính của những đầu sỏ chính trị thông qua nguồn tài chính công của các đảng phái.