Gen Z (sinh năm 1996-2012) là thế hệ đầu tiên hoàn toàn lớn lên với Internet và điện thoại thông minh, có trải nghiệm rất khác về thế giới so với thế hệ trước, theo VeryWell Mind.
Đây cũng là thế hệ đầu tiên tiếp xúc với nội dung nguy cơ gây hại liên quan đến phương tiện truyền thông và công nghệ từ khi còn nhỏ, như quấy rối, bắt nạt trên mạng xã hội.
Sự căng thẳng từ đó có thể góp phần gây ra những vấn đề về tâm lý như trầm cảm và lo âu. Tuy nhiên, Gen Z liên tục chứng tỏ mình là thế hệ công khai nói về sức khỏe tâm thần.
The báo cáo Căng thẳng ở Mỹ: Gen Z do Hiệp hội Tâm thần Mỹ công bố vào tháng 10/2019, 37% Gen Z có xu hướng được điều trị hoặc đi trị liệu tâm thần, so với 35% thế hệ Millennials và 26% Gen X.
Hơn nữa, 37% Gen Z có xu hướng nhận định sức khỏe tâm thần của họ ở mức khá hoặc kém. Tỷ lệ này nhiều hơn thế hệ trước, cụ thể là 15% ở thế hệ Millennials và 13% ở Gen X.
Nguyên nhân
Nhiều lý do khiến Gen Z cởi mở hơn về các vấn đề sức khỏe tâm thần.
Các thế hệ trước đó có thể đã mở đường cho Gen Z thông qua những chiến dịch cộng đồng nhằm giảm kỳ thị, đồng thời nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần.
Bên cạnh đó, mạng xã hội và Internet cũng kết nối Gen Z với câu chuyện của những cá nhân khác, cho dù là ngôi sao, người nổi tiếng hay một người lạ bất kỳ.
Bình thường hóa các cuộc trò chuyện về sức khỏe tâm thần đồng nghĩa rằng Gen Z có khả năng giải quyết vấn đề của họ và đi tiếp, thay vì rơi vào bế tắc luẩn quẩn. Thế hệ này không muốn bị kìm hãm bởi vấn đề sức khỏe tâm thần.
Bình thường hóa điều trị sức khỏe tâm thần
Thế hệ Millennials và Gen X thường cảm thấy bất thường, sai lầm khi mở lòng hoặc yêu cầu giúp đỡ về vấn đề tâm thần.
Song, Gen Z không có chung suy nghĩ này nhờ lớn lên trong một thế giới nơi mà việc điều trị các vấn đề tâm lý là điều bình thường và tự nhiên.
Yêu cầu giúp đỡ về sức khỏe tâm thần thậm chí được coi là thế mạnh của Gen Z, thay vì điểm yếu. Hành động này được coi là điều thông minh nên làm, tương tự thăm khám bác sĩ khi bị gãy xương.
Giảm kỳ thị thông qua mạng xã hội
Thông qua sự kết nối và chia sẻ hiểu biết, mạng xã hội và Internet đã giúp bình thường hóa các vấn đề sức khỏe tâm thần, giảm kỳ thị trong thế hệ này.
Nhờ đó, Gen Z có cảm giác được hỗ trợ xã hội từ các mối quan hệ trực tuyến của họ - thứ mà thế hệ trước không có. Thay vì bị che giấu, sức khỏe tâm thần được thảo luận như cách mọi người trò chuyện về việc gội đầu, đánh răng.
Văn hóa phơi bày (Call Out Culture)
Trong thế giới Gen Z trưởng thành, việc phơi bày và bài trừ các định kiến, kỳ thị là điều bình thường. Trong khi đó, các thế hệ trước Gen Z thường bị hạn chế hơn về về sức khỏe tâm thần do gia đình, trường học và xã hội.
Một ví dụ điển hình là sự thay đổi của việc sử dụng từ ngữ. Trước đó, một số thuật ngữ đề cập đến sức khỏe tâm thần không được chấp nhận sử dụng vì mang ý nghĩa tiêu cực.
Bài học kinh nghiệm
Theo VeryWell Mind, thay đổi là điều cần thiết để phát triển vì cuộc sống tốt hơn. Những điều khác biệt hôm nay có thể là chuẩn mực xã hội mới vào ngày mai. Hãy chuẩn bị tâm thế sẵn sàng đón nhận dù thuộc thế hệ nào.
Mạng xã hội không hoàn toàn xấu
Những thế hệ khác, cụ thể là Gen X và Baby Boomers, có xu hướng coi thế giới trực tuyến là những thứ gây mất tập trung và tiêu cực tới thế hệ trẻ.
Tuy nhiên, họ có thể học hỏi từ Gen Z rằng kết nối trực tuyến cho phép mở rộng quan điểm, khoan dung với sự khác biệt và chấp nhận nhiều hơn các vấn đề sức khỏe tâm thần nói chung.
Học cách lắng nghe
Gen Z có xu hướng cởi mở và chân thực hơn khi nói về sức khỏe tâm thần. Vì vậy, những phụ huynh có con cái thuộc thế hệ này cần lưu ý và mở lòng theo. Quan trọng nhất, bố mẹ cần lắng nghe khi con trao đổi về sức khỏe tâm thần, thay vì phủ nhận hoặc thay đổi chủ đề.
Thời gian dùng thiết bị điện tử là để kết nối
Mặc dù một số người thuộc thế hệ cũ coi việc sử dụng thiết bị điện tử tương đương với sự cô lập, Gen Z lại dùng chúng để tạo kết nối và cảm thấy bớt cô đơn hơn.
Các thế hệ trước có thể coi mối quan hệ online của Gen Z giống bạn qua thư của họ, chỉ khác ở điểm hoạt động trên mạng xã hội. Bởi vậy, không nên hạ thấp tầm quan trọng của kết nối trực tuyến trong thế giới kỹ thuật số ngày càng phát triển.
Không phải hạn chế
Các thế hệ trước có thể coi sức khỏe tâm thần, hoặc bệnh tâm thần của họ như một lý do gây hạn chế cuộc sống. Tuy nhiên, Gen Z nhận thức rằng sức khỏe tâm thần chỉ là một khía cạnh trong đời sống và hoàn toàn có thể được cải thiện khi có sự giúp đỡ.
Theo đó, những thế hệ trước có thể rút ra rằng điều trị sức khỏe tâm thần không thể hiện sự yếu kém. Thay vào đó, nó giúp xây dựng sức mạnh cá nhân.
Cởi mở trò chuyện
Gen Z đã quen với việc mở lòng về sức khỏe tâm thần và các thế hệ khác có thể học hỏi từ điều này. Trò chuyện cởi mở về chủ đề này trong gia đình và giữa các thế hệ sẽ giúp làm giảm số người trưởng thành bị tổn thương tâm lý.
Hơn nữa, trao đổi thẳng thắn về sức khỏe tâm thần có thể giúp thông báo cho thế hệ trẻ về những điều họ nên mong đợi trong cuộc sống tương lai.
Khi biết được một thành viên trong gia đình đang gặp khó khăn với vấn đề sức khỏe tâm thần cụ thể, thế hệ trẻ có thể chủ động trao đổi với bác sĩ về nguy cơ của họ. Che giấu sẽ không giúp ích cho bất kỳ ai.
Điều trị tích cực
Gen Z đã dạy các thế hệ khác rằng tích cực điều trị sức khỏe tâm thần rất quan trọng để kiểm soát căng thẳng, lo âu, từ đó đạt được mục tiêu khác trong cuộc sống. Thay vì trốn tránh vấn đề, đối mặt với nó và tìm kiếm sự giúp đỡ là chiến lược tốt nhất.
Theo Ánh Dương/ Zing