Tép riu là một loài tép phổ biến tại các đồng ruộng ở Việt Nam, thuộc chi Caridina. Ở mỗi vùng miền, tép riu có các tên gọi khác nhau như tép đồng, tép gạo, tép ngô, tép muỗi.
Loài tép này màu xanh nhạt hoặc trắng, trong suốt, vị ngọt thơm. Con tép riu nhỏ xíu, thân nhỏ, vỏ mỏng tang mềm mại. Chúng sống bám trong rong rêu ở môi trường nước ngọt như ao, mương, ruộng lúa.
Tép rim là loại tép đồng, có kích thước bé
Anh Bình (ở Long An) chia sẻ: "Tép riu rất bé, con lớn nhất cũng chỉ bằng đầu đũa cơm. Để bắt được chúng, người dân dùng cách đóng đáy, đặt đú, kéo lưới hoặc xúc. Mình còn nhớ vào những lúc trời mưa hoặc những tháng đầu năm là mùa tép riu. Ngày đó, cứ trời mưa là người trong làng rủ nhau đi đặt lợp ngoài ruộng chừng một lúc là vớt lên cả thau tép riu, thậm chí nhiều đến nỗi không ăn hết phải đem đi làm mắm để bảo quản được lâu".
Theo anh Bình, tép riu có kích thước bé nhưng giòn ngọt và thơm, được chế biến thành nhiều món ăn dân dã nhưng không kém phần hấp dẫn.
Theo đó, tép riu bắt về được làm sạch, nhặt hết rong rêu, lá cây rồi rim hoặc rang với khế hay nấu canh chua. Ngày nay, tép riu lên đời thành nhiều món ăn cao cấp hơn như tép rang, gỏi tép trộn đu đủ, nhân bánh xèo, tép um cuốn bánh tráng, mắm tép…
Tép riu trước đây nhiều vô kể, được người dân bắt về để làm đủ các món ăn dân dã
Theo khảo sát, trên chợ mạng hay ở chợ quê, tép riu được bán với giá khoảng 150.000 đồng/kg nhưng số lượng rất ít.
Anh Hoá (người bán các loại tôm đồng, cá đồng trên chợ mạng) chia sẻ: "Nếu trước đây cứ ra đồng là bắt được cả mẻ tép riu về nấu, làm thành những món ăn "cứu đói" thì giờ đây đồng ruộng, ao hồ cũng không còn nhiều. Tôi thường thu gom của bà con trong xóm rồi bán trên chợ mạng nhưng số lượng rất ít. Đây được coi là loài sống tự nhiên, thịt ngọt, sạch.... Ngoài ra nó còn là thực phẩm giàu đạm, có nhiều chất dinh dưỡng như canxi, phốt pho...
Về cách bảo quản, vì là đồ tươi sống nên khi mua về bạn nên chế biến luôn để giữ độ ngon ngọt của tép hoặc cất trong ngăn đá tủ lạnh. Bạn không nên cất giữ quá lâu vì khi đó chúng không còn được tươi ngon như hương vị vốn có".
Tại các nhà hàng ở miền Tây, tép riu được đưa vào thực đơn để tiếp đãi khách du lịch như tép riu xào khế, tép riu xào bông điên điển, tép riu xào đọt choại, tép riu chiên bộ.
Với đặc sản mắm tép riu, nhiều du khách tìm mua về làm quà cho người thân, bạn bè. Nó sẽ có vị chua nhẹ, mặn ngọt, nước mắm sánh sánh và dùng chấm thịt heo luộc hoặc cuốn với rau ăn rất ngon.
Chị Oanh (quê ở Quảng Nam) kể: "Có lần về quê đi chợ, gặp một chị bán thau đựng những con tép nhỏ xíu xiu, tươi roi rói, tôi không bỏ lỡ, mua ngay về nấu ăn. Tuy bé nhỏ như đầu tăm, nhưng những con tép tươi trong vắt, đụng vào là nhảy tanh tách thật vui. Sau khi làm sạch, mẹ đem kho với hế chua, thêm miếng gừng, mùi thơm toả ra vô cùng hấp dẫn. Làm mình nhớ lại những ngày tuổi thơ, suốt ngày ra đồng bắt tôm, cua, tép về để mẹ chế biến món ăn".
H.A