Nanocovax lưu hành: Ưu, hạn chế so với “đàn anh” vắc xin COVID-19?

Theo tổng Giám đốc Công ty Nanogen, việc thực hiện thử nghiệm vắc xin Nanocovax đã cho kết quả khá khả quan, với khoảng 14.000 người đã tiêm, trong đó đang thử nghiệm giai đoạn thứ ba và không có ca nào phản ứng nặng, chỉ có sốt nhẹ. Đánh giá ban đầu cho thấy, vắc xin Nanocovax an toàn với người dân và tạo sự bảo vệ nhất định với biến chủng Delta. Đối với các biến chủng mới, công ty đã nghiên cứu, điều chỉnh để tăng hiệu quả của vắc xin. 

Những loại vắc xin COVID-19 hàng đầu hiện nay như Moderna hay liên danh Pfizer/BioNTech hiện đang sử dụng công nghệ mARN, tạo ra một đoạn gen từ gai của virus SARS-CoV-2 sau đó tiêm vào người để tạo ra miễn dịch. Tuy nhiên, theo Nanogen, phương pháp này vẫn tồn tại một số hạn chế như việc phải tiêm một đoạn gen quá lớn vào cơ thể con người. Sau này đoạn gen đó phân rã ra và xâm nhập vào tế bào gốc thì sẽ có thể di truyền cho các thế hệ sau. 

Trong khi đó, công nghệ protein tái tổ hợp được dùng cho vắc xin Nanocovax sẽ tạo ra các gai protein y hệt như của virus SARS-CoV-2. Trong một liều vắc xin sẽ có rất nhiều gai protein và khi tiêm vào cơ thể sẽ tạo miễn dịch trực tiếp. Một tín hiệu đáng mừng nữa là Nanogen đã sử dụng công nghệ sản xuất vắc xin bằng protein tái tổ hợp trong 10 năm qua nên có đủ kinh nghiệm và có thể đẩy nhanh tốc độ nghiên cứu. 

Trên virus SARS-CoV-2 có rất nhiều kháng nguyên. Trong đó, loại kháng nguyên được các đơn vị trên thế giới tập trung nhiều nhất để phát triển các biện pháp ngăn chặn, cũng như phòng ngừa là gai protein (S-protein). Trong S-protein gồm có 3 phần là phần trong tế bào, phần xuyên màng và phần ngoài màng tế bào, thì Nanogen tập trung vào tiểu phần ngoài màng tế bào. Để sản xuất ra kháng nguyên S cần qua 2 giai đoạn, đầu tiên là nuôi cấy sau đó là tinh chế để tạo ra kháng nguyên tinh sạch. Vắc xin Nanocovax sử dụng toàn bộ kháng nguyên S tinh sạch và không lẫn bất kỳ protein nào khác.

Ưu điểm lớn nhất của vắc xin protein tái tổ hợp là tạo được đáp ứng miễn dịch tốt, độ an toàn cao, ít tác dụng phụ và có điều kiện bảo quản thuận lợi hơn so với các loại vắc xin khác (bảo quản 2-8 độ C).

Tuy nhiên, việc lựa chọn công nghệ protein tái tổ hợp để sản xuất vắc xin COVID-19 cũng mang tới một nhược điểm do để tạo ra gai virus giả cho vắc xin đòi hỏi rất nhiều công nghệ và chất xám cũng như sự tỉ mỉ, chi tiết. Vì vậy sẽ mất nhiều thời gian hơn so với những loại vắc xin khác. 

Theo báo cáo kết quả tiêm thử nghiệm giai đoạn 2, tác dụng phụ vắc xin COVID-19 Nanocovax thấp hơn ở vắc xin Pfizer và Moderna. Phản ứng phụ nhiều nhất của Nanocovax là đau nhẹ tại chỗ tiêm (độ 1) chiếm 23,4% sau mũi 1 và 26,9% sau mũi 2. Đau chỗ tiêm độ 2 chỉ chiếm 0,4% sau mũi 1 và 1,1% sau mũi 2. Nếu so với các vắc xin đã cấp phép như Moderna, tỉ lệ đau tại chỗ tiêm chiếm 86,9% sau tiêm mũi 1 và 89,9% sau tiêm mũi 2 hay vắc xin AstraZeneca có tỉ lệ 67%, ở Pfizer là 84% thì thấp hơn rất nhiều. 

Về tỉ lệ mệt mỏi sau tiêm, chỉ có 9,4% người tham gia tiêm Nanocovax bị mệt mỏi sau tiêm mũi 1, giảm xuống còn 8,3% sau mũi 2. Trong khi tỉ lệ này ở AstraZeneca là 70%, ở Pfizer là 63%, ở Moderna là 68,5%.

Phản ứng sốt nhẹ sau tiêm mũi 1 Nanocovax chỉ có duy nhất 1 trường hợp (chiếm 0,2) và 6 trường hợp sau tiêm mũi 2 (chiếm 1,1%). Duy nhất 1 trường hợp sốt cao. Tỉ lệ sốt ở AstraZeneca là 18% độ 1, 2% sốt độ 3. Tỉ lệ sốt độ 1 và độ 3 khi tiêm Moderna là 0,1%, sốt độ 2 là 1,7%.

Trao đổi với báo chí, đại diện Công ty Nanogen cho biết, trong trường hợp đưa vào đại trà, đơn vị này có thể sản xuất được 2 triệu liều/năm ở giai đoạn đầu. Sau đó, trong quá trình vận hành, công suất sẽ được nâng lên mức 30-50 triệu liều/năm. Vắc xin này có thể bảo quản ở nhiệt độ tủ lạnh thông thường (2-8 độ C), thay vì ở nhiệt độ từ -50 đến -80 độ C như vắc xin của một số nước trên thế giới.

Đại diện Công ty Nanogen cho biết thêm, đơn vị sẽ cố gắng phối hợp với các cơ quan liên quan để đưa vắc xin vào danh mục thuốc bảo hiểm y tế nên mức giá dự kiến không quá 500.000 đồng/người. Giá thành của vắc xin này sẽ được Bộ Khoa học Công nghệ kiểm toán, kiểm soát chặt chẽ. Mỗi người sẽ tiêm 2 mũi, cách nhau 28 ngày. Đây là dạng vắc xin cúm, có tác dụng miễn dịch trong vòng một năm.