Facebook Việt Nam những ngày vừa qua đang ngập tràn trào lưu thử thách 10 năm "#howmuchhaveyouchangedchallenge" (bạn đã thay đổi như thế nào) với cách chơi vô cùng đơn giản. Để tham gia thử thách, bạn chỉ cần chọn một bức ảnh của chính mình từ 10 năm trước hoặc ít hơn và một bức ảnh hiện tại rồi đăng tải lên trang cá nhân để thấy mình đã thay đổi như thế nào. Trào lưu này nhận được sự hưởng ứng lớn của cộng đồng mạng bởi những màn "dậy thì thành công" không kém phần hài hước, "lầy lội".
 |
| Trào lưu 10 năm thu hút một lượng lớn ngươi dùng tham gia. |
Thực tế, trào lưu này đã xuất hiện và thịnh hành từ năm 2019. Bên cạnh tính giải trí mà nó mang lại, nhiều người đã lo ngại rằng đây là cách để Facebook thu thập dữ liệu của người dùng. Theo phân tích của Kate O'Neill - chuyên gia phân tích công nghệ trên tạp chí Wired, trào lưu này có thể được khai thác để huấn luyện các thuật toán nhận dạng khuôn mặt người dùng và sự lão hóa của người dùng.
 |
| Việc tham gia trào lưu có thể tạo điều kiện cho Facebook thu thập dữ liệu |
Kate cho rằng, hãy tưởng tượng rằng bạn muốn huấn luyện một thuật toán nhận diện khuôn mặt và dự đoán sự lão hóa, dữ liệu quan trọng nhất chính là ảnh chân dung của một người qua từng giai đoạn tuổi tác. Chúng sẽ giá trị hơn nếu có khoảng thời gian xác định, ở đây là 10 năm theo tên gọi "thử thách 10 năm". Qua trào lưu này, nhiều người đã tự thêm ngày (năm) chụp vào bài viết. Nói cách khác, trào lưu này đã tạo ra bộ dữ liệu về ảnh chân dung người trong 10 năm một cách chính xác và chi tiết.
"Một số ý kiến cho rằng nhiều bức ảnh không có giá trị hoặc không liên quan. Với hình ảnh không có giá trị, các thuật toán nhận dạng ảnh tinh vi sẽ đủ phức tạp để lọc và chọn ra hình ảnh có khuôn mặt người. Ví dụ, một người bạn của tôi tham gia trào lưu 10 năm nhưng nhân vật trong ảnh là chú mèo, thuật toán sẽ dễ dàng loại bỏ nó."
Vậy Facebook có thể thu lợi gi từ trào lưu này?
"Trước hết, công nghệ nhận diện khuôn mặt, đặc biệt là dự đoán sự lão hóa có thể dùng để tìm kiếm trẻ mất tích. Năm 2018, cảnh sát New Delhi (Ấn Độ) đã tìm thấy gần 3.000 trẻ em mất tích trong 4 ngày bằng công nghệ nhận diện khuôn mặt. Nếu bị mất tích trong nhiều năm, khuôn mặt của chúng có thể khác đi so với lúc nhỏ. Do đó, thuật toán xác định tuổi có thể dự đoán bức ảnh khi lớn của chúng.
 |
| Hãy cẩn trọng với những gi được chia sẻ lên Facebook. |
Khả năng thứ 2, xác định tuổi sẽ có hữu ích trong quảng cáo nhắm mục tiêu. Các màn hình quảng cáo có thể tích hợp camera hoặc cảm biến để hiện nội dung cho phù hợp với từng độ tuổi. Nếu được kết hợp với theo dõi hành vi, địa điểm và sở thích mua hàng, các nhà quảng cáo sẽ có thêm nhiều dữ liệu để kiểm soát chúng ta.
Cuối cùng là khả năng mang đến hậu quả nghiêm trọng. Xác định tuổi có thể ảnh hưởng đến việc đánh giá mức bảo hiểm. Ví dụ, nếu khuôn mặt bạn trông già nhanh hơn so với người khác, các công ty bảo hiểm có thể từ chối bán hàng hoặc trả nhiều tiền hơn." Kate O'Neill chia sẻ.
Dù nhiều người phản đối thuyết âm mưu này, nhưng những lo lắng của Kate không phải là không có cơ sở khi hiện nay thông tin của người dùng đang trở thành nguồn cơ sở dữ liệu lớn cho các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới. Dựa vào những dữ liệu đó, các doanh nghiệp hoàn toàn có thể kiếm được lợi nhuận và thậm chí là rò rỉ ra bên ngoài mà chúng ta không thể lường trước được.
Trước khi yêu cầu các doanh nghiệp bảo mật và sử dụng thông tin một cách hợp lý, thì chúng ta nên có trách nhiệm với dữ liệu của chính mình.
Thùy Dung