Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đã quyết định lựa chọn hệ thống tên lửa phòng không tầm cao FD-2000 (biến thể xuất khẩu của HQ-9) thay vì chọn ứng viên Patriot PAC-3 (Mỹ) hay S-300 (Nga) hoặc SAM P/T của châu Âu trong gói thầu trị giá 4 tỷ USD mua hệ thống tên lửa phòng không tầm cao.
FD-2000 sẽ được sử dụng trong hệ thống phòng phủ của Thổ Nhĩ Kỹ với vai trò là tên lửa phòng không tầm xa dùng để bảo vệ các vùng trời bên ngoài lãnh thổ nước này trong khi hệ thống Patriot sẽ được triển khai bởi NATO để bảo vệ ở khu vực biên giới Syria.
Khi Tập đoàn Xuất nhập khẩu hệ thống máy móc chính xác Trung Quốc (NORINCO) được chọn là nhà thầu cho hệ thống phòng không tầm xa đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ, Washington đã bắt đầu lo ngại về việc đưa công nghệ hạt nhân vào Thổ Nhĩ Kỳ.
 |
Hệ thống FD-2000.
|
NORINCO đang chịu sự trừng phạt của Mỹ do vi phạm lệnh hạn chế phổ biến các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt đối với Iran, Triều Tiên và Syria.
Đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ Francis Ricciardone cho biết, Mỹ lo ngại về công ty Trung Quốc với vai trò là công ty phổ biến vũ khí hạt nhân trên thế giới. Ngoài ra việc Trung Quốc không phải là thành viên NATO cũng là một điều đáng lo ngại.
Việc tích hợp hệ thống phòng không FD-2000 của Trung Quốc vào hệ thống Patriot đã làm dấy sự lo ngại về việc tích hợp 2 hệ thống có thể dẫn tới việc các thông tin bảo mật về Patriot có thể bị lộ.
“Làm thế nào mà Thổ Nhĩ Kỹ có thể bỏ qua các mối lo ngại của đồng minh và sử dụng hệ thống phòng không của một quốc gia không thân thiện?”, một tùy viên quân sự của NATO đặt câu hỏi về “lòng trung thành” của Thổ Nhĩ Kỳ đối với khối liên minh này.
Quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, FD-2000 được lựa chọn dựa trên sự cân nhắc giữa các yếu tố như giá cả, công nghệ, chuyển giao công nghệ và các điều khoản tài chính tín dụng.
“Giá thầu phía Trung Quốc đưa ra là hoàn toàn phù hợp với các điều khoản và điều kiện của chúng tôi”, ông Murad Bayar người đứng đầu Ban Thư ký Công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ cho hay. “Như một phần trong chương trình này, các công ty Thổ Nhĩ Kỳ sẽ được tham gia tích hợp hệ thống phòng không vào mạng lưới của Không quân Thổ Nhĩ Kỳ”.
 |
Mỹ và NATO hết sức lo ngại bí mật của hệ thống Patriot sẽ lọt vào tay Trung Quốc nếu Thổ Nhĩ Kỳ tích hợp FD-2000 vào mạng lưới phòng không.
|
Mặc dù một số công nghệ Trung Quốc được sử dụng nhưng ông Bayar cho hay tên lửa được sử dụng sẽ là tên lửa Thổ Nhĩ Kỳ, không phải của Trung Quốc.
Trong khi đó, chuyên gia và các nhà phân tích vẫn đặt câu hỏi về việc liệu FD-2000 có được tích hợp vào các hệ thống phòng thủ tên lửa khác của NATO.
“NATO có đủ khả năng công nghệ để cô lập hệ thống phòng không của Thổ Nhĩ Kỳ bằng cách từ chối cho Ankara tích hợp các dữ liệu cần thiết”, một quan chức quốc phòng phương Tây cho hay. Điều này sẽ khiến FD-2000 trở nên vô dụng và giúp Mỹ có cớ để ngăn chặn hợp đồng như đã từng làm với Israel trong quá khứ.
FD-2000 là biến thể dành cho mục đích xuất khẩu của hệ thống tên lửa HQ-9 do Trung Quốc tự phát triển trên cơ sở tham khảo công nghệ hệ thống S-300 nổi tiếng của Nga. FD-2000 được tích hợp thêm hệ thống cảm biến bị động YLC-20 cho phép phát hiện máy bay tàng hình, tầm bắn của đạn tên lửa trang bị cho hệ thống có thể đạt 160km.
Nguyễn Hoàng