Các thẩm phán liên bang luôn có tầm ảnh hưởng lớn, đặc biệt là khi Quốc hội chưa thông qua được các luật quan trọng về hàng loạt vấn đề như phá thai, nhập cư và quyền sở hữu súng trong những năm gần đây, vai trò của tòa án càng trở nên rõ nét hơn. Theo đó, họ có thể đưa ra quyết định về những vấn đề vốn gây chia rẽ sâu sắc trong xã hội Mỹ.
Khi bầu Tổng thống, cử tri cũng gián tiếp chọn giữa hai quan điểm về hệ thống tòa án liên bang. Tổng thống đề cử và Thượng viện phê chuẩn các thẩm phán liên bang, và hầu hết sẽ giữ vị trí này suốt đời, định hình luật pháp Mỹ qua nhiều thế hệ.
Cả Tổng thống Biden và cựu Tổng thống Donald Trump đều hiểu sức ảnh hưởng lớn lao của hệ thống tòa án đối với đời sống nước Mỹ. Ông Trump đã bổ nhiệm nhiều thẩm phán liên bang trong một nhiệm kỳ hơn bất kỳ Tổng thống nào kể từ thời Jimmy Carter, và ông Biden cũng đang bám sát.
Khoảng một nửa số thẩm phán liên bang hiện nay là do hai Tổng thống gần đây nhất bổ nhiệm. Phân tích của New York Times về các lựa chọn này cho thấy sự khác biệt rõ rệt về tư tưởng, thành phần nhân khẩu học và kinh nghiệm trước đây của các thẩm phán - những khác biệt này có thể sẽ tiếp tục nổi bật sau cuộc bầu cử tháng 11.
Tổng thống tiếp theo rất có khả năng sẽ nhậm chức với khoảng 40 vị trí thẩm phán liên bang cần bổ nhiệm. Trong bốn năm tới, số vị trí trống sẽ còn tăng lên do các lý do như qua đời, nghỉ hưu và từ chức. Tuy nhiên, việc bổ nhiệm thành công các vị trí này sẽ phụ thuộc nhiều vào việc kiểm soát Thượng viện.
Ông Biden và ông Trump đã thành công vượt trội trong việc bổ nhiệm thẩm phán nhờ đảng của mỗi người nắm đa số tại Thượng viện trong suốt nhiệm kỳ của họ. Hiện tại, đảng Dân chủ đang kiểm soát Thượng viện với một khoảng cách hẹp, nhưng các cuộc thăm dò gần đây cho thấy đảng Cộng hòa có thể giành đủ ghế để nắm quyền vào tháng 1 tới.
Nếu điều đó xảy ra và Phó Tổng thống Kamala Harris đắc cử Tổng thống, bà sẽ đối mặt với nhiều khó khăn trong việc phê duyệt các đề cử thẩm phán. Ngược lại, nếu Donald Trump đắc cử, ông có thể sẽ đạt được nhiều thành công hơn nữa với một Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát.
Hệ thống tư pháp liên bang Mỹ có ba cấp bậc: Cấp dưới cùng là 94 tòa án quận, nơi 677 thẩm phán giải quyết phần lớn trong gần 400.000 vụ án mỗi năm. Những khiếu nại về phán quyết từ các tòa án quận sẽ được xem xét tại 13 tòa phúc thẩm liên bang với 179 thẩm phán. Chỉ một phần rất nhỏ trong số các vụ án này được đưa lên Tòa án Tối cao.
Hầu hết mọi người trong giới luật pháp đều cho rằng, cách các thẩm phán phán quyết trong những vụ án có tác động chính trị thường phù hợp với quan điểm với Đảng của Tổng thống đã đề cử họ. Tuy nhiên, điều này không được chính các thẩm phán đồng tình.
Chánh án John Roberts cho rằng: “Chúng ta không có thẩm phán của ông Obama hay Trump, thẩm phán của ông Bush hay Clinton. Điều chúng ta có là một đội ngũ thẩm phán tận tụy và nỗ lực hết mình vì công lý”.
Tuy nhiên, theo phân tích của New York Times dựa trên dữ liệu từ Đại học Stanford, tư tưởng của các thẩm phán, được xác định qua các khoản đóng góp tranh cử trước khi họ được phê chuẩn, có sự liên hệ chặt chẽ với đảng của tổng thống đề cử họ. Và dữ liệu cũng cho thấy rằng việc thay đổi quy tắc câu giờ ở Thượng viện vào năm 2013, do Thượng nghị sĩ Harry Reid, một đảng viên Dân chủ từ Nevada và lãnh đạo đa số lúc bấy giờ, đưa ra, có thể đã góp phần làm hệ thống tư pháp ngày càng phân cực hơn.
Thông thường, các thẩm phán do ông Biden bổ nhiệm có khuynh hướng tự do hơn một chút so với những người được các tổng thống thuộc Đảng Dân chủ trước đây đề cử. Trong khi đó, các thẩm phán do ông Trump bổ nhiệm lại có tư tưởng tương tự như những người được các tổng thống thuộc Đảng Cộng hòa trước đó lựa chọn.
Các thông số này được lấy từ Cơ sở dữ liệu về Tư tưởng, Tiền bạc trong Chính trị và Bầu cử (D.I.M.E.) của Đại học Stanford. Cơ sở dữ liệu này, được tạo ra bởi các nhà khoa học chính trị Adam Bonica và Maya Sen, đã theo dõi hơn nửa tỷ khoản đóng góp chính trị trong các cuộc bầu cử địa phương, bang và liên bang trong suốt 45 năm qua.
Cơ sở dữ liệu này tính toán điểm số cho tư tưởng của các thẩm phán dựa trên các hồ sơ đóng góp chính trị mà họ thực hiện trước khi được phê chuẩn làm thẩm phán, thời điểm mà họ chưa bị cấm thực hiện các khoản đóng góp như vậy.
Điểm số này không phản ánh các phán quyết thực tế của các thẩm phán. Việc theo dõi tư tưởng của họ qua các phán quyết là khó khăn hơn, vì rất ít vụ án tại các tòa án cấp dưới có ảnh hưởng trực tiếp đến các vấn đề chính trị. Dù vậy, những người sáng tạo ra cơ sở dữ liệu này cho biết rằng các điểm số đã chứng minh là chỉ báo đáng tin cậy về xu hướng tư tưởng của các thẩm phán sau khi họ nhậm chức.
“Ngày nay, gần như luôn có trường hợp tổng thống thuộc Đảng Cộng hòa bổ nhiệm các thẩm phán bảo thủ, trong khi Tổng thống thuộc Đảng Dân chủ lại chọn các thẩm phán tự do,” ông Bonica, người quản lý cơ sở dữ liệu, cho biết. “Trong những năm 1970 và 1980, đã có nhiều sự giao thoa hơn, nhưng điều này dần dần thay đổi theo thời gian”.
Bà Harris từng chia sẻ rằng bà hình dung một hệ thống tư pháp “phản ánh đúng bộ mặt nước Mỹ”. Trong vai trò phó Tổng thống, bà đã thúc đẩy ông Biden chọn Ketanji Brown Jackson để lấp đầy một vị trí trong Tòa án Tối cao, khiến bà Jackson trở thành người phụ nữ da màu đầu tiên phục vụ tại tòa án tối cao này.
Phân tích của New York Times cho thấy gần hai phần ba số thẩm phán do ông Biden bổ nhiệm là phụ nữ, và nhóm này có sự đa dạng chủng tộc cao hơn nhiều so với những người do ông Trump đề cử. Ông Biden đã đề cử 38 phụ nữ da màu vào vị trí thẩm phán, và tất cả đều được Thượng viện phê chuẩn - nhiều hơn tổng số thẩm phán mà các chính quyền của ông Trump, ông Obama và ông George W. Bush đã bổ nhiệm cộng lại.
Ngược lại, các thẩm phán do ông Trump bổ nhiệm chủ yếu là người da trắng và nam giới. Mặc dù ông chưa trực tiếp đề cập đến sự đa dạng về chủng tộc và giới tính của các đề cử của mình, nhưng Brian Hughes, một cố vấn cấp cao của chiến dịch, cho biết trong một tuyên bố rằng nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai của ông Trump sẽ mang lại thêm nhiều "thẩm phán theo chủ nghĩa hiến pháp, những người diễn giải luật pháp đúng như những gì văn bản quy định".
Sự khác biệt không chỉ dừng lại ở chủng tộc và giới tính. Dữ liệu cho thấy ông Trump ủng hộ các ứng viên thẩm phán đã phục vụ trong quân đội. Trong khi đó, ông Biden tìm kiếm những thẩm phán có kinh nghiệm bảo vệ các khách hàng không có khả năng chi trả cho luật sư, bổ nhiệm gần gấp tám lần số lượng thẩm phán như vậy so với ông Trump.
Nếu tư tưởng của các thẩm phán có liên quan đến đảng phái của Tổng thống, vậy thì Đảng nào hiện đang có quyền kiểm soát lớn hơn trong hệ thống tòa án? Đối với Tòa án Tối cao, câu trả lời là rõ ràng: Ba thẩm phán mà ông Trump bổ nhiệm trước đây đã mang lại cho Đảng Cộng hòa thế đa số 6-3 hiện tại. Đến nay, Richard Nixon là tổng thống cuối cùng đã bổ nhiệm nhiều thẩm phán đến vậy vào tòa án cao nhất của quốc gia trong một nhiệm kỳ.
Ở các cấp tòa án thấp hơn, quyền kiểm soát đảng phái thay đổi theo địa lý. Nhà Trắng thường sẽ tham khảo ý kiến của các thượng nghị sĩ đến từ bang của ứng viên trước khi gửi tên ứng viên đó đến Thượng viện để phê duyệt. Quy trình này khiến ý kiến của các thượng nghị sĩ bang có giá trị lớn, điều này có nghĩa là các nhà lập pháp từ những bang lớn hơn, nơi có nhiều thẩm phán hơn như California và Texas, có ảnh hưởng vượt trội đến hệ thống tư pháp nói chung.
Thành công của ông Trump trong việc bổ nhiệm thẩm phán vào Tòa phúc thẩm thứ Năm, nơi giám sát chín tòa án quận ở Texas, Mississippi và Louisiana, là điều đáng chú ý. Tòa phúc thẩm này có nhiều “bộ phận thẩm phán đơn”, trong đó một thẩm phán quận sẽ xét xử tất cả hoặc hầu hết các vụ án được đưa ra trong khu vực địa lý đó, giúp cho nguyên đơn có ý tưởng rõ ràng về ai sẽ là người xét xử vụ án của họ.
Các bộ phận thẩm phán đơn này đã đưa ra một số phán quyết quan trọng nhất trong những năm gần đây. Tại Texas, Thẩm phán Matthew J. Kacsmaryk, một ứng viên do ông Trump đề cử và phụ trách xét xử mọi vụ án liên bang ở 26 quận của Texas, đã đưa ra phán quyết tạm thời vào năm ngoái nhằm hạn chế quyền tiếp cận thuốc phá thai mifepristone; phán quyết này đã bị Tòa án Tối cao huỷ bỏ vào tháng Sáu.
Trong vài thập kỷ qua, một số phán quyết tự do hơn của quốc gia đã được đưa ra từ Tòa phúc thẩm số Chín, bao gồm California và tám bang phía Tây khác. Một thẩm phán quận tại Hawaii, Derrick K. Watson, là người đã ngăn chặn lệnh cấm đi lại của ông Trump đối với những người từ các quốc gia chủ yếu là Hồi giáo vào năm 2017, một quyết định sau đó được Tòa phúc thẩm số Chín xác nhận.
Các vị trí thẩm phán hiện tại và những vị trí có khả năng sẽ trống trong tương lai phân bổ trên khắp cả nước, với số lượng lớn nhất ở California (năm vị trí), Texas (năm vị trí), Missouri và Louisiana (bốn vị trí mỗi bang).
Nếu được bầu làm Tổng thống, bà Harris sẽ phải lấp đầy một số lượng lớn vị trí trống ở các bang có thượng nghị sĩ Cộng hòa, bao gồm một vài ghế đã để trống trong nhiều năm và là những vị trí khó khăn nhất mà ông Biden phải đối mặt trong việc bổ nhiệm.
Các trường hợp tử vong, từ chức, nghỉ hưu và những thẩm phán chọn chuyển sang trạng thái cao niên, một hình thức nghỉ hưu bán phần, sẽ tạo ra nhiều vị trí trống hơn cho tổng thống kế nhiệm. Số lượng chính xác rất khó dự đoán: Một số thẩm phán nghỉ hưu khá trẻ, trong khi những người khác tiếp tục giữ ghế đến tuổi 80 hoặc 90.
Việc bổ nhiệm thẩm phán mới không chỉ định hình bức tranh pháp lý thông qua các phán quyết của họ, mà còn vì các vị trí thẩm phán cấp dưới thường là một bậc thang để tiến tới việc được đề cử vào Tòa án Tối cao, như đã xảy ra với tám trong số chín thẩm phán hiện tại.
Cả ông Trump và ông Biden đều tìm kiếm các ứng viên thẩm phán trẻ hơn, có thể phục vụ trong nhiều thập kỷ. Một trong những lựa chọn của ông Trump, Kathryn Mizelle, đã được phê chuẩn vào Tòa án quận Trung Florida khi mới 33 tuổi, trở thành một trong những thẩm phán liên bang trẻ nhất trong lịch sử.
Josh Hsu, người từng làm phó chánh văn phòng của bà Harris tại Thượng viện, sau đó là cố vấn cho phó tổng thống, cho biết kinh nghiệm của bà Harris với tư cách là công tố viên và tổng chưởng lý California đã giúp bà nhận thức rõ ràng về quyền lực của hệ thống tư pháp.
Ông Hsu nói về thời gian của bà Harris trong Ủy ban Tư pháp Thượng viện: “Với những ứng viên của ông Trump, bà ấy sẽ đặt câu hỏi về quyền sinh sản và quyền bầu cử vì bà ấy hiểu tác động mà một thẩm phán tòa án quận có thể mang lại”.