Là khối u ác tính thường gặp nhất của nữ giới, vài năm gần đây được gọi là “sát thủ” số một của phụ nữ thành thị, bên cạnh độ tuổi phát bệnh có khuynh hướng trẻ hóa. Hàng năm cả thế giới có khoảng 1,2 triệu phụ nữ phát sinh UT tuyến vú, có 500 ngàn phụ nữ tử vong do UT tuyến vú.
Cho dù cơ chế phát bệnh UT tuyến vú rất phức tạp, nhưng nếp sống và kết cấu ăn uống vẫn là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất gây ra bệnh. Nghiên cứu y học chứng minh, giới nữ thời gian dài ăn uống nhiều chất béo và giàu đạm dễ mắc UT tuyến vú. Thiếu nữ dinh dưỡng quá thừa, vượt cân và béo phì có thể làm cho kinh nguyệt lần đầu đến sớm, đều có thể tăng nguy cơ mắc UT tuyến vú sau khi trưởng thành.
Phòng ngừa:
- Ít ăn thức ăn giàu chất béo, nhất là chất béo động vật, không dùng thức ăn chiên mỡ, thức ăn ngâm, ủ, xông khói.
- Khống chế chất đạm thích đáng.
- Ăn nhiều rau cải, trái cây tươi, lương thực chứa các vitamin, chất khoáng và xơ.
- Khống chế cân nặng nghiêm ngặt.
UT thực quản
Nguyên nhân gây UT thực quản cho đến nay vẫn chưa hoàn toàn làm rõ, nhưng có liên quan đến những nguyên nhân ăn uống dưới đây:
Nghiên cứu khám phá tầng thượng bì thực quản của người hút thuốc phì đại, tế bào biểu hiện tính không điển hình, thực trạng này tăng nặng tùy theo lượng thuốc hút và sự kéo dài của thời gian.
Bản thân rượu không mang tính gây UT, nhưng có tác dụng “thúc đẩy”. Ethanol có thể xem là chất dung dịch dẫn đến UT, thúc đẩy chất UT đi vào thực quản. Tổn thương niêm mạc thực quản là điều kiện chế tác xảy ra UT thực quản.
Hợp chất nitrosamine là một chất gây UT mạnh, có hơn 10 loại nitrosamine có thể gây UT thực quản ở động vật.
Nghiên cứu cho thấy, thức ăn thô, ăn quá nhanh, ăn nóng thời gian dài… cũng là những nguyên nhân thúc đẩy UT thực quản.
Phòng ngừa:
- Bỏ thuốc lá, ít uống rượu.
- Không ăn hay ít ăn thực phẩm ngâm, ủ, xông khói, quay, nướng…
- Không ăn thức ăn thối rữa biến chất.
- Không ăn thức ăn quá nóng, nhanh, thô.
- Chú ý bổ sung đủ vitamin và chất khoáng.
UT dạ dày
UT dạ dày là khối u ác tính thường gặp, đứng thứ tư về khối u ác tính ở các nước phát triển, đứng thứ hai ở các nước đang phát triển. Theo nghiên cứu dịch tễ học nước ngoài cho biết, UT dạ dày phát sinh có liên quan đến những nguyên nhân dưới đây:
Thức ăn trong quá trình xông khói, quay, nướng sẽ sản sinh nhiều chất polycyclic aromatic hydrocarbons, trong đó có chứa benzpyrene là chất gây UT mạnh, nó có thể thấm đến toàn bộ thức ăn. Trong quá trình chế biến, chất đạm dưới nhiệt độ cao nhất là khi nướng khét sẽ phân giải sản sinh thành phần gây UT.
Hàm lượng nitrate, nitrite trong nước uống và lương thực hơi cao; Nitrate trong dạ dày có thể kết hợp với amin, hình thành nitrosamine, đây là chất gây UT rất mạnh.
Khám phá lương thực và thực phẩm của vùng phát bệnh UT dạ dày cao bị ô nhiễm nấm mốc nghiêm trọng, thậm chí trong dịch vị của người bệnh cũng kiểm thấy được nấm mốc và độc tố.
Nghiện rượu gây tổn thương niêm mạc dạ dày, gây viêm dạ dày mạn tính. Ethanol thúc đẩy hấp thu chất gây UT, tổn hại và làm suy giảm chức năng giải độc của gan.
Thích ăn nóng, ăn nhanh, ăn không đúng giờ cũng là nguyên nhân gây UT dạ dày.
Phòng ngừa:
- Ít uống rượu hay bỏ rượu.
- Không ăn hay ít ăn thực phẩm xông khói, quay, nướng, nhiều muối…
- Không ăn thực phẩm thối rữa biến chất.
- Không ăn nóng, quá nhanh, thô.
- Ăn cơm đúng giờ đúng liều.
- Chú ý uống nước vệ sinh.
- Chú ý bổ sung đủ vitamin và chất khoáng.
- Điều trị thiếu máu ác tính.
UT gan
Theo thống kê, hàng năm cả thế giới có khoảng 315.000 người mắc UT gan nguyên phát, với vùng Đông-Nam châu Phi là cao nhất, kế đến là Đông- am Á và Trung Quốc, hàng năm Trung Quốc có tỷ lệ tử vong do UT gan là 20.370/100.000 ca bệnh UT.
Nguyên nhân gây UT gan đến nay chưa xác định, thông qua điều tra dịch tễ học và nghiên cứu trong phòng thí nghiệm khám phá ra một vài nguyên nhân ăn uống có liên quan đến UT gan như sau:
Độc tố aflatoxin quan hệ mật thiết với UT gan. Nghiên cứu khám phá, độc tố aflatoxin có thể bộc phát UT gan. Ngoài ra, aflatoxin với viêm gan, nghiện rượu có tác dụng “đồng hành” gây UT, nghiên cứu dịch tễ học cho thấy, tiếp xúc với aflatoxin cùng lúc nhiễm phải virus viêm gan siêu vi B là nhân tố nguy hiểm gây bệnh UT gan.
Tùy vào mức độ nước uống bị ô nhiễm nặng, tỷ lệ phát bệnh UT gan cũng tương ứng nâng cao. Chuyên gia cho rằng, điều này có liên quan đến một số hợp chất hữu cơ nào đó có trong nước. Vài năm gần đây khám phá, độc tính trong nước của tảo và tảo xanh có tác dụng thúc đẩy UT.
UT gan cũng liên quan đến nghiện rượu, thiếu nguyên tố vi lượng.
Phòng ngừa:
- Ít uống rượu hay bỏ rượu.
- Không ăn hay ít ăn thực phẩm ngâm, ủ, hun khói, quay, nướng, nhiều muối…
- Không ăn thực phẩm thối rữa biến chất, nhất là đậu phộng, hạt bắp bị mốc…
- Chú ý uống nước vệ sinh.
- Chú ý bổ sung vừa đủ vitamin và nguyên tố vi lượng.
UT tuyến tụy
UT tuyến tụy là một khối u ác tính chủ yếu đến từ tế bào ống tụy, vài năm gần đây tỷ lệ phát bệnh tăng lên thấy rõ, do bệnh này khó chẩn đoán thời kỳ đầu, mức độ ác tính cao, phát triển nhanh chóng, tỷ suất sống còn tự nhiên thường không vượt quá nửa năm.
Nguyên nhân UT tuyến tụy, trước mắt vẫn không khẳng định được, những nguyên nhân liên quan đến ăn uống gồm: Hút thuốc, uống rượu lâu dài là nguyên nhân quan trọng gây UT tuyến tụy.
Ăn uống hấp thu quá nhiều chất béo và đạm động vật.
Phòng ngừa:
- Bỏ rượu và thuốc lá.
- Khống chế lượng hấp thu chất béo và đạm từ động vật.
- Không ăn hay ít ăn thức ăn mang tính kích thích, thức ăn rác.
- Ăn nhiều thực phẩm giàu xơ như rau cải, trái cây, lương thực.
- Tránh nhiều bữa ăn no.
- Bổ sung thích đáng vitamin và nguyên tố vi lượng.
Theo Lương y Bàng Cầm - SKĐS