Chánh án TAND Tối cao: “Các vụ án phải xác định hậu quả ở thời điểm phạm tội“

Sáng 20/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV.

Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) đề cập băn khoăn về 2 vụ án của người dân liên quan đất đai xảy ra tại TP Đà Nẵng là vụ án liên quan Vũ "nhôm" và vụ án Trần Văn Minh.

Cụ thể, về vụ Phan Văn Anh Vũ và các bị cáo phạm tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, được TAND TP Hà Nội xử sơ thẩm Bản án số 48 ngày 30/1/2019 và TAND cấp cao xử phúc thẩm ngày 13/6/2019 xác định thiệt hại của vụ án là 7 tài sản của Nhà nước mua, thuê trái phép, trị giá thiệt hại của tài sản được xác định tại thời điểm các bị cáo thực hiện hiện nghi phạm tội là năm 2010 và 2011.

Bà Thúy nói, Viện trưởng VKSND tối cao đã kháng nghị bản án nói trên và đề nghị Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao sửa bản án theo cách xác định trị giá thiệt hại tại thời điểm khởi tố.

Vụ thứ hai là vụ Trần Văn Minh và các bị cáo phạm tội vi phạm quy định về sử dụng, quản lý tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí và vi phạm các quy định về quản lý đất đai. Theo đại biểu Thúy, trong vụ án này, cả Bản án sơ thẩm của TAND TP Hà Nội số 20 ngày 13/1/2020 và Bản án phúc thẩm của TAND cấp cao tại Hà Nội số 158 ngày 12/5/2020 lại xác định trị giá tài sản thiệt hại tại thời điểm khởi tố vụ án, tức là thời điểm năm 2018.

"Tóm lại, hai vụ án đều được TAND TP Hà Nội và TAND cấp cao tại Hà Nội xét xử đều liên quan tới 3 tài sản Nhà nước tại TP Đà Nẵng: nhà đất số 319 đường Lê Duẩn; dự án Việt ven biển, đường Trường Sa; đất công viên An Đồn cũ, nhưng lại không thống nhất trong cách xác định trị giá thiệt hại của tài sản”, Nguyễn Thị Kim Thúy nói.

Đại biểu Đoàn Đà Nẵng đề nghị Chánh án TAND tối cao trả lời cho ĐBQH và cử tri được biết vì sao Tòa án lại áp dụng không thống nhất việc xác định trị giá tài sản thiệt hại đối với 3 tài sản Nhà nước ở hai vụ án nói trên? Bản án phúc thẩm số 158 có sự sai về quy định của pháp luật về việc xác định trị giá tài sản thiệt hại hay không? Đồng thời cũng đề nghị, Hội đồng thẩm phán TAND cần làm gì để bảo đảm sự thống nhất, công bằng, khách quan trong việc xét xử hai vụ án nêu trên, tạo niềm tin cho cử tri về sự công minh của pháp luật.

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình trả lời câu hỏi trên cho biết, ông đã từng trả lời trước Quốc hội về cơ sở khoa học của việc xác định hậu quả của hành vi phạm tội.

Cụ thể, phải xác định hậu quả của một hành vi phạm tội tại thời điểm phạm tội bởi các lý do:

Thứ nhất, tất cả yếu tố cấu thành phạm tội đều phải được xác định ở một thời điểm, đó là thời điểm sự kiện phạm tội xảy ra.

"Không thể có việc hành vi, động cơ, mục đích, thủ đoạn xác định ở thời điểm sự kiện phạm tội xảy ra, còn riêng hậu quả thì để vài, ba năm sau khi khởi tố mới xác định, điều đó là không công bằng", Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình nói.

Thứ hai, hậu quả của hành vi phạm tội gây ra cho xã hội phải do chính hành vi đó gây ra, chứ không phải do các yếu tố bên ngoài.

"Việc lô đất tăng giá, ví dụ năm nay 100 tỷ, năm sau lên 200 tỷ, năm sau nữa lên 300 tỷ đồng là do thị trường, không phải do hành vi đó gây ra", ông Nguyễn Hòa Bình dẫn chứng và nói rằng, nếu chúng ta xác định đất như thế thì trong thực tế sẽ có những bất cập khác, ví dụ những vụ buôn lậu, hối lộ, trộm cắp, tham ô... Chẳng hạn tham ô máy tính. Đất thì tăng theo thời gian, còn máy tính thì giảm theo thời gian, tính như vậy thì một số loại tội sẽ tăng, một số loại tội sẽ giảm.

Về hành lang pháp lý, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình cho hay Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao đã có một nghị quyết hướng dẫn tất cả các vụ án sẽ phải xử xác định hậu quả ở thời điểm hành vi phạm tội xảy ra chứ không phải thời điểm phát hiện.

“Có thể nhiều năm sau chúng ta mới phát hiện, không thể lấy nhiều năm sau đó để xác định hậu quả. Những vụ xảy ra trước khi có Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán, trái với Nghị của Hội đồng thẩm phán, không đúng sẽ phải xem xét lại”, ông Bình giải thích.

Theo Chánh án TAND Tối cao, trình tự xem xét lại những vụ án đã xác định không đúng thời điểm gây hậu quả của hành vi phạm tội sẽ theo trình tự của luật định.