“Cơn sốt” clip hài ngắn: Tiếng cười thiếu vắng sâu cay

Clip hài ngắn thường có độ dài từ 10 giây đến 1 phút. Vì thời lượng cực ngắn nên nó thường được phát trên các nền tảng như TikTok, YouTube Shorts, Facebook Reels... Trong đó, TikTok có vẻ áp đảo hơn về độ thịnh hành, phổ cập. Người dùng mạng xã hội này đa số là người trẻ nên nội dung các clip hài này thường do nghệ sĩ trẻ thực hiện.

Các diễn viên Huỳnh Lập, Lê Nhân, Hải Triều, BB Trần… đã tung rất nhiều clip hài ngắn từ năm 2021- khi các ứng dụng video ngắn bắt đầu phát triển mạnh mẽ trên mạng xã hội. Không chỉ nghệ sĩ có tên tuổi mà ngay cả những gương mặt mới toanh cũng dấn thân với clip hài ngắn. Rất nhiều trong số đó vụt sáng, lượng người theo dõi, xem clip tăng chóng mặt. Có thể kể đến các kênh như: “Võ Tòng đánh mèo”, “Vẫn là Welax nhưng chỉ có clip tự đóng”, “Vợ chồng đối đáp bằng thơ”, “Sài Gòn Tếu”, “Linh Berbie TV”, “Tôm Channel”, “Hậu Hoàng”…

Nội dung clip hài ngắn thường xoay quanh cuộc sống thường nhật, bám sát vấn đề thời sự, xã hội hay xu hướng đang diễn ra nhưng được trình bày dưới lăng kính phóng đại, hài hước hay tình huống khó đỡ, chơi chữ. Các clip thu hút nhiều lượt view của nhóm Welax thể hiện góc nhìn trẻ trung, hơi “bựa” và thông minh của các bạn trẻ về một vấn đề đang nóng sốt. Chẳng hạn loạt clip hài phản ánh “trào lưu bổ cau, đúng nhận sai cãi” hay “đầu năm đi cúng bái ở chùa”, “mùa nồm ở Hà Nội”, “cách đối phó với những câu hỏi kém duyên”… đều khiến người xem cười nghiêng ngả bởi sự thâm thúy, châm biếm sâu cay.

Vì thời lượng ngắn nên để níu chân người xem, điểm đặc trưng của dạng clip này là mảng miếng được tung liên tục hoặc đẩy lên cao trào, gây bất ngờ cuối clip. Nhiều clip diễn viên tự biên, tự diễn nhiều vai, hóa trang và kỹ xảo khá sơ sài nhưng vẫn khiến người xem thích thú vì đặc trưng như thế. Các diễn viên có thể tự quay clip ở nhà với khâu dựng, ánh sáng, kỹ xảo, âm thanh… được cung cấp miễn phí từ ứng dụng khiến việc sản xuất và phát hành clip vô cùng dễ dàng và thuận tiện.

Sự bùng nổ của clip hài ngắn khiến dạng clip hài thời lượng dài (khoảng 10 phút đến 1 tiếng) bị sụt giảm lượt xem thảm hại. Nếu clip ngắn dễ dàng đạt từ một triệu đến hàng chục triệu lượt xem trong vài tháng thì clip dài phải mất cả năm để đạt đến con số một hay hai triệu lượt xem. Đây là sự sụt giảm gây choáng với những người sản xuất nội dung lẫn nghệ sĩ. Bởi cách đây vài năm, các clip dài, được đầu tư bài bản, chuyên nghiệp đạt tới con số triệu view sẽ khá đơn giản nếu chất lượng hay. Năm 2019, series hài “Nam Phi liên hoàn kế” của Nam Thư đạt khoảng 10 triệu lượt xem cho mỗi clip dài gần 20 phút. Các clip hài về chuyện ma hay hài parody (hài nhái lại) của Huỳnh Lập cũng đạt con số tương tự. Tuy nhiên đến nay, “Nhà trọ có quá trời phòng” của Nam Thư, “Tiên dược trị không được” của Huỳnh Lập, “Gia đình cục súc” của Minh Dự… chỉ lèo tèo vài triệu lượt xem trên YouTube sau cả năm đăng tải. Các tiểu phẩm hài của chương trình “Cười xuyên Việt” còn lao dốc thê thảm với số lượt xem vỏn vẹn vài chục ngàn dù hồi mới ra mắt cách đây vài năm, mỗi tiểu phẩm đạt cả chục triệu lượt xem.

TikTok hay YouTube có những thuật toán để video ngắn tăng số view của mình theo cấp số nhân. Do đó, không phải video nào có lượt xem “khủng” cũng có nội dung chất lượng. Những clip hài ngắn chứa đựng nội dung sâu sắc rất hiếm. Diễn viên Lê Nhân thừa nhận: “Làm ngắn mà hay, dễ lấy nụ cười khán giả rất khó. Có nhiều vấn đề cần giải quyết, chẳng hạn mảng miếng phải được sắp xếp tính theo từng giây nên áp lực khá lớn, không khéo sẽ kém duyên, âm thanh phải hòa quyện với tình tiết, tạo hình có nhất quán với tiếng cười được đưa ra hay không”.

Thời lượng ngắn nhưng lại muốn cuốn hút người xem ngay từ giây đầu tiên, không ít chủ kênh lạm dụng mảng miếng tục, bẩn để gây cười. Kênh “Võ Tòng đánh mèo” được người xem đánh giá cao vì sự thông minh trong cách đối đáp tung hứng của nhân vật nhưng tựu chung lại, khi kết thúc clip, khán giả không nhận được bài học hay thông điệp gì sâu sắc ngoài đoạn bẻ lái sang nhãn hàng quảng cáo. Lâu dần, kênh này chỉ khiến người ta tò mò hôm nay chủ kênh quảng cáo sản phẩm gì, cách giấu bài để gây bất ngờ phút chót cho khán giả ra sao. Có lúc bị đuối, chủ kênh bắt đầu lạm dụng việc gây cười bằng việc đưa vào những căn bệnh khó nói, chê bai ngoại hình người khác hay hành động kém duyên, chửi bới thô lỗ… mục đích làm sao thật lắt léo để sản phẩm quảng cáo được tung ra bất ngờ.

“Sài Gòn Tếu” cũng thường xuyên cắt ngắn phần trình diễn trên sân khấu thành các đoạn clip ngắn để tăng tương tác với khán giả. Tuy nhiên, nhiều đoạn clip bị khán giả la ó vì tục tĩu, nhảm nhí khi đưa yếu tố tình dục, bài tiết… làm mồi câu kéo. Đỉnh điểm là màn hài trong “Cà khịa show”, các diễn viên như Tùng BT, Lâm Trường Giang… không ngần ngại nói tục, mô tả chuyện phòng the một cách trần trụi để khịa nhau. Sau phản ứng dữ dội của dư luận, nhóm buộc phải gỡ clip để tránh ồn ào. Trước đó, trong một clip TikTok, diễn viên Tùng BT có nhiều đoạn châm biếm môn võ Vovinam khiến giới võ thuật phải lên tiếng. Nhóm “Vợ chồng đối đáp bằng thơ” cũng luôn xoay quanh chuyện ngoại tình, đánh ghen, tình dục… Đáng ngại là những clip như thế được chia sẻ, lan truyền chóng mặt.

Cuộc sống ngày càng sôi động, hối hả, người ta càng chuộng lối sống nhanh. Ở giới trẻ, lối sống nhanh càng thể hiện rõ. Khi lượng thông tin ngày càng nhiều và bão hòa, họ không thích cái gì dài dòng, mất thời gian. Và thế là những clip siêu ngắn và gây chú ý ngay từ những giây đầu tiên được giới trẻ mê mẩn. Nhiều người thừa nhận mình “nghiện” TikTok hay YouTube Shorts… do nhiều nội dung khác nhau được chuyển đổi liên tục, không gây nhàm chán. Theo thống kê, các video dạng ngắn hấp dẫn hơn 2,5 lần so với video dạng dài. Trên bảng xếp hạng của các trang thống kê mạng xã hội, sức hấp dẫn của video ngắn hiện xếp thứ nhất, trong khi đó, video dài chỉ xếp ở vị trí thứ bảy.

Do đó việc nghệ sĩ và người làm nội dung không chuyên hướng đến các clip ngắn là điều hiển nhiên. Đây dự báo là mảnh đất màu mỡ và còn phát triển mạnh mẽ trong tương lai. Tuy vậy, các nhà chuyên môn hy vọng clip ngắn chỉ là bước đệm để khán giả đến gần hơn với bản gốc dài, để họ có cơ hội thưởng thức trọn vẹn tác phẩm với thông điệp, nội dung sâu sắc chứ không chỉ là phút mua vui, giải trí hời hợt. Vốn quen với các clip có thời lượng dài hơi, Huỳnh Lập chỉ thỉnh thoảng quay vài clip TikTok chứ không dành tâm sức để sáng tạo mỗi ngày.

Nói về clip hài ngắn hại nhiều hơn bổ, anh quan niệm: “Tôi cho rằng quan trọng nhất vẫn là khán giả, họ tìm những cái độc hại hay những cái văn minh có giá trị để tiếp cận. Công chúng phải sáng suốt, tỉnh táo để tìm những cái bổ ích để tiếp cận”.

Riêng TikToker Long Chun thì cởi mở hơn: "Với tôi, nội dung nào cũng được miễn không vi phạm pháp luật, thuần phong mỹ tục, đạo đức thì không có vấn đề gì cả. Đôi khi nó hơi xàm so với góc nhìn của ai đó nhưng có thể vui với người khác”. Tuy vậy anh cũng chỉ ra hậu quả của việc làm clip dễ dãi: “Nếu các bạn đổi mới và nắm được các mẹo trong công việc này thì sẽ đi được lâu dài. Còn các bạn nào làm nội dung chớp nhoáng, nổi tiếng bằng thị phi, tiêu cực dựa trên cảm quan cá nhân mạnh mẽ, có thể sẽ được mọi người chú ý nhưng để đi đường dài thì chưa chắc".