Lịch sử World Cup: Đội Đông Nam Á duy nhất từng tham dự

World Cup 1938 là kỳ thứ 3 của giải vô địch bóng đá thế giới. Sau 2 kỳ trước chỉ bao gồm các quốc gia châu Âu và Nam Mỹ, những người đứng đầu muốn các châu lục khác cùng tham gia bữa tiệc. Ngoài chủ nhà Pháp và đương kim vô địch Italia, châu Âu sẽ chiếm 11 suất còn lại trong khi Nam Mỹ có 2 suất. Suất cuối cùng sẽ thuộc về một đại diện châu Á.

Indonesia khi ấy là thuộc địa của Hà Lan và mang tên Đông Ấn Hà Lan. Được sự hậu thuẫn từ mẫu quốc, Đông Ấn Hà Lan được lựa chọn tham dự vòng loại và đối đầu Nhật Bản. Thế nhưng chiến tranh Trung-Nhật nổ ra khiến Nhật rút lui. FIFA không muốn Đông Ấn Hà Lan giành vé mà không chơi một trận vòng loại nào, vậy nên sắp xếp để họ đá một trận khác với Mỹ tại Rotterdam, Hà Lan. Người Mỹ không đến, vậy là Đông Ấn Hà Lan nghiễm nhiên góp mặt tại World Cup 1938.

Vào năm đó, World Cup chơi theo thể thức chia cặp đá 1 trận loại trực tiếp, chọn ra 8 đội vào tứ kết. Đông Ấn Hà Lan gặp Hungary. Tại Reims, 1 vạn khán giả địa phương đã có mặt để chứng kiến đội châu Á đầu tiên thi đấu tại World Cup. Mặc dù vậy, khi Đông Ấn Hà Lan bước ra, tất cả đều lầm tưởng đó là đội Hà Lan. Họ cũng mặc áo cam như mẫu quốc, thậm chí hát quốc ca Hà Lan trước khi bắt đầu trận đấu.

Một chi tiết thú vị là hai đội trưởng của Đông Ấn Hà Lan và Hungary, Achmad Nawir và Gyorgi Sarosi, đều là bác sỹ. Cả hai cùng nổi bật dáng vẻ trí thức với cặp kính và mái tóc vuốt ngược. Phải đến 60 năm sau mới có một cầu thủ được phép đeo kính ở World Cup, chính là Edgar Davids, người mắc bệnh tăng nhãn áp.

Thời điểm ấy Hungary chưa phải siêu đội bóng của Ferenc Puskas như những năm 1950, song cũng rất đáng gờm. Chỉ sau 13 phút lưới của Đông Ấn Hà Lan đã rung lên. 2 phút sau, tỷ số được nhân đôi. Kết thúc hiệp 1, Hungary dẫn trước 4-0. Sang hiệp hai, họ “chỉ” ghi thêm 2 bàn nữa, hoàn tất chiến thắng giòn giã 6-0.

Kết quả này đồng nghĩa với việc Đông Ấn Hà Lan sẽ về nước ngay sau đó, tạo nên kỷ lục cho đến nay không đội nào phá được: đội duy nhất bị loại khỏi World Cup chỉ sau 1 trận. Tuy nhiên những người Đông Ấn Hà Lan không có gì phải buồn. Thứ nhất, Hungary quá mạnh. Đội bóng này đánh bại chủ nhà Pháp 3-1 ở tứ kết, loại Brazil ở bán kết (thắng 2-1) và chỉ chịu thua Italia 2-4 ở trận chung kết.

Tiếp đến, Đông Ấn Hà Lan được thành lập vội vã, quy tụ các cầu thủ nghiệp dư vừa nhỏ con (chỉ nặng trung bình 55kg) vừa không hiểu biết quá nhiều về chiến thuật bóng đá.

Dù sao thì đây cũng là một trải nghiệm tuyệt vời của những chàng trai Đông Nam Á. Rời World Cup họ còn tạt qua Hà Lan, đá 3 trận giao hữu với các CLB (thắng 1, thua 2), sau đó chơi trận chót với đội tuyển Hà Lan cũng bị loại ngay vòng 1 World Cup. Trong nhiều giai thoại nâng cao tinh thần dân tộc ở Indonesia, đội bóng thuộc địa Đông Ấn Hà Lan đã đánh bại đội mẫu quốc tại sân vận động Olympic ở Amsterdam, một cái tát vào những kẻ thực dân. Thực tế không phải, họ thua 2-9.

Indonesia tuyên bố độc lập năm 1945 nhưng mối liên kết giữa họ và Hà Lan vẫn còn. Giovanni van Bronckhorst, đội trưởng của Hà Lan ở World Cup 2010, có cả cha lẫn mẹ là người Indonesia, để rồi được biết đến là người gốc châu Á đầu tiên đeo băng thủ quân ở chung kết World Cup. Tại World Cup 2022, trong danh sách sơ bộ của ĐT Hà Lan có Pascal Struijk, trung vệ mang dòng máu Indonesia. Ông bà nội của anh là người Đông Ấn Hà Lan trước định cư tại mẫu quốc.