Công nghệ biến chai nước thành... “bóng điện” ở Việt Nam

Biến chai nước thành... bóng đèn phát sáng

Anh Nguyễn Khánh Toàn, Trưởng nhóm điều phối miền Nam của Diễn đàn toàn cầu về biến đổi khí hậu (350.org) cho biết, chai Mặt trời là một dự án cộng đồng có mục tiêu đưa giải pháp về ánh sáng cho cộng đồng thu nhập thấp, được xây dựng từ mô hình "Ánh sáng từ chai nước" được phát kiến lần đầu tiên năm 2008 tại Brazil và ngay trong những năm tiếp theo đã được nhân rộng tại Phillipines.

Sáng kiến này dựa trên một nguyên lý rất đơn giản: Chai nước đã qua sử dụng được đổ đầy nước và thêm vào một lượng chlorine theo tỷ lệ nhất định lắp đặt ở mái tôn sao cho một phần của nó tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, thì phần còn lại tiếp xúc với không gian sống sẽ phát sáng với độ quang phổ tương đương một bóng đèn 55 - 60W.

Những chai mặt trời này không chỉ cung cấp ánh sáng từ nguồn sáng hoàn toàn miễn phí, giúp mỗi hộ gia đình giảm được khoảng 40% chi phí tiền điện hằng tháng, mà còn giúp giảm nguy cơ cháy nổ, giảm rác thải, giảm lượng phát thải CO2 hằng năm lên tới 7%, và giảm áp lực lên hệ thống điện lưới của địa phương. Những chai ánh sáng với chi phí đầu tư rất thấp này lại có tuổi thọ khá cao và với cách lắp đặt rất đơn giản, các hộ dân đều có thể tự thực hiện và tiếp tục nhân rộng với những gia đình quen biết.

Một hộ gia đình ở TP.HCM đã được lắp chai mặt trời.

Anh Toàn cho biết, chlorine là nước tẩy javen (tẩy quần áo). Chất này chỉ giúp cho chai nước khi bị phơi sáng trong thời gian dài không bị lên rêu hoặc đục nước làm giảm độ quang phổ của mô hình. Nguyên lý của chai mặt trời cực kỳ đơn giản dựa trên hiện tượng khuếch tán ánh sáng: ánh sáng thông qua 1/3 chai nước ở phía trên mái tôn sẽ khuếch tán 360o xuống không gian sống phía dưới của người dân. Nếu đó là một lỗ thủng thông thường thì ánh sáng sẽ chiếu xuống theo chiều thẳng đứng, chứ không lan tỏa ra khắp gian nhà. 

Có thể tự lắp đặt

Theo anh Nguyễn Khánh Toàn, tuổi thọ của mô hình được khuyến cáo là 1 năm. Sau một năm nên bảo trì hoặc thay mới, gọi là thay thì chỉ thay chai nước mà thôi. Hầu như không tốn chi phí. Dự án này đặc biệt thích hợp với miền Nam vì hầu như tất cả các ngày trong năm đều có nắng, thậm chí trong 6 tháng mùa mưa thì ngày vẫn nắng. Với nguyên lý hoạt động khuếch tán của ánh sáng thì cứ có ánh sáng là khuyếch tán được. Điểm hạn chế của chai Mặt trời là chỉ sử dụng được vào ban ngày. Để có bóng điện thắp sáng ban đêm thì phải sử dụng đến các giải pháp năng lượng khác.

Lắp chai nước vào miếng tôn trên mái nhà.

Chai mặt trời phù hợp với những gia đình có thu nhập thấp, những lớp học ở vùng sâu vùng xa mà ánh sáng điện chưa thể đến được. Hiện tại, chai mặt trời đã được lắp đặt thử nghiệm thành công tại 20 hộ gia đình thu nhập thấp tại quận 4, quận 7, quận Thủ Đức (TPHCM) trong khuôn khổ chiến dịch Một Giờ Trái đất khác biệt 2012. Nhóm nghiên cứu mới đây đã đi kiểm tra thì thấy rằng, sau 1 năm, các loại bóng này vẫn hoạt động tốt.

350.org Việt Nam đang lên kế hoạch mở rộng dự án với mục tiêu 350 hộ trong năm nay (từ 1/5 - 1/10). Ngoài lắp đặt miễn phí, nhóm cũng sẽ tổ chức các buổi giao lưu chuyển giao công nghệ để bà con có thể tự lắp đặt cho chính gia đình mình. Việc tự lắp đặt cũng khá đơn giản, chỉ cần xem qua mô hình là người dân có thể tự làm theo được.

Nhóm 200 tình nguyện viên tại TP.HCM đã hoàn thành việc khảo sát tại các quận thuộc địa bàn thành phố và chuẩn bị tiến hành và nhân rộng mô hình này khởi điểm tại quận 4 và sau đó lan rộng ra các quận 3, 7, 8, Bình Thạnh, Thủ Đức, Gò Vấp (TP.HCM).