 |
| Ảnh minh họa. |
Theo y học cổ truyền, chứng bốc hỏa (còn gọi là chứng đầu nhiệt) do can hỏa bốc lên hoặc do thận âm bất túc. Khi thận âm suy tổn, can âm không được nuôi dưỡng (vì thận thủy sinh can mộc) dẫn đến can thận âm hư hoặc âm hư hỏa vượng khiến âm thủy không thăng lên được để đưa hỏa xuống, hư hỏa sẽ bốc lên gây cảm giác nóng bừng ở mặt, nhức đầu. Như vậy, bốc hỏa chính là hậu quả của mất cân bằng âm dương trong cơ thể. Sự thiếu hụt phần âm thủy làm cho hỏa bốc lên, vì vậy cảm giác nóng bừng thường xảy ra vào ban đêm và chủ yếu ở nửa người trên.
Theo lý luận y học cổ truyền, phần trên là dương (hỏa thuộc dương), dưới là âm (thủy thuộc âm). Bình thường sự vận hành khí huyết trong cơ thể: Âm phải thăng, dương phải giáng và gặp nhau ở mệnh môn thì âm dương mới cân bằng.
Các triệu chứng trong hội chứng mãn kinh phản ánh tình trạng rối loạn chức năng của can khí. Khi thủy kém, huyết hư thì chức năng điều đạt sơ tiết của can bị rối loạn. Can khí uất kết sẽ làm ảnh hưởng đến tạng tâm, tỳ, đởm. Đởm thì chủ quyết đoán, chủ mưu lược. Khi Đởm bị tổn thương sẽ làm cho tình chí không ổn định, người bệnh dễ cáu gắt, dễ bị kích động, lo lắng, buồn chán vô cớ, tâm tính khí thất thường. Can khí uất kết còn làm chức năng vận hóa của tỳ rối loạn. Tỳ hư gây đàm thấp ứ trệ, không nhiếp được huyết, không sinh được huyết và không dưỡng được huyết.
Sự vận hành của huyết bị rối loạn gây chứng huyễn vựng (chóng mặt), chứng đầu thống (nhức đầu) do đàm trọc và hỏa vượng gây nên. Can huyết hư, thủy kém gây hỏa động ở tâm, đàm trọc ứ trệ gây nhiều tâm khiếu làm cho tim đập nhanh, hồi hộp, mất ngủ (chính là chứng kinh quí, chính xung, thất miên).
ThS Đỗ Việt Hương (Học viện Y dược học Cổ truyền Việt Nam)