Ngành dược đang “tự chết trên sân nhà“?

“Hiện nay việc phân phối thuốc lòng vòng dẫn đến không kiểm soát được chất lượng thuốc, thuốc nội giá trị thấp, ít sản xuất thuốc đặc trị đang là bất cập của ngành dược”. Đó là nhận định của TS Trương Quốc Cường, Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) bên lề Hội nghị triển khai chiến lược quốc gia phát triển ngành dược Việt Nam diễn ra sáng 6/12.

Nhiều trung gian - giá thuốc tăng

Có một thực tế là ngày càng nhiều công ty tham gia phân phối, làm hệ thống phân phối phức tạp, nhiều tầng lớp. Ông Cường cho rằng: “Một hệ thống phức tạp, có quá nhiều đối tượng tham gia, gây ra nhiều bất cập của thị trường, trong đó nổi cộm là vấn đề quản lý giá thuốc, chất lượng thuốc nói chung, thu hồi thuốc kém chất lượng và kiểm soát nguồn gốc thuốc trên thị trường nói riêng. Đường đi của thuốc từ người sản xuất đến tay người sử dụng qua nhiều trung gian, lòng vòng nên giá đến tay người tiêu dùng tăng cao, gây khó khăn cho quản lý”.

Để giải quyết vấn đề này, sắp tới Bộ Y tế sẽ phối hợp Bảo hiểm Xã hội Việt Nam và một số cơ quan liên quan thành lập Hội đồng tư vấn quốc gia về đấu thầu thuốc với mục đích khắc phục tình trạng mỗi nơi một giá thuốc. Theo đó, sẽ tập trung vào những thuốc có tỷ trọng sử dụng cao. Ngoài ra, Cục Quản lý Dược cũng đang làm đầu mối xây dựng các danh mục thuốc đấu thầu tập trung, danh mục thuốc đàm phán giá, danh mục thuốc trong nước đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng tại chỗ. Ngành y tế sẽ xây dựng sẽ xây dựng 5 trung tâm phân phối thuốc tại miền núi phía Bắc, Bắc Trung bộ, Nam Trung bộ - Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ. Đây là nhiệm vụ trọng tâm trong việc phát triển hệ thống phân phối.

TS Cường cũng thừa nhận sản xuất thuốc trong nước còn trùng lắp nhiều mặt hàng thông thường, giá trị thấp, ít thuốc chuyên khoa đặc trị; thuốc mới hầu như chưa được đầu tư, sản xuất tự phát. Thuốc gây mê, giải độc đặc hiệu, Parkinson hầu như không sản xuất được.

Thậm chí, nhiều hoạt chất có trên 100 số đăng ký. Tính đến tháng 6/2014, thuốc ngoại nhập có 11.000 số đăng ký tương đương với gần 1.000 hoạt chất, trong khi thuốc nội có 12.000 số đăng ký nhưng lại chỉ của 520 hoạt chất. Trung bình cứ 1 hoạt chất có 23 số đăng ký. Rất nhiều hoạt chất có trên 100 số đăng ký, như paracetamol: 783 số đăng ký; clorpheniramin: 280 số đăng ký hay cefixim:191 số đăng ký… Có đến 260 tên thuốc cùng hoạt chất hạ nhiệt, giảm đau; 223 tên thuốc cùng là vitamin hoặc thuốc bổ. Thống kê theo nhóm cho thấy tập trung nhiều ở nhóm: Chống nhiễm khuẩn-ký sinh trùng 2810 số đăng ký, nhóm hạ nhiệt-giảm đau-chống viêm steroid 1442 số đăng ký, nhóm vitamin và thuốc bổ 1276 số đăng ký.

Đánh giá về thị trường thuốc nội, TS Trương Quốc Cường nhận định: “Nếu cứ tiếp tục cạnh tranh không định hướng, chia nhỏ thị phần như hiện nay một loại thuốc nhiều đơn vị sản xuất thì sẽ không đủ chi phí để tái đầu tư, đầu tư vào nghiên cứu phát triển. Các doanh nghiệp hiện cạnh tranh để giảm giá; nếu cạnh tranh bằng chất lượng, giảm chất lượng để giám giá là điều rất nguy hiểm”. Để giải quyết được tình trạng này các chuyên gia tại hội nghị cho rằng, Hiệp hội các doanh nghiệp dược cần họp, phân chia thống nhất mỗi loại thuốc, dây chuyền thì chỉ một số doanh nghiệp có thế mạnh sản xuất. Từ đó hạn chế tối cạnh tranh, trùng lắp, phân chia thị trường nhỏ, dẫn tới giảm lợi nhuận, thậm chí bán dưới giá thành.

Hiện nay, thuốc sản xuất trong nước mới chỉ đáp ứng 50% nhu cầu thuốc, còn lại lệ thuộc nhập khẩu, viện trợ. Theo lãnh đạo Cục Quản lý dược, khó khăn lớn nhất của ngành dược là tỷ lệ nhập khẩu nguyên liệu lên đến 90%. Thời gian tới cơ quan quản lý nhà nước sẽ công bố rõ ràng các định hướng quy hoạch phát triển công nghiệp dược và các định hướng ưu đãi đầu tư (bao gồm cả ưu tiên sử dụng) theo hướng xác định rõ: Nhóm hoạt chất hoặc hoạt chất, dạng bào chế khuyến khích đầu tư, hưởng ưu đãi.