Miền Tây nổi tiếng với vô số đặc sản vừa lạ miệng vừa thơm ngon mà người dân ở nơi khác ít biết tới, trong đó có một loại cá nghe tên vô cùng lạ, đó là con cá đũa.
Cá đũa thuộc họ cá chình biển, mình tròn và dài. Loại cá này có kích thước nhỏ, hình dạng như một chiếc đũa, có chiều dài khoảng 20cm, lớn nhất thì dài khoảng 40cm. Có lẽ vì hình dáng của loài cá này như vậy nên người ta mới đặt tên là cá đũa.
Theo tìm hiểu, cá đũa thường sống ở các cồn đất mới nổi, bãi bồi hoặc bãi bùn ven sông. Mỗi năm chúng chỉ có một mùa và số lượng không nhiều, nên thành đặc sản nổi tiếng ở miền Tây.
Vì cá có kích thước bé nên trước đây cá đũa nhiều người chê, không được ưa chuộng. Những năm gần đây, chúng trở thành món đặc sản độc lạ được người thành phố "săn tìm" để thưởng thức. Từ cá đũa có thể làm thành các món: xào xả ớt, nấu canh chua, kho khế...
Cá đũa bắt về được rửa sạch cho hết bùn đất rồi ướp muối, phơi nắng hoặc hơ qua lửa. Gia vị cần chuẩn bị gồm ớt, sả băm. Cho dầu vào chảo đợi thật nóng rồi để cá đũa vào chiên. Gặp hơi lửa nóng, mỡ từ thân cá đũa tỏa ra thơm phức. Thịt cá đũa phải ăn nóng, ăn ngay mới cảm nhận rõ vị ngon. Khi cho vào miệng, cắn từng miếng, vị béo ngậy của từng con cá đũa hoà cùng vị thơm của sả, cay cay của ớt cùng chút dai dai của thịt cá đũa, vô cùng hấp dẫn.
Ngoài cá tươi, người ta còn làm thành cá đũa khô để bán trên chợ mạng và các sàn thương mại điện tử. Cá đũa tươi có giá khoảng 70.000 đồng/kg nhưng cá khô đắt hơn nhiều, giá khoảng 300.000 đồng/kg.
Theo kinh nghiệm của người dân, cá đũa khô không cần phải tẩm ướp gia vị gì rườm rà, muốn thơm thì cho một chút sả bằm, ớt bằm rồi xếp thẳng lên phơi. Cá đũa rất nhanh khô và hầu như không có xương nên việc chế biến món ăn khá đơn giản.
Ngoài ra khô cá đũa còn được dùng làm gỏi xoài xanh, gỏi bông súng ăn rất ngon bởi cái vị ngọt, dai của loại cá này rất khó diễn đạt mà chỉ có ăn mới cảm nhận hết được.
Khô cá loại này chứa khá nhiều mỡ tự nhiên, nên nếu để quá lâu cá sẽ bị "gắt dầu"
Bán đặc sản miền Tây trên chợ mạng, chị Hạnh (ở Cà Mau) cho hay: "Khô cá đũa được người dân ở các tỉnh thành đặt mùa, một phần vì cái tên độc lạ, một phần vì loại cá này ngọt và béo. Nhưng cá khô hay cá tươi cũng không nên để quá lâu, hạn sử dụng tối đa cỡ một tháng rưỡi. Do khô cá loại này chứa khá nhiều mỡ tự nhiên, nên nếu để quá lâu cá sẽ bị "gắt dầu", hậu vị hơi đắng, ăn không còn ngon nữa".
Chị Hạnh nói thêm, bình thường, cá đũa sống tận ngoài biển sâu. Đến mùa sinh sản, chúng mới bơi theo đàn vào các cửa sông giáp biển Nam bộ, để chuẩn bị đẻ trứng. Cho nên, từ khoảng tháng 7 đến tháng 10 âm lịch, các chợ cảng biển thường bán loại cá này.
H.A