Thảo quả là một đặc sản nổi tiếng ở Sa Pa. Loại quả này có mùi thơm đặc biệt, vừa ngọt lại cay, được sử dụng trong các nhà hàng, quán ăn, thành nguyên liệu tạo mùi được nhiều đầu bếp lựa chọn. Trên thị trường, thảo quả được bán với giá lên tới 260.000 đồng/kg.
Theo tìm hiểu, thảo quả còn có tên gọi khác là đò ho, chủ yếu có ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Lai Châu..., cây có chiều cao tối ta lên tới 3m. Phần rễ giống như củ gừng, quả mọc thành từng chùm đỏ lòm ở gốc mỗi khi đến mùa trông rất lạ mắt.
Loại quả này chia làm 3 ô, mỗi ô có 7-8 hạt rất thơm... Lúc quả khô có màu nâu nhạt, nhiều nếp nhăn và phủ một lớp trắng ở ngoài. Sau khi thu hái về, người dân vùng cao đem về phơi hoặc sấy khô. Khi dùng, người ta sẽ đập bỏ phần vỏ để lấy hạt bên trong, cũng có nơi đem nướng rồi mới đập bỏ lấy phần hạt. Trong hạt tò ho có tinh dầu mầu vàng nhạt, mùi thơm, vị cay nóng rất dễ chịu.
Anh Giàng (ở Lào Cai) chia sẻ, thường người ta chỉ biết thảo quả có mùi thơm, vị cay ngọt - được mệnh danh là nữ hoàng của các loại gia vị và được dùng trong ẩm thực chính là quả khô. Còn thực tế, thảo quả có thể dùng ở dạng tươi. Loại quả này được dùng làm gia vị nấu phở, tăng vị ngon cho cà phê, chè, bánh kẹo.
Trong thảo quả có chứa chất xơ, carbohydrate, protein, vitamin C, niacin, pyridoxine, riboflavin và thiamin, sắt, canxi, magiê, mangan, kẽm,… và 1,5% tinh dầu. Từ xưa, trong dân gian đã dùng thảo quả để kích thích tiêu hóa, chữa nôn mửa, đầy bụng, ho, sốt, tiêu chảy,…
Những tác dụng của thảo quả đối với sức khỏe:
Kiểm soát lượng đường trong máu
Thảo quả có thể giúp điều chỉnh lượng đường trong máu bằng cách cải thiện độ nhạy insulin. Lượng đường trong máu ổn định làm giảm cơn đói và ngăn ngừa việc ăn quá nhiều do lượng đường dao động.
Cải thiện lưu thông máu
Thảo quả có thể giúp thư giãn các mạch máu và tăng lưu lượng máu, giúp cung cấp các chất dinh dưỡng và oxy thiết yếu cho các tế bào da, thúc đẩy làn da khỏe mạnh. Ngoài ra, lưu lượng máu tăng lên có thể giúp loại bỏ các chất thải khỏi da, ngăn ngừa sự tích tụ và thúc đẩy làn da sáng hơn, trẻ trung hơn.
Tăng cường trao đổi chất
Thảo quả chứa các hợp chất hoạt tính như cineole và terpene, giúp tăng cường trao đổi chất và đốt cháy calo hiệu quả hơn, từ đó giúp giảm cân.
Cải thiện tiêu hóa
Thảo quả giúp cải thiện hệ tiêu hóa bằng cách kích thích tiết enzyme tiêu hóa và giảm đầy hơi. Ngoài ra, thảo quả cũng giảm các rối loạn tiêu hóa và béo phì, theo một nghiên cứu được công bố trên Nutrition Today.
Giảm sự tích nước
Thảo quả hoạt động như một chất lợi tiểu tự nhiên, giúp cơ thể loại bỏ lượng nước dư thừa và độc tố, từ đó thúc đẩy giảm cân.
Giải độc thận
Thảo quả giúp giải độc thận rất hiệu quả. Lượng dầu có trong thảo quả sẽ giúp thải ra các độc tố tích lũy trong cơ thể. Ngoài ra, nó cũng kích thích các chức năng khác của thận.
Ngăn ngừa ung thư
Thảo quả có tính chống oxy hóa cao và chứa các hóa chất có lợi, giúp ngăn chặn ung thư và giết chết tế bào ung thư hiệu quả. Nó được chứng minh là làm giảm hoạt động của các gen liên quan với ung thư.
Một số bài thuốc dùng thảo quả
- Trị hôi miệng: Thảo quả đập giập, ngậm trong miệng và nuốt nước dần.
- Cắt cơn sốt rét: Thảo quả nhân 20g nghiền bột, cuộn vào tấm vải màn, khoảng 1 giờ trước khi lên cơn sốt rét, nút vào một bên lỗ mũi nhằm cắt cơn sốt rét.
- Ôn trung, giảm đau: Thảo quả (lùi chín) 6g, hậu phác 12g, hoắc hương 12g, thanh bì 8g, bán hạ khúc 8g, thần khúc 8g, đinh hương 4g, cao lương khương 6g, cam thảo 4g, sinh khương 12g, đại táo 12g. Sắc uống, ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm. Trị chứng hàn thấp tích vào trong, ngực bụng đau chướng.
PHÚ NGUYỄN