Bí ẩn triệu chứng Covid-19 kéo dài ở trẻ em

Javanese Hailey nhìn thấy con gái cúi gập lưng quằn quại vì đau đớn trong nhà ở Manassas, bang Virginia, cách Washington DC hơn 50 km về phía tây nam.

"Con gái của tôi - vào thời điểm đó mới 9 tuổi - hầu như chẳng thể bước đi do quá đau bụng", bà Hailey chia sẻ, nhớ lại tối chủ nhật vào tháng 10/2021. Cô bé học lớp 4 - Haley Bryson - vốn có lối sống lành mạnh, yêu thích môn bóng rổ và thể dục dụng cụ.

Người mẹ hỏi con câu hỏi đã trở thành thường lệ trong những tuần gần đây: Ở thang điểm từ 0 đến 10, mức đau đớn lần này như thế nào?

Trên mức 10, Haley trả lời.

Trong khoảng hai tháng qua, Haley đã xuất hiện một số triệu chứng như đau đầu, mệt mỏi, đau bụng, đau họng, đau tai hoặc khó thở. Cô bé cho biết mức độ đau thường vào khoảng 6 hoặc 7. Mẹ của Haley chia sẻ cô bé thường gục xuống giường khi đi học về và giảm hơn 7,5 kg so với trước đó.

“Các triệu chứng dường như không theo một kiểu cụ thể nào. Một số ngày triệu chứng diễn ra tồi tệ hơn hẳn. Có những ngày con gái tôi thậm chí không thể ra khỏi giường vì bụng đau quá”, bà Hailey - một giáo viên môn toán tại trường trung học - chia sẻ.

“Đó là điều đáng sợ nhất tôi từng trải qua trong cuộc đời”, người mẹ ngậm ngùi.

Các triệu chứng bắt đầu ngay sau khi Haley và mẹ mắc Covid-19 vào đầu tháng 8/2021. Cả hai có phản ứng tương đối nhẹ và đều hồi phục. Nhưng vài ngày sau, Haley lại xuất hiện các triệu chứng kéo dài.

Vào tháng 10/2021, sau gần chục chuyến tới thăm khám tại bác sĩ nhi khoa, vào phòng chăm sóc khẩn cấp và phòng cấp cứu, Haley được chuyển đến bệnh viện Nhi đồng Quốc gia ở Washington DC.

Tại đây, cô bé được chẩn đoán mắc Covid-19 kéo dài (hay còn được gọi là “long Covid”) và được điều trị trong Chương trình Nhi khoa hậu Covid - điều trị bệnh nhân dưới 21 tuổi.

Mặc dù “long Covid” được cho là rất hiếm gặp ở trẻ em, trường hợp của Haley không phải hy hữu. Nhiều trẻ em trên khắp nước Mỹ đã phản ánh một loạt các triệu chứng - từ đau đầu, đau bụng và chóng mặt, đến mệt mỏi, sương mù não và tâm trạng hỗn loạn - trong một khoảng thời gian dài sau khi khỏi bệnh.

“Long Covid” có thể kéo dài 4 tuần đến hàng tháng trời - mặc dù các định nghĩa về hội chứng này rất đa dạng. Và trong khi các triệu chứng thể hiện khác nhau dựa trên giai đoạn phát hiện, các bác sĩ nói rằng “long Covid” có thể ảnh hưởng tới hầu hết lứa tuổi, ngay cả trẻ sơ sinh.

Trong số hơn 848.000 người đã tử vong ở Mỹ vì Covid-19 trong đại dịch, có 727 người dưới 18 tuổi, theo CDC Mỹ. Theo Học viện Nhi khoa Mỹ (AAP), chưa đầy 1,5% trường hợp mắc Covid-19 ở trẻ em phải nhập viện.

Tuy nhiên, chiến dịch tiêm vaccine Covid-19 cho trẻ em ở Mỹ được khởi động sau rất lâu so với chương trình dành cho người trưởng thành. Mãi cho đến tháng 5/2021, CDC Mỹ mới khuyến nghị tiêm vaccine Pfizer-BioNTech cho trẻ em 12-15 tuổi. Và đến tháng 11/2021, tổ chức này mới khuyến nghị tiêm cho những trẻ 5-11. Trẻ em dưới 5 tuổi tới nay vẫn chưa thuộc diện tiêm chủng.

Theo CDC Mỹ, tới nay chỉ có 20% trẻ 5-11 tuổi được tiêm chủng đầy đủ trong khi con số này ở trẻ em 12-17 tuổi là 55%. Tỷ lệ người trưởng thành được tiêm vaccine đầy đủ ở Mỹ là trên 60%.

Vẫn còn rất nhiều câu hỏi xoay quanh vấn đề “long Covid” ở trẻ em, bao gồm cả mức độ phổ biến.

Một nghiên cứu của Đan Mạch được công bố trên tạp chí Nhi khoa châu Âu vào tháng 12/2021 đã khảo sát khoảng 37.500 trẻ em.

Kết quả cho thấy dưới 1% trẻ em dương tính với nCoV báo cáo các triệu chứng kéo dài hơn bốn tuần, so với nhóm đối chứng.

Một nghiên cứu từ tháng 4/2021 ở Italy khảo sát 129 trẻ em dương tính với nCoV cho thấy khoảng 43% gặp ít nhất một triệu chứng Covid-19 kéo dài trong hơn 60 ngày sau khi nhiễm bệnh.

Trong những tháng gần đây, các bác sĩ tại một số trung tâm Covid-19 nhi khoa ở Mỹ đã thông báo về sự gia tăng về số lượng bệnh nhân.

Laura Malone, bác sĩ tại Phòng khám phục hồi chức năng hậu Covid-19 của Viện Kennedy Krieger, cho biết có nhiều lý do dẫn tới sự gia tăng này. Trước hết, sự hiểu biết nhiều hơn và chấp nhận đối với tình trạng “long Covid” dẫn đến nhiều gia đình tìm tới cơ sở điều trị.

Đồng thời, có khả năng các ca Covid-19 kéo dài cũng gia tăng sau đợt dịch do biến chủng Delta.

Ngoài ra, cũng có thể tính tới độ trễ của việc phát hiện triệu chứng, bởi có thể mất nhiều tháng trước khi bệnh nhân mắc Covid-19 được chẩn đoán triệu chứng “long Covid” và điều trị.

Tiến sĩ Carlos Oliveira, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm nhi khoa tại Yale Medicine, cho biết chương trình chăm sóc hậu Covid-19 cho trẻ em Yale New Haven đã tiếp nhận 6-8 ca “long Covid” mỗi tháng trong khoảng thời gian tháng 8-11/2021.

Ông nói rằng có một số giả thuyết về nguyên nhân của “long Covid”. Một giả thuyết được đặt ra là một số protein của virus tồn tại trong cơ thể và liên tục rò rỉ vào máu, gây ra phản ứng ở hệ miễn dịch.

Giả thuyết khác là một loại quá trình tự miễn dịch, trong đó các kháng thể được tạo ra để chống lại virus đã tấn công vật chủ, dẫn đến tổn hại kéo sau khi virus biến mất.

Những tháng gần đây, các chuyên gia đã thực hiện một số nghiên cứu về “long Covid”. Trong một nỗ lực đặc biệt quy mô lớn, Viện Y tế Quốc gia Mỹ cho biết họ đang bắt đầu các nghiên cứu trên toàn quốc, bao gồm với cả trẻ em.

Các bác sĩ tại Mỹ đang bắt đầu chuẩn bị cho tác động của đợt gia tăng đột biến ca nhiễm Omicron có thể khiến gia tăng các trường hợp “long Covid”.

Tiến sĩ Oliveira cho biết: “Thật khó có thể nói trước điều gì sẽ xảy ra, nhưng chúng tôi đang chuẩn bị cho một làn sóng lớn trẻ em (gặp triệu chứng “long Covid”)… bởi số lượng thanh thiếu niên và trẻ em nhiễm bệnh tăng cao”.

“Điều đó nhất định dẫn đến số lượng ca “long Covid” cao hơn”, tiến sĩ này khẳng định.

Đối với Haley - mới bước sang tuổi lên 10 gần đây - đã 5 tháng trôi qua sau khi cô bé mắc Covid-19. Mẹ của cô bé nói rằng cuối cùng tất cả triệu chứng kéo dài đã chấm dứt. Tuy nhiên, nỗi sợ hãi vẫn còn đó.

Mỗi lần con gái than đau bụng hay đau đầu, Hailey cho biết bà đều lo lắng những triệu chứng ác mộng đó quay lại.

Người mẹ chỉ phần nào bớt lo lắng khi nhận câu trả lời của con gái về cấp độ đau đớn: “Zero!”.