Đừng chủ quan, đau lưng âm ỉ cũng có thể tiểu ra sỏi

PGS.TS Đỗ Trường Thành, Trưởng khoa Phẫu thuật tiết niệu, BV Việt Đức cho biết, sỏi tiết niệu chiếm 45 - 50% các bệnh tiết niệu ở Việt Nam, trong đó nam giới chiếm 60%.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sỏi thận tiết niệu như: Rối loạn chuyển hoá gây tăng canxi máu và canxi niệu; thay đổi pH nước tiểu (bình thường pH: 5,6 - 6,3); dị dạng đường tiết niệu bẩm sinh hoặc hẹp đường tiết niệu mắc phải gây ứ đọng nước tiểu tạo điều kiện thuận lợi hình thành nên sỏi.

Đa số các trường hợp sỏi canxi không rõ nguyên nhân, một số tăng canxi do chế độ ăn uống, bệnh lý như mất nước, nằm bất động lâu, tăng canxi niệu gây sỏi hoặc do cường tuyến cận giáp gây tăng canxi, hạ phosho.

Ngoài ra, các yếu tố địa dư, khí hậu và chế độ ăn uống cũng ảnh hưởng đến sự hình thành sỏi thận.

Theo PGS Thành, những trường hợp sỏi nhỏ trong thận có thể di chuyển xuống niệu quản gây cơn đau quặn thận, xuống bàng quang và bệnh nhân có thể đi tiểu sỏi ra ngoài hoặc sỏi gây tắc nghẽn niệu quản dẫn đến ứ nước, ứ mủ thận và suy chức năng thận có sỏi.

Khi để muộn, sỏi đài bể thận sẽ gây biến chứng như: Nhiễm khuẩn tiết niệu; viêm đài bể thận, viêm thận kẽ, viêm hẹp cổ đài thận; giãn đài bể thận, ứ nước, ứ mủ thận, áp xe thận; viêm quanh thận xơ hoá; cao huyết áp do sỏi san hô thận gây thiếu máu nhu mô thận, teo thận; suy thận do sỏi thận 2 bên gây tắc nghẽn...

Dù tỉ lệ người dân mắc sỏi tiết niệu khá lớn nhưng thường hay đi khám ở giai đoạn muộn do nhiều triệu chứng ban đầu bị bỏ qua.

Do đó, khi có những triệu chứng sau, PGS Thành khuyên người dân cần đi khám để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.

- Đau âm ỉ thắt lưng, lúc này sỏi đài thận hoặc sỏi san hô chưa gây tắc nghẽn. Đôi khi bệnh nhân không có triệu chứng được phát hiện sỏi thận tình cờ khi khám sức khỏe định kỳ hay do tăng huyết áp.

- Cơn đau quặn thận điển hình, lúc này sỏi gây tắc nghẽn bể thận niệu quản. Cơn đau lan xuống hố chậu, bìu kèm theo nôn và bụng chướng.

- Đái ra máu do sỏi di chuyển khi vận động hay do nhiễm khuẩn gây tổn thương niêm mạc đài bể thận chảy máu.

- Khi có nhiễm khuẩn tiết niệu: Bệnh nhân sốt cao 38 – 39 độ C, thận to đau, đi tiểu đục và đôi khi gặp tình trạng sốc nhiễm trùng vã mồ hôi, nổi vân tím toàn thân và tụt huyết áp.

Một số trường hợp bệnh nhân đến muộn khám thấy vùng thắt lưng bên có sỏi thận sưng nề tấy đỏ do sỏi tắc nghẽn gây ứ mủ thận, viêm tấy quanh thận hoặc thấy rò mủ thắt lưng do áp xe quanh thận đã vỡ sau phúc mạc và chảy ra ngoài.

Để phòng bệnh và theo dõi sau điều trị sỏi thận, người bệnh cần có chế độ ăn uống nhiều nước trên 2 lít/ ngày, hạn chế thức ăn nhiều canxi, oxalate như sữa, phomat, chè, hạn chế protit động vật. Với những bệnh nhân đã tán sỏi, sau phẫu thuật cần phải tái khám định kỳ để phát hiện sớm các biến chứng cũng như sỏi tái phát.