Tác dụng
Lá và cành non kinh giới là món rau gia vị quen thuộc, thường dùng ăn sống. Hương vị của kinh giới làm tăng sự hấp dẫn của các món ăn truyền thống Việt Nam như món bún riêu, rau muống xáo, tàu hũ chiên, cà bung... Trong cành và lá kinh giới có chứa tinh dầu mà thành phần chủ yếu là elsholtzia keton.
Theo y học cổ truyền, kinh giới có vị cay, tính ấm, vào hai kinh phế và can. Tác dụng phát biểu khu phong, lợi yết hầu, thanh nhiệt, tán kết, phá ứ, lợi tiểu. Thường dùng chữa cảm cúm mùa hè, say nóng, sốt không ra mồ hôi, nhức đầu, yết hầu sưng đau, phong thấp, đau nhức cơ thể, viêm dạ dày ruột cấp, tiểu ít. Sao đen chữa băng huyết, rong huyết, thổ huyết, đại tiện ra máu. Dùng ngoài, lấy cành lá tươi rửa thật sạch, giã nát, đắp chữa mụn nhọt, viêm mủ da. Liều dùng 6 - 20g sắc uống, hoặc phối hợp với các vị thuốc khác. Dùng ngoài không kể liều lượng.
Bài thuốc
Cảm lạnh, nhức đầu, phát sốt, đau mình: Dùng 20g kinh giới (hoa, lá, cành) sắc với 500ml nước còn 300ml, uống khi còn nóng. Có thể dùng hoa kinh giới (kinh giới tuệ) 15g khô, bạch chỉ 10g, sấy khô, tán nhỏ, hãm với nước chè để uống cho ra mồ hôi.
Cảm nóng, có mồ hôi: Kinh giới 10g, bạc hà 8g, lá dâu 8g, lá cúc tần 8g, cam thảo đất 10g sắc với 600ml nước còn 400ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
Thổ huyết, chảy máu cam: Hoa kinh giới sao đen (có thể dùng cành, lá, hoa) 16g sắc uống trong ngày. Hoặc dùng kinh giới sao đen 12g, tán bột, uống với nước sắc vỏ quít 2 lần trong ngày.
Phụ nữ băng huyết, rong kinh: Kinh giới sao đen 16g, cỏ mực sao đen 16g, lá trắc bá sao đen 12g, ngải cứu 12g, gương sen sao đen 12g, hà thủ ô đỏ 12g, đinh lăng 12g, cam thảo đất 8g. Sắc với 650ml nước còn 300ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn. Nếu có sốt, khát nước, thêm quả dành dành (chi tử) sao đen 30g, lá huyết dụ sao vàng 40g, nõn lá sen sao vàng 30g sắc uống.
Lương y Hạnh Lâm (Hội Đông y TPHCM)