Theo Đông y, u xơ tuyến tiền liệt thường do các nguyên nhân như thấp nhiệt ứ trệ ở vùng hạ tiêu, lao động quá sức hoặc sinh hoạt tình dục quá độ làm tổn thương thận khí, hoặc gây tình trạng âm hư hỏa vượng, tỳ khí bị hãm xuống vùng hạ tiêu, can khí uất kết…
Các triệu chứng theo từng thể bệnh
Do thấp nhiệt ứ trệ ở vùng bàng quang và niệu đạo: Phép trị là thanh nhiệt lợi thấp, thông lâm hóa trọc. Dùng bài Bát chính tán gia giảm: Cù mạch 12g, mộc thông 10g, xa tiền tử 10g, biển súc 10g, hoạt thạch 8g, đăng tâm 8g, chi tử 8g, đại hoàng 4g, cam thảo 6g. Trường hợp người già u xơ tuyến tiền liệt, tiểu khó và nhiều lần. Dùng bài thuốc gồm sài hồ 12g, thăng ma 12g, cát cánh 9g, bạch phục linh 10g, ý dĩ 10g, sa tiền tử 10g, mộc thông 10g, khiếm thực 12g. Ngày 1 thang, sắc uống chia làm 2 lần.
Thấp nhiệt quá thịnh gây viêm vùng bàng quang và niệu đạo: Phép trị là thanh nhiệt giải độc, tiết hỏa thông lâm. Dùng bài Hoàng liên giải độc thang phối hợp với Ngũ thần thang và Bát chính tán: Hoàng liên 12g, hoàng cầm 10g, hoàng bá 8g, chi tử 10g, kim ngân hoa 10g, địa đinh 8g, xa tiền tử 8g, xích phục linh 8g, ngưu tất 10g, mộc thông 8g, biển súc 10g, hoạt thạch 8g, đại hoàng 4g, cam thảo 6g, cù mạch 8g, đăng tâm thảo 8g.
Tỳ hư làm cho khí bị hãm xuống vùng hạ tiêu: Thường có các triệu chứng khí sắc không tươi nhuận, không có sức, hồi hộp, hơi thở ngắn, tay chân lạnh, tự ra mồ hôi, tiểu nhiều, tiểu gắt, tiểu không tự chủ, tiểu ra chất dịch đục, lao động thì bệnh nặng hơn, vùng hội âm nặng tức, lưỡi nhạt, béo bệu. Phép trị là ích khí, kiện tỳ, thăng thanh, giáng trọc nhưng nếu bệnh nhân u xơ tuyến tiền liệt gây bí đái, người già suy nhược cơ thể. Có thể dùng bài thuốc gồm đảng sâm 20g, hoàng kỳ 30g, bạch linh 12g, hạt sen 18g, tỳ giải 12g, sa tiền tử 15g, ý dĩ sống 12g, ngô thù du 5g, nhục quế 6g, cam thảo 6g. Ngày 1 thang, sắc uống chia làm hai lần trong ngày.
Các bài thuốc trên nước đầu sắc với 4 bát nước còn lại 1 bát; nước hai sắc với 3 bát nước còn lại nửa bát, hòa hai nước lại chia làm 3 lần dùng trong ngày.
Món ăn tốt cho người u xơ tuyến tiền liệt
Trong ngày, nên uống nhiều nước, ăn canh rau. Tuy nhiên, không nên uống nhiều nước hoặc ăn canh rau vào buổi chiều tối. Cần ăn nhiều loại rau quả, kiêng thức ăn có tính kích thích và nóng như tiêu, tỏi, ớt, riềng, nghệ, gừng, cà phê... Tập luyện thể dục, dưỡng sinh, hoặc một số môn thể thao vừa sức như bơi lội, đi bộ, chạy chậm...
Món 1: Hoàng kỳ 30 - 60g, gạo nếp 10g. Nấu cháo ăn hằng ngày.
Món 2: Bí đỏ 500g, đậu xanh 100g. Cả hai thứ ninh nhừ, cho gia vị hoặc đường, tùy theo khẩu vị, dùng ăn hằng ngày.
Thực phẩm có ích cho người bị u xơ tuyến tiền liệt như dưa hấu, hạt bí đỏ, bông cải trắng, cà chua (cà chua có chứa một lượng licopene rất cao, là chất có tác dụng chống oxy hóa rất mạnh. Sau khi được nấu chín trong dầu thực vật, licopene được phóng thích rất nhiều và nhờ đó có tác dụng ngăn ngừa u xơ và ung thư tuyến tiền liệt).
Để bảo vệ tuyến tiền liệt, nam giới trên 55 tuổi nên ăn mỗi ngày khoảng 200g bông cải, 2 quả cà chua tươi hoặc một chén xốt cà chua. Ngoài ra, một số rau quả giàu licopene như mơ, nho tím, dâu tây, đu đủ và ổi cũng có tác dụng giúp làm giảm nguy cơ mắc u xơ và ung thư tuyến tiền liệt.
Lương y Ngự Bình (Hội Đông y TPHCM)