Lộ mật cuộc chiến tình báo giữa Liên Xô và Australia

Một cựu sĩ quan phản gián ASIO giấu tên - tác giả của tài liệu tình báo mật mà Fairfax Media có được - còn nêu tên các sĩ quan tình báo KGB của Liên Xô hoạt động ở Australia. Trong số đó là Vladimir Yevgenyevich Tulayev và Geronty Lazovik.

Theo cựu sĩ quan ASIO, Lazovik là điệp viên sành sỏi hơn Tulayev và có nhiều mối quan hệ trong Nghị viện Australia, nhất là các chính khách Công đảng Australia (ALP). Thậm chí, có hai chính khách Australia được tuyển mộ làm gián điệp cho KGB vào cuối thập niên 60 và đầu thập niên 70 thế kỷ trước.

Tài liệu mật còn tiết lộ về một đối tượng được cho là gián điệp người Australia làm việc trong một thời gian dài cho KGB tên là Horace Allan Pile. Hồ sơ về Horace Pile bị khép lại nửa chừng do người này bất ngờ qua đời vì bệnh tim vào năm 1971 ở tuổi 48.

Vào một buổi chiều cuối tháng 12/1962, một phụ nữ trẻ xinh đẹp, ăn mặc lịch sự xuất hiện bên ngoài khách sạn Maid and Magpie ở Stepney, vùng ngoại ô thành phố Adelaide, miền Nam Australia. Khoảng thời gian này, trên thế giới diễn ra hai sự kiện lớn - đó là cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba và cuộc chiến tranh Việt Nam đang leo thang.

10 ngày trước đó, người phụ nữ - tên là Kay Marshall - đã gặp Ivan Skripov - một sĩ quan KGB đội lốt nhà ngoại giao ở thành phố Sydney, Australia. Skripov đã mất 15 tháng để tiếp cận Marshall và thuyết phục cô làm việc cho tình báo Xôviết. Sau đó, Skripov giao cho Marshall nhiệm vụ bay đến Adelaide để gặp một người đàn ông bí mật bên ngoài khách sạn Maid and Magpie.

Theo như mô tả của Skripov, đó là người đàn ông khoảng 45 tuổi, đeo kính gọng sừng màu nâu, mang cặp táp da màu đen và tay cầm tờ báo The Age gấp lại. Điều đáng chú ý là Kay Marshall được tình báo New Zealand sử dụng làm điệp viên hai mang đối phó với các sĩ quan KGB.

Khi bay đến Sydney vào tháng 12/1960, Marshall tiếp tục được ASIO sử dụng với bí danh "Sylvia" để tiếp xúc với Skripov, người huấn luyện cô các kỹ thuật liên lạc bí mật.

Để chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ bên ngoài khách sạn Maid and Magpie, Skripov giao cho Marshall gói hàng đặc biệt. Khi kiểm tra, ASIO phát hiện bên trong gói hàng là hộp kim loại chứa thiết bị liên lạc.

Theo ASIO, điệp viên sử dụng thiết bị này có thể liên lạc với Đại sứ quán Liên Xô ở thủ đô Canberra của Australia hay một trạm nghe lén ở hải ngoại. Trước đó một năm, thông điệp tương tự phát đi từ mạng lưới tình báo Xôviết ở Anh đã bị tình báo nước này bắt được tín hiệu.

Dưới thời Thủ tướng Robert Menzies, Australia vẫn còn duy trì mối quan hệ an ninh quốc phòng chặt chẽ với Anh, bao gồm việc thử nghiệm các tên lửa Anh ở vùng núi Woomera, bang South Australia - một mục tiêu gián điệp của tình báo Xô viết.

Theo tài liệu mật mà Fairfax Media có được, rõ ràng mục tiêu của KGB ở bang South Australia là Cơ sở Nghiên cứu vũ khí (WRE) tại Salisbury thành phố Adelaide. WRE phục vụ cho các chiến dịch thử nghiệm tên lửa ở vùng núi Woomera và là trung tâm hoạt động của hàng chục công ty sản xuất vũ khí của Anh và Australia.

ASIO hy vọng sẽ khám phá được mạng lưới gián điệp Xô viết ở Australia thông qua cuộc gặp mặt giữa Kay Marshall với người đàn ông tại khách sạn Maid and Magpie vào lúc 17h ngày 29/12/1962. Nhưng người đàn ông đó đã không xuất hiện.

Ngày hôm sau, theo chỉ thị của Skripov, Marshall quay trở lại vị trí cũ vào lúc 1 giờ trưa và tiếp tục chờ đợi thêm nhưng vẫn không gặp được người đàn ông kia. Cuối cùng, ASIO nhận định, rất có thể KGB đã đánh hơi được sự theo dõi của tình báo Australia cho nên cuộc gặp mặt đã không bao giờ diễn ra.

Đầu tháng 2/1963, chính quyền Australia tuyên bố không chấp nhận tư cách nhà ngoại giao của Ivan Skripov đồng thời buộc người này phải rời khỏi Australia trong vòng 7 ngày.

Sau vụ việc, Tổng giám đốc ASIO - Sir Charles Spry - nhận được lời khen ngợi từ Văn phòng Thủ tướng chính phủ Robert Menzies bất chấp chiến dịch phản gián không đạt kết quả như mong muốn và để lại nhiều câu hỏi hóc búa ám ảnh các sĩ quan ASIO trong suốt hơn 50 năm mà vẫn không có câu trả lời thỏa đáng. Người đàn ông bí ẩn mà Kay Marshall sẽ gặp thật sự là ai và tại sao không lộ diện?

Các hồ sơ giải mật mới đây của ASIO cho biết, có một kẻ khả nghi hàng đầu liên quan đến cuộc gặp của Kay Marshall - đó là Horace Allan Pile, người bán các thiết bị điện tử, thường xuyên lui tới WRE.