Ai là người đóng thế cho Lý Hùng trong phim "Hồng hải tặc"?

Cascadeur Nguyễn Quốc Thịnh sinh năm 1973, là tên tuổi gắn liền với sự phát triển của ngành cascadeur tại Việt Nam, với hơn 30 năm hoạt động. Xuất phát từ niềm đam mê và cảm hứng từ những bộ phim hành động Hong Kong (Trung Quốc) thời thơ ấu, Quốc Thịnh quyết tâm theo đuổi con đường trở thành diễn viên võ thuật. Năm 1990 - 1991, anh bắt đầu gia nhập võ đường và tham gia các buổi casting cho những bộ phim điện ảnh nổi tiếng như Phạm Công - Cúc Hoa và Lửa cháy thành Đại La.

Ban đầu, Quốc Thịnh chỉ nghĩ mình sẽ "đấu võ" trong phim mà chưa hiểu rõ về khái niệm cascadeur. Đến năm 1992, thế hệ đàn anh gồm các đạo diễn, phó đạo diễn, trợ lý, cảnh sát hình sự và kiện tướng nhào lộn đã thành lập Câu lạc bộ Cascadeur trực thuộc Hội Điện ảnh TPHCM, do Lê Tiến Dũng làm chủ nhiệm. Từ đó, Quốc Thịnh bắt đầu tập luyện tại đây và tham gia nhiều dự án phim điện ảnh từ năm 1992 đến 1997.

Theo Quốc Thịnh, nghề cascadeur trải qua nhiều thăng trầm cùng điện ảnh Việt Nam. Năm 1997, khi ngành điện ảnh chững lại, khán giả "quay lưng" và báo chí chỉ trích phim "mì ăn liền", Quốc Thịnh cùng đồng nghiệp chuyển sang thiết kế dây bay, múa minh họa cho sân khấu như Tây Du Ký, Bao Thanh Thiên hoặc thực hiện cảnh nhào lộn, đánh đấm trong MV hải ngoại. Đây cũng là bước ngoặt khi anh thành lập Câu lạc bộ Cascadeur Quốc Thịnh với 8 thành viên và điều hành đến nay.

Những năm 1998-1999, khi truyền hình phát triển, vai trò cascadeur chưa được công nhận đúng mức, thường bị xem như diễn viên quần chúng. Quốc Thịnh chỉ xuất hiện trong vai xã hội đen hoặc thực hiện các cảnh đánh đấm thay diễn viên chính, chỉ thấy bóng dáng, không rõ mặt. Dù vậy, anh kiên trì theo đuổi đam mê, hài hước chia sẻ không nhớ nổi đã tham gia bao nhiêu phim.

Quốc Thịnh lập kỷ lục Người thế vai nhiều nhất điện ảnh Việt Nam, được Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam xác nhận năm 2006. Anh chia sẻ đến năm 2002-2003, nghề cascadeur mới phục hồi mạnh mẽ và đến năm 2010, gần như mọi dự án phim đều cần diễn viên đóng thế.

Xuyên suốt sự nghiệp, nam diễn viên đã đóng thế cho hầu hết các diễn viên, ca sĩ nổi tiếng như Huỳnh Anh Tuấn, Lý Hùng, Hoàng Phúc, Lam Trường... trong các phim nổi tiếng như Xích lô, Kế hoạch 99, Người Mỹ trầm lặng... và xuất hiện trên nhiều tờ báo. Vai diễn đáng chú ý nhất của anh là nhà báo Tám Tâm trong Dưới cờ đại nghĩa, đồng thời anh cũng giữ vai trò chỉ đạo võ thuật cho phim.

Năm 1991, khi còn là sinh viên khoa Điện lạnh của Trường Đại học Thủy sản, Quốc Thịnh đến với nghề đơn giản để thoả đam mê võ thuật. Khi đó, kinh tế khó khăn, mỗi gia đình có một chiếc xe máy nghĩa là sở hữu cả gia tài. Dù hiểu thu nhập từ nghề không ổn định lẫn sự nguy hiểm, Quốc Thịnh vẫn theo đuổi, không đặt nặng "cơm áo gạo tiền". Anh coi đây như nghề tay trái, song song với việc học và làm về thuỷ sản.

Thời điểm đó chưa có phim truyền hình, quảng cáo, phim điện ảnh Việt còn hạn chế, nhưng anh tham gia nhiều dự án nhờ liên tục casting và các đoàn phim thiếu hụt cascadeur. Quốc Thịnh thường đóng thế cho mọi diễn viên, bất kể dáng người. "Tôi thế vai từ A tới Z, ai cũng được. Diễn viên ốm tôi đã phù hợp sẵn, còn diễn viên mập, to con tôi độn vào", anh kể.

Quốc Thịnh tự hào từ khi bắt đầu sự nghiệp đến nay, vẫn sống được nhờ nghề cascadeur. Quốc Thịnh thừa nhận may mắn với nghề, trong khi nhiều anh em "rơi rụng" dần. Theo anh, trở ngại lớn nhất của các anh em là không xác định được tương lai, tuy nhiên, anh chưa bao giờ nghĩ tới việc bỏ nghề. 

Quốc Thịnh chia sẻ rằng nghề cascadeur trong những năm 1990 thường xuyên đối diện với nguy hiểm do thiếu trang thiết bị bảo hộ. Ngay cả những vật dụng cơ bản như nón bảo hộ hay miếng bảo vệ cùi chỏ cũng rất hiếm, thường là hàng nhập khẩu hoặc thậm chí chưa có mặt ở Việt Nam, khiến cascadeur phải chấp nhận băng đầu sơ sài khi diễn các cảnh té xe.

Nam diễn viên từng suýt mất mạng khi đóng thế cho Lý Hùng trong phim Hồng hải tặc (1995). Trong một cảnh quay ở thác Đam Ri (Bảo Lộc, TP Lâm Đồng), dây đu của anh bất ngờ đứt, nhưng may mắn anh nắm được sợi dây của một diễn viên đóng thế bên cạnh, lơ lửng ở độ cao 53m. "Tôi đang cầm một cây dao phay và phải cố giữ chặt, cắm vào chân để tránh rơi xuống", Quốc Thịnh nhớ lại. Chỉ có một vài người trong đoàn phim chứng kiến sự việc kinh hoàng này.

Theo anh, những chấn thương như trầy tay, trật chân là điều bình thường. Trong một lần diễn cảnh tông xe, anh chảy máu ở đỉnh đầu nhưng không nhận ra mức độ nghiêm trọng cho đến khi phải vào bệnh viện. Bác sĩ yêu cầu cạo đầu nhưng Quốc Thịnh từ chối vì vẫn phải đóng phim. Trong một cảnh nổ xe hơi, anh bị nắp capo đập vào vai và bị bác sĩ hiểu lầm là vừa "chém lộn". Thời điểm đó, công nghệ chưa phát triển, khiến những sự cố này chỉ có đoàn phim và một số báo chí biết mà không có ảnh hay video lưu lại.

"Mấy tình huống này chỉ cần lệch thêm một chút nữa là tử vong! Song, các anh em vẫn chấp nhận vì đam mê. Điều vui nhất là khi phim được chiếu, khán giả trầm trồ khen ngợi các cảnh hành động mình đóng", Quốc Thịnh chia sẻ. Theo thời gian, điều kiện làm việc và sự an toàn mới được cải thiện.

Làm nghề hơn 30 năm, Quốc Thịnh khẳng định khó định nghĩa sự thành công của một cascadeur. Anh tự hào khi các thế hệ cascadeur mình đào tạo đã thành đạt, đóng góp cho điện ảnh nước nhà, tham gia các dự án vang danh trong nước, quốc tế. Anh kể một số cái tên như Tony - Dương Bảo Anh, Dương Minh Chiến, Mai Chí Thành, Đặng Phi Long, Trầm Minh Hoàng, Phi Ngọc Ánh, Trần Như Thục...

Quốc Thịnh chỉ tay vào Bùi Minh Ân - người chỉ đạo võ thuật, đứng lớp giảng dạy tại câu lạc bộ - giới thiệu với VietNamNet rằng đây là người lập kỷ lục Việt Nam với cú nhảy cao nhất từ trước đến nay trong giới cascadeur. Anh nhảy và rơi tự do từ lầu 8 khách sạn Thùy Vân (Vũng Tàu) vào năm 2006 trong MV Trọn đời bên em 7 của Lý Hải.

Việc nam diễn viên duy trì Câu lạc bộ Cascadeur Quốc Thịnh cũng tới từ mong muốn tạo công ăn việc làm cho thế hệ diễn viên mới.

Ngoài vai trò cascadeur, Quốc Thịnh còn theo học đạo diễn tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM từ năm 2001. Anh đã đạo diễn khoảng 10 bộ phim như Những giấc mơ hồng, Vườn đời, Gai hồng, Hương cỏ dại, Bảy lá bài...; tham gia các gameshow như Chứng khoán ảo, Giấc mơ điện ảnh... Quốc Thịnh cũng từng làm giảng viên thỉnh giảng tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM và Trung tâm Văn hóa TPHCM.

Hiện tại, Quốc Thịnh duy trì nhiều công việc như đào tạo, cung cấp cascadeur cho các dự án phim, đạo diễn hành động, thỉnh thoảng diễn xuất. Anh tập trung vận hành câu lạc bộ, mong muốn dùng kinh nghiệm để định hướng phát triển rõ ràng cho thế hệ trẻ, không mơ hồ như anh trước đây.

Quốc Thịnh lập gia đình năm 2004 và có hai con, hiện 16 và 18 tuổi. Vợ anh chấp nhận rủi ro nghề nghiệp của chồng, các con cũng tự hào về công việc của bố. Dù đam mê, thích tập võ nhưng vì lịch học dày, cả hai chỉ thi thoảng lên câu lạc bộ tập cùng bố. Quốc Thịnh không định hướng con theo nghề cascadeur nhưng khuyến khích theo đuổi đam mê song song với việc học.

Câu lạc bộ Cascadeur Quốc Thịnh hiện có 40 thành viên, duy trì lịch tập mỗi tối trong tuần. Khi có dự án, Quốc Thịnh phân bổ công việc và vai diễn phù hợp cho từng thành viên. Anh cho biết câu lạc bộ vẫn liên tục tuyển thành viên mới, tạo sân chơi cho những người đam mê với chi phí thấp. Quỹ chung sẽ được trích từ thù lao của các thành viên khi đóng phim để duy trì hoạt động.

Theo Quốc Thịnh, có lúc câu lạc bộ đón gần 20 người mới đăng ký tập, nhưng chỉ 1-2 người đủ kiên trì theo đuổi con đường cascadeur chuyên nghiệp. "Thấy cascadeur té có vẻ bình thường, dễ dàng, nhưng người thường té nằm 1-2 ngày luôn", anh chia sẻ. Quốc Thịnh chỉ tay sang Tú, một thành viên của câu lạc bộ, dù đã tập lâu năm nhưng vừa bị lật sơ mi cổ chân, chảy máu mũi và phải ngồi ngoài ít nhất 1 tuần.

Anh cho biết tuổi nghề của cascadeur không dài, thu nhập không cao, chỉ những cá nhân đa năng mới phát triển nổi bật. Lịch trình công việc cũng khá bấp bênh, có những thời điểm không có dự án nào. Nhiều thành viên câu lạc bộ từng tranh thủ làm công việc khác trong thời gian rảnh và từ đó bỏ nghề.