Ở chế độ phong kiến, khoa cử chính là con đường sáng nhất để dẫn đến chức vị, quyền lực của một người đàn ông. Đi cùng với các kì thi là các quy tắc cần phải tuân theo để đảm bảo sự công bằng. Nhưng cũng không thiếu cách để những kẻ yếu năng lực vượt qua nhằm có được chỗ đứng trong chốn quan trường. Gian lận trong thi cử có thể là sự hối lộ trực tiếp giám khảo, giấy tài liệu hoặc tìm người làm bài thi bằng cách mạo danh.
Trong phòng thi của triều đình xưa, người ta đặt ra rất nhiều suy nghĩ về việc gian lận trong thi cử. Khi vào phòng thi phải khám xét người. Nếu bạn mang theo một tờ tiền trên người, nó sẽ được coi là gian lận, ngay cả bàn chải và giỏ của giám khảo cũng được khám xét.
Thí sinh bị bắt quả tang gian lận sẽ bị phạt rất nặng. Thời Minh nổi tiếng với các hình phạt, đã đưa ra mức phạt riêng cho những kẻ dám làm trái kỷ cương như sau: Giấu tài liệu, lan truyền đề thi, sung quân biên cương kì hạn ba kì khoa cử; sau khi mãn hạn sẽ bị tước đi thân phận sĩ tử.
Giang Nam tài tử Đường Bá Hổ tuổi già cực khổ, chính là vì ông đã bị cuốn vào một vụ án gian lận trong khoa cử. Ông chẳng những bị liên luỵ đi tù còn bị thẩm vấn tra tấn, sau khi ra tù bị vĩnh viễn tước đi tư cách thi cử, từ đây rơi vào vực sâu cuộc đời.
Đến đời nhà Thanh, các luật lệ hình phạt dành cho việc gian lận thi cử còn trở nên đáng sợ. Theo Đại Thanh Luật Lệ, kẻ làm bừa nhẹ thì phạt tiền, nặng thì mang gông thị chúng ba tháng, đánh một trăm trượng, sung quân biên cương.
Thời Thanh có không ít vụ án liên quan tới khoa cử, trong đó vụ án trường thi Đinh Dậu vào năm thứ 14 Thuận Trị, có thể nói là thảm án lớn nhất từ trước tới nay. Chẳng những các giám khảo, thí sinh tham dự bị xử tử, gia sản còn bị tịch thu, mà cả người nhà cũng bị lưu đày.
Ví dụ điển hình nhất chính là Lỗ Tấn, trong tiểu sử của ông có viết, thời thiếu niên trong nhà gặp biến cố, từ đó lụi bại, nếm hết ấm lạnh nhân gian. Biến cố này chính là vụ án tổ phụ Chu Phúc Thanh của ông bị bắt vì tội làm rối kỷ cương trường thi. Ông bị bắt ngồi tù hết 8 năm. Người nhà chi tiền nghĩ cách cứu ông ra, nên từ nhà giàu có trở thành nghèo hèn, con trai Chu Bá Nghi vốn là tú tài, nay bị tước công danh, buồn bực qua đời năm 35 tuổi.
Đến tận hiện tại, cuộc đấu trí của những kẻ gian lận và những người bắt gian lận này vẫn còn kéo dài và trong tương lai chắc rằng cũng sẽ khó có thể kết thúc.
Theo Dương Huyền/Bảo Vệ Công Lý)