Góc khuất đằng sau sự nghiệp lẫy lừng của Thành Cát Tư Hãn

Di ảnh Thành Cát Tư Hãn.

Khưu Xứ Cơ thông hiểu thời thế, khi quân Mông Nguyên nổi lên chống triều Kim, năm 1222, theo triệu kiến của Thành Cát Tư Hãn, Khưu Xứ Cơ lúc ấy đã ngoài 70 tuổi, dẫn 18 đệ tử xuất phát từ Lai Châu, vượt hơn 1 vạn dặm đường đến Đại Tuyết Sơn thuộc Tây Vực (nay là vùng Afghanistan) để yết kiến Nguyên Thái Tổ. Khưu Xứ Cơ đạo hạnh cao thâm, Thành Cát Tư Hãn rất kính trọng, đãi rất hậu, tôn xưng là "Khưu Thần tiên", ban cho hổ phù, ngọc tỷ, chưởng quản tất cả những người xuất gia trong thiên hạ, xá miễn tất cả thuế má, sai dịch đối với đạo quán, đạo sĩ.

Trong "Nguyên sử" do chính Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương hạ chiếu biên soạn năm 1368 lại chỉ dùng 20 chữ để nói về cái chết của Thành Cát Tư Hãn là do bệnh nặng: "Ngày Nhâm Ngọ, tháng 7 mùa thu (1227) bệnh nặng. Ngày Kỷ Sửu băng tại hành cung Tát Lý Châu". Tuy văn tự trong sử chép đơn giản như thế nhưng thực tế rất phức tạp với nhiều thuyết khác nhau lan truyền rất rộng rãi.

Thuyết này khá ly kỳ theo ghi chép của nhà truyền giáo người Bồ Đào Nha là Giovani da Pian del Carpini do Toà thánh La Mã cử đi sứ Mông Cổ từ năm 1245 đến 1247 ghi lại. Ông này phát hiện rằng ở Mông Cổ lúc ấy thường bị giông sét, chết rất nhiều người, nhất là mùa hè, vì thế người Mông Cổ rất sợ sấm chớp.

Đền thờ Thành Cát Tư Hãn.

Đời Nam Tống, Triệu Nhã Chi trong "Hắc Thát sự yếu" cũng chép rằng "Người Thát (chỉ Mông Cổ) mỗi khi nghe sấm sét đều bưng tai gập người xuống đất, tựa như trốn tránh". Carpini khẳng định rằng Thành Cát Tư Hãn đi săn đã bị sét đánh chết trong báo cáo đệ trình Giáo Hoàng nhan đề "Lịch sử của người Mông Cổ mà chúng ta gọi là Thát Đát". Thời gian Carpini đến Trung Quốc chỉ cách 18 năm sau ngày chết của Thành Cát Tư Hãn, sớm hơn Maco Polo đến 30 năm nên thuyết của ông không phải không có cơ sở?

Thuyết này được truyền từ "Maco Polo du ký". Maco Polo là thương nhân người Ý, đến Trung Quốc vào năm 1275 là thời gian Nguyên Thế Tổ Hốt Tất Liệt đang chấp chính. Maco Polo nói về nguyên nhân cái chết của Thành Cát Tư Hãn là: Khi tấn công ải Thái Tân của Tây Hạ, Thành Cát Tư Hãn bị tên độc bắn trúng vào gối. Chất độc phát tán kịch liệt không thể chữa khỏi nên "trúng độc" mà chết.

Nhưng trong dân gian thì cho rằng Thành Cát Tư Hãn trúng độc không phải do tên mà là do tù binh là vương phi Tây Hạ Cổ Nhĩ Bá Lặc hạ thủ khi ân ái.

Cũng theo ghi chép của Maco Polo thì khi Thành Cát Tư Hãn qua đời đã có rất đông người bị sinh tuẫn và sát tuẫn. "Trên đường chuyển linh cữu về cố hương, suốt dọc đường quân binh hộ tống cứ gặp người là giết đi làm tuẫn táng… Khi thi hài chuyển về đến vùng núi A Nhĩ Thái thì quân binh đã giết gần 2.000 người làm sát tuẫn". Ngoài ra còn có 40 tỳ thiếp xinh đẹp từng hầu hạ Thành Cát Tư Hãn cùng con chiến mã mà ông ta đã sử dụng đều bị chôn sống theo để làm sinh tuẫn.

Thuyết này cũng liên quan đến nàng vương phi của triều Tây Hạ nói trên, là một phiên bản của thuyết hạ độc. Trong dân gian Mông Cổ lưu truyền rằng, quân của Thành Cát Tư Hãn khi tấn công Tây Hạ đã bắt được nàng vương phi xinh đẹp Cổ Nhĩ Bá Lặc đem hiến cho Thành Cát Tư Hãn. Trong đêm đầu tiên "bồi tẩm", lợi dụng lúc Đại hãn mất cảnh giác, nàng vương phi kia đã đâm chết ông ta.

Di chỉ được cho là phần mộ của Thành Cát Tư Hãn ở Binder, Mông Cổ.