Cho đến nay vẫn chưa xuất hiện một ghi chép chính thức nào về sự ra đời cũng như tên gọi của giếng cổ Bá Lễ. Những người cao tuổi tại Hội An cũng chỉ biết rằng giếng được xây vào khoảng thế kỷ XIII – IX. Cái tên Bá Lễ ra đời từ khoảng thế kỷ XX, là tên của người thời bây giờ đứng ra trùng tu giếng.
Giếng Bá Lễ có dạng hình vuông, tương truyền do người Chăm xây dựng. Thành giếng được xây dựng bằng chất liệu gạch, kiên cố, chắc chắn.
Dưới đáy giếng là khung gỗ lim rộng bản đã qua ngàn năm, nhưng không bị mục. Từng lớp rêu phong bám trên thành giếng tạo nên một nét cổ kính đậm chất Hội An.
 |
| Miệng giếng cổ hình vuông – một đặc trưng trong cách xây dựng của người Chăm xưa. Ảnh: PL |
 |
| Một góc nhà thờ Võ tộc, nơi thờ ông Võ Bá Lễ - người đã trùng tu lại giếng cổ từ thời Pháp thuộc. Ảnh: TH |
Người dân Hội An tin rằng nếu sử dụng nước giếng Bá Lễ để nấu ăn, các món ăn đặc sản phố cổ được nấu ra sẽ đậm đà, thơm ngon hơn.
Cô Thị - “truyền nhân” của gánh xí mà (vừng đen) nổi tiếng chia sẻ: “Xí mà muốn ngon đúng điệu phải dùng nước giếng Bá Lễ. Nấu bằng nước khác là mất vị liền”.
 |
| Cũng từ giếng Bá Lễ đã sinh ra nghề gánh nước thuê phục vụ cho các nhà hàng, làm nên những món ngon nức tiếng của Hội An. Ảnh: TH |
Có điều kì lạ đó là giếng Bá Lễ chẳng khi nào cạn nước. Bất kể mùa mưa hay mùa hạn hán dữ dằn nhất.
Nhiều người ở đây tin rằng khi đứa trẻ sinh ra được tắm tại giếng cổ Bá Lễ thì da dẻ hồng hào, sẽ khỏe mạnh, chóng lớn. Nhiều hộ gia đình vẫn còn thói quen uống nước giếng, pha trà từ nước giếng Bá Lễ, bởi lẽ đã quen với vị nước ngọt mát trong lành mà nước máy chẳng thể thay thế được.
 |
| Miệng giếng Bá Lễ nằm trong một mảnh đất nhỏ, không có rào chắn để mỗi ngày người dân Hội An có thể tới đây gánh nước về dùng. Ảnh: TH |
Người dân Hội An xưa nay vẫn luôn tin vào tín ngưỡng “vạn vật hữu linh”, rằng mọi thứ xung quanh con người đều có phần hồn riêng của nó. Họ tin giếng nước Bá Lễ luôn luôn yêu quý con người phố Hội và đem những gì tốt nhất đến cho mảnh đất cổ kính này.
Cách miệng giếng tầm nửa mét có một ban thờ thần giếng rất trang trọng. Vào những đêm Rằm hay mồng Một, người Hội An vẫn giữ thói quen mang hoa quả, hương đèn cúng vái để cảm tạ nguồn nước mát mà giếng Bá Lễ mang lại cho Hội An. Giếng Bá Lễ tồn tại như hình với bóng cùng phố cổ, làm cho văn hóa và ẩm thực nơi đây càng trở nên đặc biệt.
Theo THÚY HIỀN - PHẠM LY/Lao động