Khi nói đến việc đốt lửa trong hang, bạn không thể đơn thuần gom một đống củi khô lại, đánh hai viên đá lại với nhau để châm nó lên bởi khói từ đống củi có thể khiến bạn chết ngạt nếu bị đặt sai chỗ.
Vậy tổ tiên chúng ta đã xoay sở với những ngọn lửa bên trong hang động như thế nào?
Một nghiên cứu mới của Đại học Tel Aviv đã phát hiện ra rằng những con người sống trong hang động ban đầu đã có thể đặt lò sưởi ở vị trí tối ưu để cho phép cư dân tận dụng tối đa hơi ấm trong khi tiếp xúc với khói tối thiểu.
Nghiên cứu được công bố trong tuần này trên tạp chí Scientific Reports là một phần trong nỗ lực của các nhà khoa học nhằm tìm hiểu xem con người thời tiền sử học cách kiểm soát lửa và sử dụng nó hàng ngày ở điểm nào trong quá trình tiến hóa.
Các nhà nghiên cứu từ Khoa Khảo cổ và Văn hóa Cận Đông Cổ đại của TAU đã sử dụng công nghệ tiên tiến để nghiên cứu Hang động Lazaret ở đông nam nước Pháp, nơi người cổ đại sống cách đây 170-150 nghìn năm với nỗ lực tìm hiểu xem họ có sử dụng không gian bên trong hang động một cách hiệu quả hay không?
Sử dụng hàng nghìn cảm biến và mô hình mô phỏng trên máy tính, các nhà nghiên cứu đã xem xét nhiều nơi tiềm năng khác nhau để đặt lò sưởi trong hang. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng mặt sau của hang động sẽ là nơi tốt nhất để xác định vị trí đám cháy, để khói bốc lên miệng hang và lưu thông ra ngoài. Nhưng các nhà khoa học đã rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng qua nhiều lớp khảo cổ, lò sưởi thực sự được đặt ở một khu vực khác của không gian.
Theo đó, các nhà khoa học sử dụng mô hình phần mềm mô phỏng sự phân tán của khói để tái hiện lại hoạt động này. Bằng cách này, các nhà khoa học ở Đại học Tel Aviv đã có thể tính toán chính xác mức độ tiếp cận của khói qua 16 địa điểm thử lửa giả tưởng. Khói tỏa ra theo nóc hang và tiến đến cửa hang. Mũi tên tượng trưng cho chiều không khí lưu thông. Đường đứt đoạn tượng trưng cho các điểm cân bằng giữa dòng chảy không khí nóng và lạnh.
Qua tính toán cẩn thận, các nhà nghiên cứu đã tìm ra một nơi hoàn hảo cho việc dựng lò lửa lâu dài. Nếu nhóm lửa ở đây, con người có thể nằm ngủ cạnh lửa bất kể thời gian mà không phải lo lắng về việc chết ngạt.
Nghiên cứu sinh Yafit Kedat, đồng tác giả của nghiên cứu cho biết: “Chúng tôi đã cố gắng tìm hiểu lý do tại sao những người cổ đại lại chọn địa điểm này và liệu việc phân tán khói có được xem xét đáng kể trong việc phân chia không gian của hang động thành các khu vực hoạt động hay không?"
“Chúng tôi nhận thấy rằng mật độ khói trung bình, dựa trên việc đo lường số lượng các hạt trên mỗi đơn vị không gian, trên thực tế là nhỏ nhất khi lò sưởi nằm ở phía sau hang động - giống như mô hình của chúng tôi đã dự đoán. Nhưng chúng tôi cũng phát hiện ra rằng trong tình huống này, khu vực có mật độ khói thấp, thích hợp nhất cho các hoạt động kéo dài, tương đối xa với chính lò sưởi ”.
Trên thực tế, lò sưởi được tìm thấy nằm trong một khu vực rộng 25 mét vuông, đạt được sự cân bằng tối ưu giữa việc cho phép sử dụng tối đa lửa để sưởi ấm, nấu ăn và các hoạt động xã hội trong khi hạn chế tiếp xúc khói ở mức tối thiểu.
“Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rằng con người cổ đại đã có thể, không cần cảm biến hoặc người mô phỏng, để chọn vị trí hoàn hảo cho lò sưởi của họ và quản lý không gian của hang động sớm nhất là 170.000 năm trước - rất lâu trước khi loài người hiện đại xuất hiện ở châu Âu", đồng tác giả giáo sư Ran Barkai cho biết.
Theo Dương Huyền/Công lý & xã hội