5 câu hỏi về hệ thống nhận diện khuôn mặt trên iPhone X

Lý do chính là ở thiết kế mới, hãng đã loại bỏ nút Home nhằm gia tăng diện tích màn hình đến mức tối đa, đồng nghĩa với việc "hy sinh" khả năng đăng nhập qua Touch ID quen thuộc, nhường chỗ cho hệ thống nhận diện khuôn mặt với sự hỗ trợ của camera mới và cảm biến ở mặt trước trên nền tảng sức mạnh của vi xử lý A11 Bionic mới.

Tuy nhiên, Face ID đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về sự kiểm soát của hãng và sự riêng tư của người dùng. Hiện rất khó có thể trả lời các câu hỏi được đặt ra cho tới khi chiếc điện thoại lên kệ vào tháng 11 tới - nhưng đây là những gì chúng ta biết và sẽ rất ý nghĩa đối với bất kỳ ai đang nghĩ đến việc mua một chiếc iPhone X, thông qua bài phân tích của trang tin công nghệ TheVerge do VnReview lược dịch dưới đây:

Giống như Touch ID trước đó, Face ID cũng đặt ra các câu hỏi thực tế về việc mở khóa trong trường hợp bắt buộc. Nếu bạn bị cảnh sát bắt giữ hoặc bị bắt cóc, có thể họ sẽ không thể đoán ra mật khẩu của bạn - nhưng họ có thể đưa điện thoại lên trước mặt bạn cho đến khi vượt qua Face ID để mở khóa chiếc điện thoại.

Đây thật sự là một vấn đề lớn về sự riêng tư và nhiều người dùng không nghĩ đến điều đó cho đến khi quá muộn. Không có co sở nào để nhận định hệ thống bảo mật mới tệ hại hơn so với Touch ID trước đây, nhưng nó làm nảy sinh câu hỏi thực tế về cách hệ thống giữ an toàn trước những trường hợp như trong ví dụ trên.

Tin tốt lành là trên iOS cho phép người dùng lựa chọn không sử dụng Face ID, giống như Apple đã làm với Touch ID trước đó. Có thể thấy từ hình ảnh rò rỉ của iOS 11, hệ thống có tùy chọn bật / tắt đăng nhập bằng Face ID, ngay cả khi bạn đã đăng ký thông tin nhận diện khuôn mặt lên hệ thống. Đây không phải là một giải pháp hoàn hảo, nhưng nó có thể làm tốt như những gì Touch ID đã làm, và nên cung cấp cho những người dùng có ý thức về sự riêng tư của họ cách để họ giải quyết mối lo ngại mà không hoàn toàn "xa lánh" iPhone X.

Một câu hỏi phức tạp hơn là liệu bạn có thể mở khóa chiếc điện thoại của ai đó bằng Face ID khi hệ thống đăng nhập này đã được bật. Trên sân khấu, Schiller cho biết hệ thống đòi hỏi người dùng phải thật sự chú ý để tính năng này làm việc đúng: "Nếu bạn nhắm mắt hoặc 2 mắt không nhìn thẳng vào cảm biến, nó (Face ID) sẽ không làm việc". Sẽ không dễ dàng gì ép buộc người khác ngẩng mặt lên nhìn thẳng vào điện thoại, đặc biệt nếu hệ thống đòi hỏi một bức ảnh buộc người dùng phải mở to mắt.

Trong thử nghiệm của TheVerge, iPhone X đã không mở khóa khi người dùng nhắm mắt - nhưng khi mở mắt thì hệ thống mở khóa ngay lập tức. Face ID đã phát huy tác dụng mặc dù máy ảnh không chiếu thẳng, hơi chếch một chút khuôn mặt của người thử nghiệm.

Sức mạnh trong việc bảo vệ người sở hữu thiết bị phụ thuộc rất nhiều vào các chi tiết của khuôn mặt người dùng đã lưu trên hệ thống Face ID, vì vậy đây sẽ là một câu hỏi khác cần trả lời khi iPhone X được tung ra thị trường.

Apple cho biết công ty sẽ không gửi dữ liệu khuôn mặt của người dùng lên "đám mây", có nghĩa dữ liệu khuôn mặt của bạn chỉ được lưu trên điện thoại riêng của bạn. Mọi dấu hiệu cho thấy Apple đang làm với dữ liệu nhận dạng khuôn mặt cũng giống như cách họ làm với dấu vân tay trên Touch ID, đó là tin tốt.

Trong hệ thống bảo mật hiện đang dùng Touch ID, Apple dùng dấu vân tay đã được đăng ký trên thiết bị để tạo ra một phiên bản hàm băm (hash) của dữ liệu, sau đó lưu trữ những dữ liệu này lên chip bảo mật Secure Enclave của điện thoại. Bạn có thể đọc thêm về điều này trong tài liệu bảo mật hệ điều hành iOS của Apple, bắt đầu từ trang 7.

Cứ cho rằng Apple sử dụng cùng một phương thức trên Face ID, sẽ rất khó để lấy những dữ liệu đó từ điện thoại và gần như không thể tái tạo được khuôn mặt từ những dữ liệu này. Secure Enclave là thành phần an toàn nhất của điện thoại, chống phân tích ở cấp độ phần cứng - trên con chip - và trong khi các nhà nghiên cứu đã bắt đầu phá vỡ một số tính năng bảo vệ của nó, con chip vẫn rất an toàn trên những chiếc điện thoại bạn sở hữu. Quan trọng hơn, quá trình băm sẽ loại bỏ rất nhiều dữ liệu, khiến việc tái tạo lại dấu vân tay hoặc khuôn mặt sẽ trở nên cực kỳ khó khăn với những dữ liệu đã được trích xuất.

Nhưng nó không mang lại sự đảm bảo tuyệt đối. Apple luôn có thể "phá luật" theo một cách nào đó mà họ chưa thảo luận về điều đó hoặc tin tặc có thể tạo ra một số bước đột phá đáng kinh ngạc mà chúng ta không ngờ tới. Nhưng ở thời điểm hiện tại, mọi thứ vẫn khá an toàn.

Các hệ thống nhận diện khuôn mặt có lịch sử lâu đời về sự thiên vị chủng tộc, và phần lớn do thiếu sự đa dạng trong cơ sở dữ liệu. Các thuật toán được sử dụng để so khớp các khuôn mặt sẽ hoạt động tốt hơn khi chúng nhận biết nhiều khuôn mặt hơn.

Như bạn cũng đã biết, các thuật toán nhận biết chủ yếu ở các khuôn mặt người da trắng hầu như không giỏi nhận ra những người da đen, Trung Quốc, hoặc Ấn Độ, điều này làm tăng tỷ lệ lỗi và sản phẩm sẽ làm việc kém đi trong các nhóm người cụ thể. Liệu Face ID cũng gặp phải vấn đề này?

Ngành công nghiệp thương mại nhận dạng khuôn mặt đã gặp vấn đề này từ rất sớm và phần lớn các công ty đã kết hợp nhiều bộ dữ liệu khác nhau để giải quyết vấn đề này. Chúng ta biết cách khắc phục vấn đề này, nếu chúng ta muốn. Câu hỏi đặt ra là liệu Apple đã làm những việc cần thiết hay chưa.

Cho đến thời điểm này chúng ta chưa có đủ thông tin để thêm điều gì cả. Trên sân khấu trong buổi ra mắt iPhone X, Phil Schiller cho biết đội ngũ phát triển Face ID đã sử dụng hơn một tỷ hình ảnh để huấn luyện cho thuật toán - nhưng điều đó cũng không cho chúng ta biết có bao nhiêu người trong cơ sở dữ liệu và họ trông như thế nào.

Giống như hầu hết các công ty công nghệ, Apple không có một lực lượng lao động đa dạng, đặc biệt ở cấp điều hành. Như vậy, không khó tưởng tượng một vấn đề như thế này sẽ bị cho qua, đặc biệt là trong một thời hạn sít sao và sự bảo vệ bí mật nghiêm ngặt đi kèm khi công ty đang làm sản phẩm mới.

Có thể thấy sự đa dạng về chủng tộc trong đoạn video trên sân khấu mô tả cách thức sử dụng Face ID, như vậy, ít nhất cũng cho thấy Apple đã biết về vấn đề này - nhưng chúng ta sẽ không thể biết được cho đến khi trên tay và thử nghiệm về hệ thống mới một cách nghiêm túc.

Khi chiếc Galaxy S8 ra mắt vào tháng Ba qua, hệ thống nhận dạng khuôn mặt của nó là một trong những điểm bán hàng - cho đến khi nó bị đánh bại bằng cách sử dụng hình ảnh khuôn mặt chủ nhân của chiếc điện thoại để đăng nhập vào hệ thống. Hệ thống của Apple tinh vi hơn đáng kể, nó dựa vào máy ảnh kép và một mảng các điểm hồng ngoại để dò tìm độ sâu trên gương mặt.

Video quảng cáo của Apple cho thấy mặt nạ ba chiều sử dụng để kiểm tra Face ID giúp chống lại các cuộc tấn công giả mạo, và thực tế đơn giản chiếc máy ảnh có khả năng chuyển động của khuôn mặt để giúp việc phát hiện một khuôn mặt giả mạo dễ dàng hơn. Với tất cả những điều đó, có vẻ như iPhone X sẽ trụ vững trước bài kiểm tra khả năng nhận dạng qua hình ảnh - nhưng bạn không bao giờ biết chính xác cho đến khi bạn thử nghiệm trên thực tế.

Đây là câu hỏi thú vị nhất và cũng khó trả lời nhất. Ngay sau khi sản phẩm mới được bán ra, sẽ có hàng triệu người ghi danh vào Face ID, cho phép Apple kiểm soát công cụ nhận dạng khuôn mặt mạnh mẽ. Trong hệ thống hiện tại, những dữ liệu đó vẫn nằm trên điện thoại, nhưng điều đó luôn có thể thay đổi, ai mà biết được.

Kỹ thuật băm sẽ gây khó khăn cho bất cứ ai (ngoài Apple) muốn sử dụng dữ liệu, nhưng không có giới hạn thực sự về việc họ (Apple) sẽ sử dụng (những dữ liệu đó) cho việc gì, đặc biệt nếu họ bắt đầu lưu trữ các thông tin ra chỗ khác, chứ không chỉ trên những điện thoại nữa. Trên Twitter, những người ủng hộ quyền riêng tư lo lắng về dữ liệu Face ID sẽ được dùng để giám sát bán lẻ hoặc theo dõi sự chú ý trong quảng cáo. Bạn cũng có thể tưởng tượng đó là một bước đột phá của sản phẩm thú vị trong năm tới, tích hợp vào Apple Stores hoặc Apple Cars như là một cách để thực hiện việc đăng nhập bất kể họ là ai.

Hiện tại, Apple đang hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh những chiếc điện thoại iPhone, như những gì họ đã trình bày trong buổi ra mắt sản phẩm mới. Hãng đã đưa ra cam kết về sự riêng tư từ rất lâu, và không giống như hầu hết các đối thủ cạnh tranh của họ trong thế giới công nghệ, họ dường như không quan tâm đến kiểu thu thập dữ liệu và nhắm mục tiêu vào lượng lớn người dùng như hầu hết các công ty làm về web. Nhưng với vai trò là một trong những công ty tham vọng nhất thế giới vừa cho ra mắt món đồ chơi mới đầy mạnh mẽ, liệu có biết họ sẽ làm điều gì nữa tiếp theo?