Nguồn gốc của loài người là một quá trình tiến hóa lâu dài bao gồm sự phân hóa và tiến hóa của nhiều loài.
Theo sự đồng thuận khoa học hiện nay, sự sống bắt nguồn từ các đại dương nguyên thủy trên Trái đất. Ngay từ khoảng 4 tỷ năm trước, trong môi trường hóa học của Trái đất, hàng loạt phân tử hữu cơ đã được hình thành một cách tự phát, cuối cùng dẫn đến sự xuất hiện của sự sống nguyên thủy. Theo thời gian, cuộc sống dần phát triển và đa dạng. Trong quá trình tiến hóa sinh học, một loạt các sự kiện quan trọng đã xảy ra, như sự xuất hiện của sinh vật nhân chuẩn, sự phát triển của các sinh vật đa bào và sự tiến hóa của sinh sản hữu tính.
Sau sự tuyệt chủng của loài khủng long khoảng 65 triệu năm trước, động vật có vú bắt đầu phát triển nhanh chóng. Trong số đó, loài linh trưởng dần dần xuất hiện, với bộ não tương đối lớn và bàn tay, bàn chân linh hoạt. Những đặc điểm này đã đặt nền móng cho sự tiến hóa của loài người.
Theo nghiên cứu khoa học hiện nay, các nhà khoa học đã đưa ra hai quan điểm chủ đạo về nguồn gốc loài người: hầu hết các nhà khoa học tin rằng con người hiện đại có nguồn gốc từ Châu Phi; các nhà khoa học khác lại đưa ra giả thuyết về nhiều nguồn gốc, tin rằng con người hiện đại có thể đã phát triển độc lập ở các khu vực khác nhau, phát triển. Tuy nhiên, tôi tin rằng với sự tiến bộ không ngừng của khoa học công nghệ trong tương lai, chúng ta có thể tìm thấy nhiều bằng chứng hơn về nguồn gốc của loài người và khám phá thêm bí ẩn này.
Mặc dù chúng ta vẫn chưa thể xác định chính xác thời gian và địa điểm sinh ra của con người, nhưng dựa trên hồ sơ hóa thạch hiện có và bằng chứng di truyền, có thể suy đoán một số tình huống có thể xảy ra.
Quá trình tiến hóa của loài người là một quá trình lâu dài và phức tạp kéo dài hàng triệu năm.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, tổ tiên của con người là loài linh trưởng sống trong các khu rừng ở Châu Phi. Khoảng hàng triệu năm trước, những loài vượn này bắt đầu phân chia thành nhiều loài khác nhau, trong đó một số loài vượn bắt đầu đi thẳng và một số trong số chúng cuối cùng tiến hóa thành người hiện đại. Đây được coi là cột mốc quan trọng trong quá trình tiến hóa của loài người. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng loài vượn đi thẳng có thể đã xuất hiện cách đây 12 triệu năm, sớm hơn hàng triệu năm so với người ta thường tin. Loài vượn lớn này sống ở miền nam nước Đức.
Theo thời gian, những con vượn đi thẳng này đã phát triển bộ não lớn hơn, cách sử dụng công cụ phức tạp hơn và ngôn ngữ phát triển hơn. Khoảng 2 triệu năm trước, loài người sơ khai như Homo habilis và Homo erectus đã xuất hiện.
Sau đó, con người tiếp tục tiến hóa và những người Homo sapiens khác nhau như người Neanderthal xuất hiện, nhưng cuối cùng hầu hết họ đều tuyệt chủng. Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt, khoảng 200.000 năm trước, một nhóm Homo sapiens cuối cùng đã chiến thắng và dần dần lan rộng khắp lục địa châu Phi đến mọi nơi trên thế giới, phát triển thành con người hiện đại.
Về mặt phân loại sinh học, con người hiện đại thuộc họ Hominidae thuộc bộ Linh trưởng và tổ tiên chung của họ Hominid là một loài vượn lớn sống ở Châu Phi. Hominidae là một khái niệm rộng lớn bao gồm người hiện đại cũng như họ hàng của loài người đã tuyệt chủng, chẳng hạn như người Neanderthal và Homo erectus. Ngoài con người, động vật thuộc họ vượn nhân hình còn bao gồm một số loài vượn lớn còn tồn tại cho đến ngày nay như tinh tinh, khỉ đột,... Những động vật này có cấu trúc cơ thể và đặc điểm hành vi tương tự với con người, chẳng hạn như đi thẳng, sử dụng công cụ và có các hành vi xã hội phức tạp. Họ là anh em họ hàng gần gũi của người hiện đại và người đã tuyệt chủng.
Sự tiến hóa của con người là một quá trình tuần tự, một quá trình thích nghi liên tục với môi trường, một quá trình phát triển và tiến bộ không ngừng. Quá trình này liên quan đến sự phân hóa và hợp nhất của nhiều quần thể, với số lượng lớn các nhánh và sự biến mất và tuyệt chủng của các loài trung gian. Ngoài ra, quá trình tiến hóa của loài người là một quá trình phức tạp, bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như thay đổi môi trường, đột biến gen, chọn lọc tự nhiên,...
Vì vậy, ngay cả khi chúng ta có thể xác định một cá nhân là tổ tiên của con người hiện đại, chúng ta cũng không thể chắc chắn liệu cá nhân này có phải là “con người đầu tiên” hay không vì gen của người đó có thể đã lan truyền trong quần thể trong một thời gian dài.
Tóm lại, trong nghiên cứu về nguồn gốc con người không tồn tại khái niệm “con người đầu tiên”, bởi nguồn gốc của con người là một hiện tượng tập thể chứ không phải hiện tượng cá nhân. Nếu phải xác định cái “đầu tiên” thì chúng ta chỉ có thể nói rằng nhóm người nguyên thủy đầu tiên đã ra đời cách đây hàng triệu năm và dần dần tiến hóa từ những loài linh trưởng già hơn.
Theo Lê Dương/ Thương Hiệu và Pháp Luật