Ảnh minh họa
Việt Nam có một loài cá rất đặc biệt, được IUCN gọi là cá heo Irrawaddy sông Mekong, tên khoa học là Orcaella brevirostris. Người Việt thì gọi nó với cái tên gần gũi hơn: Cá nược Minh Hải. Chúng là động vật có vú thuộc họ cá heo biển Delphinidae, sống ở ven bờ biển, cửa sông Đông Nam Á.
Năm 2004 cá nược Minh Hải được đưa vào danh sách nhưng loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao. Có một thời gian dài khoảng 30 năm nó không hề xuất hiện, khiến nhiều người nghĩ đã hoàn toàn tuyệt chủng tại Việt Nam. Thế nhưng, tin vui lại ập đến vào tháng 5/2019, khi 2 vợ chồng ở Chợ Lách, Bến Tre bắt được một con cá nược dài 2,3m, nặng khoảng 150kg.
Thời điểm bắt được cá nược, hai vợ chồng này cũng không biết nó là loài quý hiếm, chỉ ấn tượng bởi ngoại hình đặc biệt và kích thước khủng của nó. Nhiều người tứ xứ nghe tin cũng kéo về xem, sờ tận tay con cá lạ. Thoạt nhìn nó như một con cá heo nhỏ.
Các chuyên gia biết chuyện, lập tức vào cuộc xác minh và khẳng định đây là cá nược Minh Hải quý hiếm. Sự việc bắt được nó bỗng trở thành tin tức gây chấn động.
Theo Công ước CITES, cá nược Minh Hải là một trong những loài không được phép mua bán, trao đổi dưới bất cứ hình thức nào. Vì vậy kể cả khi con cá nược hai vợ chồng tại Bến Tre bắt được đã chết, các nhà khoa học muốn mang nó về nghiên cứu cũng không thể bỏ tiền ra mua. Hành vi mua bán cá nược là bị cấm, sẽ bị xử lý hình sự. Thay vào đó, họ chỉ có thể bù một phần tiền xăng, dầu, ngư cụ cho ngư dân mà thôi.
Lại nói về loài cá nược Minh Hải này, chúng có cục mô lớn chứa nhiều chất béo nằm ngay trán. Đầu cá nược tròn, tù, mỏ không rõ ràng. Da cá nược sáng màu, toàn bộ cơ thể, bụng có màu sáng hơn phần lưng. Một con cá nược khi mới sinh dài khoản 1 mét, nặng khoảng 10 kg. Nhưng khi lớn nó có thể dài 2,3 mét, nặng hơn 130 kg. Trung bình một con cá nược có thể sống trong khoảng 30 năm.
Với thân hình to lớn, nặng nề, cá nược Minh Hải bơi rất chậm, chỉ nổi trên mặt nước và nhào lộn nhấc thùy lên khỏi mặt nước khi lặn xuống sâu mà thôi. Chúng phun nước từ miệng mỗi lần nhảy thẳng người lên khỏi mặt nước. Ngày nay giới khoa học đã công nhận cá nược nằm trong họ Cá heo mỏ và có quan hệ họ hàng gần với cá hổ kình.
Tương truyền, cá nược là loài cá có từ rất lâu về trước, thường giúp đỡ người dân làm nghề sông nước. Thế nên ngư dân miền Tây không dám gọi tên loài này là cá nược hay cá nược Minh Hải, thay vào đó họ tôn kính gọi là “ông Nược”.