Nam Cực ngày nay rất “lạnh lùng” nhưng khi xưa từng “bùng cháy“

Một nghiên cứu mới cho thấy những trận cháy rừng đã tàn phá Nam Cực cách đây 75 triệu năm, khi khủng long vẫn còn sinh sống trên Trái Đất.

Trong cuối kỷ Phấn trắng (100 triệu đến 66 triệu năm trước), một trong những thời kỳ ấm nhất trên Trái Đất, Đảo James Ross của Nam Cực là nơi có rừng ôn đới của các loài cây lá kim, dương xỉ và thực vật có hoa được gọi là thực vật hạt kín, cũng như nhiều loài khủng long.

Nhưng nó không hoàn toàn là một thiên đường, những đám cháy cổ đại đã thiêu rụi từng phần của những khu rừng đó, để lại những tàn tích than củi mà các nhà khoa học hiện đã tìm kiếm và nghiên cứu.

Trưởng nhóm nghiên cứu Flaviana Jorge de Lima, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Liên bang Pernambuco ở Recife, Brazil, cho biết: “Khám phá này mở rộng kiến thức về sự xuất hiện của các đám cháy thảm thực vật trong kỷ Phấn trắng, cho thấy những đợt cháy như vậy phổ biến hơn những gì tưởng tượng trước đây”.

Phát hiện này đánh dấu bằng chứng đầu tiên được ghi lại về một ngọn lửa cổ xưa trên đảo James Ross, một phần của Bán đảo Nam Cực hiện nằm bên dưới Nam Mỹ. Bổ sung bằng chứng cho thấy các đám cháy tự phát phổ biến ở Nam Cực trong thời đại Campanian (khoảng 84 triệu đến 72 triệu năm trước); vào năm 2015, trong một nghiên cứu riêng biệt, các nhà nghiên cứu đã ghi lại bằng chứng đầu tiên được biết đến về cháy rừng thời khủng long ở Tây Nam Cực.

Đối với nghiên cứu mới, một nhóm các nhà khoa học quốc tế đã phân tích các hóa thạch thu thập được trong chuyến thám hiểm năm 2015-2016 tới vùng đông bắc của đảo James Ross. Những hóa thạch này chứa các mảnh thực vật trông giống như cặn than củi, đã bị phong hóa trong hàng chục triệu năm qua.

Các mảnh than rất nhỏ và mỏng, kích thước chỉ từ 19 x 38 mm. Qua kính hiển vi điện tử, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những hóa thạch này có thể là thực vật hạt trần bị đốt cháy, có thể là từ một họ thực vật của cây lá kim có tên là Araucariaceae.

Các vụ cháy rừng dữ dội diễn ra thường xuyên và lan rộng trong cuối kỷ Phấn trắng, mặc dù hầu hết bằng chứng cho những vụ cháy rừng này nằm ở Bắc bán cầu, với một số trường hợp được ghi nhận ở Nam bán cầu, nơi ngày nay là Tasmania, New Zealand và Argentina.

Trong cuối kỷ Phấn trắng, siêu lục địa Gondwana đang tan vỡ, khiến những nơi như Nam Cực bị cô lập hơn trước. Các nhà nghiên cứu lưu ý, khu vực không có băng này có rất nhiều nguồn gây cháy, bao gồm sét, quả cầu lửa từ các thiên thạch rơi xuống và hoạt động của núi lửa, cũng như thảm thực vật dễ cháy và nồng độ oxy cao, giúp ngọn lửa dễ bùng cháy.

Giờ đây, các nhà nghiên cứu đang tìm kiếm các bằng chứng mới về những đám cháy cổ ở các địa điểm khác ở Nam Cực