Từ hơn 10 năm trở lại đây, thuốc lá điện tử đã được bán như một lựa chọn thay thế an toàn hơn thuốc lá điếu truyền thống. Nhưng điều đó không có nghĩa là thuốc lá điện tử hoàn toàn vô hại.
Ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy hút thuốc lá điện tử có thể gây thiệt hại nặng đến sức khỏe của chúng ta. Mới đây nhất, 14 tiểu bang ở Mỹ đã báo cáo ít nhất 94 trường hợp mắc những bệnh phổi bí ẩn liên quan đến thuốc lá điện tử. Một trong số các bệnh nhân đã tử vong.
Nghiên cứu về một trong những nguyên nhân gây bệnh của thuốc lá điện tử, các nhà khoa học tại Đại học Pennsylvania đã phát hiện: Chỉ một lần thử hút thuốc lá điện tử cũng đã gây ra những biến đổi ngay lập tức trong mạch máu và hệ thống tuần hoàn của cơ thể. Hiệu ứng này xảy ra cả với các các loại thuốc lá điện tử không chứa nicotine.
"Thuốc lá điện tử được quảng cáo là vô hại, và nhiều người sử dụng thuốc lá điện tử tin chắc rằng họ chỉ đang hít vào hơi nước", bác sĩ Alessandra Caporale, một trong số các nhà nghiên cứu cho biết.
"Nhưng các dung môi, hương liệu và chất phụ gia trong tinh dầu thuốc lá điện tử sau khi hóa hơi có thể tấn công đường hô hấp và mạch máu của người hút theo nhiều cách".
 |
|
Các dung môi, hương liệu và chất phụ gia trong tinh dầu thuốc lá điện tử sau khi hóa hơi có thể tấn công đường hô hấp và mạch máu của người hút theo nhiều cách
|
Nguyên lý hoạt động cơ bản của thuốc lá điện tử là chuyển đổi một hỗn hợp thuốc dạng lỏng thành dạng sol khí – các hạt chất lỏng li ti trong không khí – để chúng dễ dàng được hít vào trong phổi.
Hỗn hợp chất lỏng dùng cho thuốc lá điện tử thường chứa propylene glycol, glycerol, nicotine, nước, hương liệu hoặc chất bảo quản.
Để nghiên cứu ảnh hưởng sức khỏe của chúng, bác sĩ Caporale và các đồng nghiệp đã theo dõi 31 người trưởng thành trong độ tuổi từ 19 đến 33, không có tiền sử hút thuốc hoặc mắc sẵn bệnh tim mạch, hô hấp hoặc thần kinh.
Mỗi người tình nguyện tham gia được tặng một bộ thuốc lá điện tử dạng vape, với một hộp tinh dầu không chứa nicotine, chỉ có hỗn hợp nước và propylene glycol hoặc glycerol.
Những người tham gia sau đó được hướng dẫn hút 16 hơi thuốc, mỗi hơn kéo dài ba giây. Trong quá trình đó, một máy cộng hưởng từ MRI hiện đại sẽ được sử dụng để kiểm tra mạch máu của họ.
Đó là thời điểm mà các nhà khoa học phát hiện ra ba động mạch ở chân, tim và não của người hút giảm co thắt tới hơn 30% so với bình thường. Ở pha giãn, các mạch máu này cũng giãn ít hơn 34% so với trước khi tình nguyện viên hút thuốc lá điện tử.
Tiếp tục thử nghiệm, các nhà nghiên cứu đã thắt chân của tình nguyện viên lại, sau đó thả ra để kiểm tra lưu lượng máu. Họ phát hiện sau khi hút thuốc lá điện tử, gia tốc máu đi tới chân của tình nguyện viên giảm 25%, kéo theo đó là 17,5% lưu lượng máu giảm. Nồng độ oxy trong các mạch máu này cũng giảm 20%.
 |
|
Nguyên lý hoạt động cơ bản của thuốc lá điện tử là chuyển đổi một hỗn hợp thuốc dạng lỏng thành dạng sol khí để chúng dễ dàng được hít vào trong phổi.
|
"Chúng tôi đã đoán trước được hiệu ứng đó, nhưng chúng tôi cũng không ngờ nó lại lớn đến vậy", bác sĩ Felix Wehrli nói. "Điều mà chúng tôi phát hiện không chỉ là một thay đổi nhỏ- đó là một tác động lớn".
Các nhà khoa học lưu ý hút thuốc lá điện tử có thể gây tổn hại đến lớp lót bên trong của các mạch máu, được gọi là nội mạc. Tổn thương nội mạc được cho là một sự kiện khởi đầu có tính quyết định cho việc tích tụ mảng bám trong lòng động mạch.
Mặc dù tình trạng viêm mạch máu ngắn hạn này có thể được đảo ngược, nhưng nghiên cứu cho thấy vẫn có những nguy hiểm tiềm ẩn ở đây.
"Rõ ràng, nếu chỉ một lần hút thuốc lá điện tử đã có thể gây ra những tác động này, bạn có thể tưởng tượng ra những thiệt hại vĩnh viễn khi hút thuốc lá điện tử thường xuyên trong nhiều năm", bác sĩ Wehrli nói.
Thành phần của các hỗn hợp lỏng sử dụng trong thuốc lá điện tử thường được quảng cáo là có thể ăn được. Nhưng sau khi được làm nóng, chúng có thể biến thành chất độc. Hít vào trong phổi, những chất độc này có thể thấm vào máu bạn, dẫn đến viêm mạch máu hoặc tăng tốc quá trình oxy hóa.
Bởi thuốc lá điện tử chỉ mới xuất hiện trên thị trường khoảng 15 năm trở lại đây, các nhà khoa học chưa đủ thời gian để đánh giá những tác động lâu dài của loại hình hút thuốc này. Ngay cả các tác hại ngắn hạn của thuốc lá điện tử đến gần đây mới được khám phá.
Năm 2017, một nghiên cứu trên chuột cho thấy chỉ cần 5 phút hút thuốc lá điện tử đã có thể làm hỏng mạch máu, gây cứng và chít hẹp hệ thống tuần hoàn của chúng.
Năm 2018, các nhà nghiên cứu nhận thấy hút thuốc lá điện tử có thể làm mất chức năng tế bào nội mạc. Trên thực tế, tác hại mà nó gây ra tương đương với thuốc lá truyền thống.
 |
|
Nhiều người sử dụng thuốc lá điện tử tin chắc rằng họ chỉ đang hít vào hơi nước, nhưng thực ra không phải
|
Tuần trước, 14 tiểu bang ở Mỹ cũng đã báo cáo gần 100 trường hợp bệnh phổi bí ẩn liên quan đến thuốc lá điện tử. Các bệnh nhân, trong đó có cả thanh thiếu niên, nhập viện với triệu chứng khó thở và đau tức ngực.
Một số còn bị sốt, ho, nôn và tiêu chảy. Ban đầu, các bác sĩ nghĩ rằng đó chỉ là các triệu chứng nhẹ của bệnh truyền nhiễm do virus hoặc viêm phổi do vi khuẩn. Tuy nhiên, biện pháp điều trị thông thường như kháng sinh đã không có tác dụng.
Bệnh tình của các bệnh nhân tiếp tục xấu đi, một số người suy hô hấp đến mức độ phải đặt máy thở. Cá biệt, một trường hợp bệnh nhân tử vong đã được báo cáo.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) hiện đã mở một cuộc điều tra về nguyên nhân của những ca bệnh này.
Michael Siegel, một nhà khoa học về sức khỏe tại Đại học Boston nhận định nghiên cứu mới của Đại học Pennsylvania bây giờ đã xác nhận thuốc lá điện tử gây ra một số rối loạn chức năng mạch máu, mặc dù các rối loạn đó chỉ diễn ra trong thời gian ngắn.
"Cần nghiên cứu thêm để xác định xem hút thuốc lá điện tử có gây ra nguy cơ tổn thương mạch máu không thể hồi phục hay không", ông nói.
Nghiên cứu đầy đủ được công bố trên tạp chí Radiology.
Phương Thảo