Ả-rập Xê-út “giúp” al-Qaeda hoành hành ở miền nam Yemen

Al-Qaeda ở Yemen đã cướp được 100 triệu USD tiền gửi ngân hàng và đang thu thuế ở một cảng lớn thứ ba của đất nước bất ổn này. Al-Qaeda hiện đang kiểm soát Mukalla, một thành phố cảng ở đông nam Yemen với dân số 500.000 người. Phiến quân al-Al Qaeda đã dùng tàu cao tốc trang bị súng phóng lựu để thu phí giao thông đối với tàu, thuyền qua lại.

Hậu quả của cuộc can thiệp quân sự do Ả-rập Xê-út cầm đầu

Sự xuất hiện của một nhà nước mini của al-Qaeda chính là hậu quả không mong muốn của cuộc can thiệp quân sự do Ả-rập Xê-út cầm đầu ở Yemen. Chiến dịch quân sự của liên quân A-rập ở Yemen đã giúp cho Al-Qaeda trên Bán đảo A-rập (AQAP) trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết, kể từ khi nó lần đầu tiên xuất hiện cách đây 20 năm.

Các quan chức chính phủ Yemen và thương nhân địa phương ước tính AQAP đã thu giữ cả trăm triệu USD tiền gửi ngân hàng, tống tiền 1,4 triệu USD từ công ty dầu khí quốc gia và kiếm được đến 2 triệu USD mỗi ngày từ các loại thuế đối với hàng hóa và nhiên liệu cập cảng Mukalla. Một quan chức Yemen ước tính doanh thu của AQAP ở mức 2 triệu USD mỗi ngày. Một số thương nhân địa phương nói con số này lên tới 5 triệu USD/ ngày, nếu tính đủ thuế hải quan và nhiên liệu nhập lậu.

AQAP khoe có 1.000 chiến binh ở Mukalla và kiểm soát 600 km bờ biển và nhận được sự ủng hộ của dân chúng miền nam Yemen, những người cảm thấy bị tầng lớp thượng lưu phía bắc gạt ra rìa trong nhiều năm qua.

Bằng việc áp dụng nhiều chiến thuật mà cái gọi là Nhà nước Hồi giáo đang sử dụng để kiểm soát lãnh thổ tại Syria và Iraq, AQAP đã mở rộng khu vực kiểm soát ở miền nam Yemen.

Trong khi đó, Ả-rập Xê-út hiện đang chật vật để ra khỏi “vũng lầy Yemen”. Mặc dù đã tiến hành hàng ngàn vụ không kích, Ả-rập Xê-út và các đồng minh vùng Vịnh đã thất bại trong việc đẩy quân nổi dậy Houthi khỏi thủ đô Sanaa. Ước tính có khoảng 6.000 người, trong đó một nửa là thường dân, đã thiệt mạng. Một lệnh ngừng bắn tạm thời giữa chính phủ Yemen được Ả-rập Xê-út hậu thuẫn và quân nổi dậy Houthi bắt đầu có hiệu lực vào ngày 10/4/2016.

Một quan chức chống khủng bố của Mỹ nói AQAP vẫn là một trong “những chi nhánh mạnh nhất” của mạng lưới khủng bố al-Qaeda. Về phần mình, Mỹ đã phát động một cuộc không kích đẫm máu vào ngày 22/3, giết chết khoảng 50 phần tử khủng bố AQAP tại một căn cứ quân sự bên ngoài thành phố cảng Mukalla.

Một quan chức cấp cao của chính phủ Yemen cho biết cuộc chiến chống lại quân nổi dậy Houthi "đang mang lại một môi trường thuận lợi cho sự bành trướng của al Qaeda”. Việc chiến được nhiều căn cứ của các đơn vị quân đội chính phủ ở miền nam Yemen cho phép AQAP có trong tay "số lượng rất lớn vũ khí tiên tiến, trong đó có tên lửa vác vai và xe quân sự".

Việc liên quân A-rập tập trung đánh nhau với quân nổi dậy Houthi "đã giúp AQAP chiếm được nhiều khu vực”. Đây chính là lý do vì sao al Qaeda ở Yemen đã trở nên mạnh hơn và nguy hiểm hơn.

Chỉ một tuần sau khi Ả-rập Xê-út phát động "Chiến dịch Bão táp quyết định" chống lại quân nổi dậy Houthi hồi tháng 3/2015, quân đội Yemen đã rút khỏi thành phố cảng Mukalla và di chuyển về phía tây. Các cư dân của thành phố Mukalla không có khả năng tự vệ và để cho một vài chục phần tử khủng bố AQAP đánh chiếm các tòa nhà chính phủ và giải thoát 150 kẻ khủng bố khỏi nhà tù trung ương. Trong số những kẻ khủng bố được giải thoát có Khaled Batarfi, một thủ lĩnh cấp cao của al-Qaeda. Hình ảnh xuất hiện trên mạng cho thấy Batarfi ngồi bên trong trụ sở chính quyền địa phương và điều hành công việc qua điện thoại.

Các vị tộc trưởng ở các tỉnh lân cận nói với Reuters rằng các căn cứ quân sự bị AQAP cướp có rất nhiều các loại vũ khí tiên tiến, trong đó có chất nổ C4 tên lửa nổ và nhiều tên lửa phòng không vác vai tiên tiến.

AQAP đã cướp được tại chi nhánh ngân hàng trung ương ở Mukalla khoảng 100 triệu USD, theo hai quan chức an ninh Yemen cao cấp. Một trong quan chức Yemen cho biết: "Khoản tiền này đủ để AQAP hoạt động ít nhất 10 năm nữa”.

AQAP đã giành quyền kiểm soát các cảng Mukalla và Ash Shihr, khi lần đầu tiên xông vào thành phố vào tháng 4/2015. Các phần tử khủng bố AQAP binh đã áp đặt thuế quan, thu thuế của các chủ nhà hàng và thương nhân.

Các bộ lạc hợp tác với al Qaeda hiện kiểm soát phần lớn cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Yemen. Sáu bể chứa dầu lớn trên bãi biển giữa Mukalla và Ash Shihr được liên kết bằng đường ống đến các giếng dầu Masila được ước tính chiếm hơn 80% trữ lượng dầu của Yemen.