Donald Trump, Hillary Clinton và tương lai quan hệ Việt-Mỹ

Đó là nhận định của Roncevert Ganan Almond, cựu cố vấn của bà Hillary Clinton trong chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2008 và hiện là thành viên của The Wicks Group (DC) chuyên nghiên cứu về luật pháp quốc tế, trong một bài viết đăng trên tạp chí Diplomat ngày 11/6.

Đến thời điểm này đã có thể dự đoán cuộc đua vào Nhà Trắng năm nay sẽ diễn ra giữa bà Hillary Clinton và ông Donald Trump. Trong bối cảnh đó, việc dự báo quan hệ Mỹ-Việt Nam sẽ thay đổi như thế nào dưới chính quyền Hillary Clinton hoặc Donald Trump có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với Hà Nội và Washington, mà còn đối với cả cộng đồng quốc tế, nhất là khi Việt Nam đang có một vai trò quan trọng trong các vấn đề toàn cầu như an ninh hàng hải và tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông.

Nếu trở thành Tổng thống Mỹ, bà Hillary Clinton nhiều khả năng tiếp tục cách tiếp cận của Tổng thống Obama đối với Việt Nam và thậm chí sẽ tăng cường hơn nữa hợp tác giữa Washington và Hà Nội.

Về kinh tế, Hillary Clinton sẽ tìm cách mở rộng các thỏa thuận thương mại của Mỹ ở Châu Á-Thái Bình Dương như đã từng làm với TPP trong thời gian là Ngoại trưởng Mỹ. Bà Hillary Clinton từng thể hiện sự phản đối của mình đối với các chi tiết trong TPP, tuy nhiên nhiều khả năng đây chỉ là một hành động có tính chiến thuật trong quá trình tranh cử.

Trong giai đoạn làm Ngoại trưởng Mỹ, bà Hillary Clinton được biết đến như một thành viên nội các thuộc phe “diều hâu” khi ủng hộ can thiệp vào Libya, tăng cường can thiệp vào Syria. Do đó, bà Hillary Clinton có thể sẽ cứng rắn hơn ông Obama trong các chính sách đối với Châu Á-Thái Bình Dương.

Bà Hillary Clinton cũng hiểu rõ tranh chấp tại Biển Đông như từng khẳng định “phản đối sử dụng hoặc đe dọa vũ lực của bất kỳ bên nào ở vùng Biển Đông”, chỉ trích yêu sách “ đường chín đoạn” của Trung Quốc, yêu cầu các bên liên quan tôn trọng luật pháp quốc tế.

Như vậy có lý do để tin tưởng Tổng thống Hillary Clinton tiếp tục mở rộng quan hệ song phương với Việt Nam, thúc đẩy vai trò của các tổ chức đa phương như ASEAN trong vấn đề Biển Đông, tăng cường năng lực hàng hải quân sự cho các đối tác quan trọng như Việt Nam, thách thức Trung Quốc trong việc chấp hành luật pháp quốc tế và duy trì mạnh mẽ quyền tự do hàng hải và hàng không.

Nếu Donald Trump trở thành Tổng thống Mỹ, chúng ta có thể chờ đợi những điều bất ngờ.

Về cơ bản, Donald Trump sẽ theo đuổi chính sách “America first” (nước Mỹ là trên hết), xa rời các quy chuẩn thông thường của chính sách đối ngoại Mỹ. Với Việt Nam và Châu Á-Thái Bình Dương, có ít nhất bốn điểm mà chính quyền Trump sẽ điều chỉnh lại và gây ra bất ổn.

Về thương mại, Trump phản đối các FTA, miêu tả TPP là một thỏa thuận kinh khủng. Trump cũng nghi ngờ cả WTO và cam kết sẽ tiến hành các biện pháp trả đũa đối với Trung Quốc. Cách tiếp cận trên có thể sẽ được mở rộng ra đối với các đối tác khác mà Mỹ đang gặp thâm hụt thương mại, trong đó có Việt Nam.

Thứ hai, ông Trump chỉ trích vai trò hệ thống đồng minh toàn cầu của Mỹ, từ NATO tới Thái Bình Dương. Donald Trump tin rằng các đồng minh Mỹ cần gánh vác nhiều hơn, thậm chí có thể hủy bỏ mối quan hệ đồng minh nếu quá tốn kém.

Thứ ba, ông Trump khẳng định sẽ không can thiệp vào các xung đội không trực tiếp đe dọa an ninh Mỹ. Ông Trump chưa đưa ra lập trường rõ ràng về vấn đề Biển Đông, nhưng với việc Mỹ không có tuyên bố chủ quyền tại đây, rất có thể lập trường của Trump sẽ là để Việt Nam và Philipines tự bảo vệ lợi ích của mình.

Thứ tư, Donald Trump nghi ngờ vai trò của Mỹ trong việc bảo vệ trật tự quốc tế, bao gồm cả các định chế quốc tế, duy trì tự do hàng hải, thúc đẩy các giá trị dân chủ, đóng vai trò trung gian trong các xung đột quốc tế. Không rõ chính sách “America first” của ông Trump có tiếp tục vai trò này hay không, nhưng có thể sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các quan hệ quốc tế trong tương lai.

Ngày 8/11 tới đây, cử tri Mỹ sẽ bầu ra một tổng thống mới và tân Tổng thống Mỹ, bất kể là ai trong hai nhân vật nói trên, sẽ có chiến lược riêng trong quan hệ với Việt Nam nói riêng và khu vực Châu Á-Thái Bình Dương nói chung.