Trưng cầu dân ý Hy Lạp: “Tránh vỏ dưa, gặp vỏ dừa”

Câu hỏi đặt ra là liệu cuộc trưng cầu dân ý ngày 5/7 có giúp người dân Hy Lạp tránh khỏi một trong hai viễn cảnh tồi tệ nói trên hay không?

Các câu hỏi trưng cầu dân ý không có đề cập đến tương lai của Hy Lạp trong liên minh tiền tệ. Chúng tập trung vào một loạt các đề xuất mà các chủ nợ Châu Âu đưa ra sau khi không đạt được một thỏa thuận với Hy Lạp trước thời hạn chót vào cuối tháng Sáu.

Đối với chính phủ cánh tả Hy Lạp, các đề xuất nói trên là không thể chấp nhận. Chính phủ  này đã kêu gọi cử tri “nói không" bằng lá phiếu và nói rằng điều này sẽ không có tác động về qui chế của Hy Lạp trong Eurozone.

Những người “nói có”, trong đó bao gồm một số cựu thủ tướng và các đảng đối lập chính, nói chính phủ cánh tả hiện hành gây nguy hiểm cho vị trí của  Hy Lạp trong Eurozone. Họ lập luận rằng bằng cách bỏ phiếu "có",  Hy Lạp sẽ nhận được một bản hợp đồng mới một cách nhanh chóng để vực dậy nền kinh tế.

Các nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư lớn trên thế giới cũng đang đặt cược vào  kết quả trưng cầu dân ý, trong đó có khả năng Hy Lạp rời bỏ Eurozone.

Nếu phe ủng hộ các gói cứu trợ giành chiến thắng trong cuộc trưng cầu dân ý ngày 5/7, Hy Lạp sẽ ngay lập tức đàm phán về một gói cứu trợ mới. Mặc dù điều này có thể dẫn đến một thỏa thuận nhanh chóng cho phép Hy Lạp mở lại các ngân hàng nhưng liệu nó có đem lại một cuộc sống bình thường cho dân chúng hay không thì lại là chuyện khác.

Nhiều khả năng điều này sẽ phụ thuộc vào những gì xảy ra trên mặt trận chính trị.  Chính phủ Hy Lạp đã tuyên bố sẽ tôn trọng phán quyết của nhân dân.

Bộ trưởng Tài chính Hy Lạp Yanis Varoufakis  nói rằng ông sẽ từ chức nếu đa số dân chúng Hy Lạp bỏ phiếu “có” và Thủ tướng Alexis Tsipras cũng đã bóng gió khả năng từ chức. Nếu chính phủ hiện hành không sụp đổ, nó có thể cố gắng xây dựng một liên minh cầm quyền mới.

Hiện vẫn chưa rõ ràng liệu kết quả trưng cầu dân ý có dẫn đến một cuộc bầu cử trước thời hạn. Điều đó sẽ mất thời gian và nếu không có hỗ trợ tài chính, Hy Lạp chắc chắn sẽ phá sản.

Hy Lạp không còn nằm trong chương trình giải cứu kể từ khi các gói trước đó đã hết hạn hôm Thứ Ba (30/6). Vì vậy, Hy Lạp sẽ phải thương lượng một gói mới với các chủ nợ, liên quan việc cung cấp nhiều tiền hơn cho chính phủ, hệ thống ngân hàng và các biện pháp kinh tế mới.

Gói mới sẽ không được thỏa thuận nhanh chóng và điều này có nghĩa là  việc kiểm soát khắc nghiệt đối với rút tiền và chuyển tiền có thể vẫn còn tồn tại lâu hơn so với dự đoán. Chính phủ ở Athens  đã phải áp dụng các biện pháp mất lòng dân nói trên vào cuối tuần trước, khi Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) từ chối tăng tín dụng khẩn cấp dành cho các ngân hàng Hy Lạp.

Bộ trưởng Tài chính Varoufakis nói các ngân hàng sẽ mở cửa trở lại vào ngày 7/7, bất chấp kết quả trưng cầu dân ý. Đây là điều khó có thể xảy ra, trừ khi ECB đồng ý để tăng tín dụng cho các ngân hàng Hy Lạp.  ECB đang chịu áp lực rất lớn để không làm như vậy trước khi Hy Lạp có một gói cứu trợ tài chính mới.

Một khó khăn nữa là các chủ nợ của Hy Lạp đang có những quan điểm rất khác nhau. Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết sẽ không tham gia vào  gói cứu trợ thứ ba, nếu nó không bao gồm việc giảm nợ cho Hy Lạp. Trong khi đó, các nước Châu Âu đã loại trừ khả năng giảm nợ cho Hy Lạp, trước khi nước này thực hiện các biện pháp cải cách.

Nhà phân tích George Saravelos của Deutsche Bank (Ngân hàng Đức) nói: "Thỏa thuận mới có thể sẽ mất thời gian và có thể yêu cầu các cam kết tài chính và cấu trúc lớn hơn so với đề nghị hiện tại. Mức độ thay đổi chính trị ở Hy Lạp có đủ để cho phép điều này trở thành hiện thực vẫn là điều không chắc chắn”.

Mặc dù chính phủ Hy Lạp vẫn khẳng định rằng kết quả “nói không” của cuộc trưng cầu dân ý sẽ không dẫn đến việc Hy Lạp rời bỏ Eurozone, hầu hết các nhà phân tích cho rằng kết quả này sẽ dẫn đến một tương lai  không chắc chắn hơn, đặc biệt  nếu ECB tạm ngừng các biện pháp hỗ trợ sự sống cho các ngân hàng Hy Lạp.

Một số chính trị gia Châu Âu đã nói rằng kết quả “nói không" trong cuộc trưng cầu dân ý ngày 5/7 sẽ  gây nguy hiểm cho chỗ đứng của Hy Lạp trong Eurozone.

Những người khác, chẳng hạn như các nhà lãnh đạo Pháp và Ý, có vẻ như muốn để ngỏ đôi chút cho  các cuộc đàm phán thêm. Ngay cả Bộ trưởng Tài chính Đức Wolfgang Schaeuble,  một nhân vật nổi tiếng cứng rắn, cũng nói Hy Lạp có thể ở lại với Eurozone trong trường hợp kết quả trưng cầu dân ý nói không với gói cứu trợ “thắt lưng buộc bụng”.

Nhưng các nhà đầu tư có thể sẽ phải lo lắng vì kết quả trưng cầu dân ý này làm tăng cơ hội  Hy Lạp rời bỏ Eurozone (Grexit).

Cụm từ "Grexit" đã bao trùm các cuộc đàm phán về Hy Lạp trong tháng qua. Nhưng Hy Lạp sẽ không quay trở lạivới đồng  drachma ngay trong ngày 6/7. Thay vào đó, nguy cơ bế tắc trong đàm phán sẽ gia tăng. Nếu không có một thỏa thuận mới và không có tiền, Hy Lạp sẽ mất khả năng thanh toán nhiều khoản nợ và sẽ không  đủ khả năng trả  tiền lương và lương hưu. Các ngân hàng sẽ cạn tiền, ngay cả khi bị  hạn chế rút tiền mặt.

Trong một trường hợp này, việc in một loại tiền mới có thể là lựa chọn duy nhất và đó sẽ là một thảm họa  đối với nền kinh tế Hy Lạp.