Vì sao 3 máy bay dính thảm nạn chỉ trong 8 ngày?

Vụ tai nạn đầu tiên xảy ra ngày 17/7, khi chuyến bay MH17 của Malaysia Airlines rơi xuống miền đông Ukraine (nhiều khả năng là bị tên lửa đất đối không bắn hạ). Bảy ngày sau, một máy bay ATR 72 rơi ở Đài Loan và ngay hôm sau, một chiếc Boeing MD 83 rơi xuống Mali khi đang bay từ Burkina Faso tới Algeria.

Trước thực tế đau thương này, nhiều người lo lắng về độ an toàn của ngành hàng không dân dụng. Họ cho rằng, tỷ lệ tai nạn máy bay như thế là quá cao. Tuy nhiên, ông Harro Ranter, Giám đốc Mạng lưới An toàn Hàng không (đơn vị chuyên lưu trữ thông tin, phân tích các vụ tai nạn máy bay trên thế giới), nói rằng, các vụ tai nạn hàng không xảy ra liên tiếp trong thời gian ngắn không phải là điều bất thường.

Phân tích số lượng và tần suất tai nạn máy bay gây chết người (với máy bay chở ít nhất 14 người) kể từ năm 1990, ông Ranter tìm thấy 45 ngày xảy ra ít nhất 2 vụ máy bay rơi (không tính trường hợp đâm vào nhau). Ngoài ra, có 105 trường hợp mà các vụ tai nạn xảy ra trong 2 ngày liền nhau. Số vụ tai nạn như vậy nhiều hơn số vụ xảy ra cách nhau ít nhất 2 ngày, ông Ranter khẳng định.

“Về cơ bản, đó là sự trùng hợp ngẫu nhiên, trừ trường hợp thời tiết bất lợi liên quan bão tố, sấm sét ở một số mùa phổ biến hơn các mùa khác”, GS khoa học thống kê Arnold Barnett, Viện Công nghệ Massachusetts (Mỹ), nói. Tuy nhiên, GS Barnett lưu ý tới một lý thuyết xác suất có tên Phân phối Poison, theo đó, trong thời gian ngắn có thể xảy ra nhiều tai nạn hơn là trong thời gian dài.

“Giả sử rằng, trung bình mỗi năm có một vụ tai nạn chết người, nghĩa là xác suất máy bay rơi trong một ngày bất kỳ là 1/365”, GS Barnett nói. Nếu có một vụ rơi vào ngày 1/8, thì xác suất để tai nạn tiếp theo xảy ra vào ngày sau đó (ngày 2/8) là 1/365. Thế nhưng, xác suất để xảy ra vụ rơi máy bay tiếp theo vào ngày tiếp theo (ngày 3/8) là 364/365 x 1/365, bởi vì vụ tai nạn tiếp theo chỉ diễn ra vào ngày 3/8 nếu ngày 2/8 không có tai nạn. “Điều này dường như phản trực giác, nhưng kết luận có được tuyệt đối tuân theo quy luật xác suất”, GS Barnett nói.

Hiện trường vụ rơi máy bay của hãng hàng không quốc gia Algeria.

Mỗi năm, khoảng 500 hành khách thiệt mạng trong các vụ tai nạn liên quan các chuyến bay thương mại. GS Barnett chỉ ra rằng, trong tháng 4, 5 và 6 năm nay, không có tai nạn chết người nào liên quan các chuyến bay thương mại. Ông tính toán rằng, ở các nước phát triển, xác xuất tử nạn là 1/25 triệu/chuyến bay. “Một em bé tại một sân bay Anh có nhiều khả năng lớn lên trở thành thủ tướng hơn là thiệt mạng trong chuyến bay sắp tới… Nói cách khác, khả năng em bé đó sẽ giành được huy chương vàng Olympic hoặc nhận giải Nobel Vật lý là nhiều hơn”, GS Barnett nói. Ở các nước kém phát triển nhất trên thế giới, xác suất tử vong trên một chuyến bay cũng chỉ là 1/750.000.

Về 3 vụ máy bay rơi trong 8 ngày với hàng trăm người thiệt mạng, GS David Spiegelhalter công tác tại Đại học Cambridge (Anh) đã nghiên cứu và đưa ra xác xuất 6/10 rằng sẽ có chùm tai nạn lớn như vậy trong giai đoạn 10 năm. “Trong 10 năm, nhiều nhất là có 3 vụ máy bay thương mại với trên 18 hành khách rơi trong khoảng thời gian 8 ngày bất kỳ”, GS Spiegelhalter nói.