Toyota Hilux và Land Cruiser - thiên thần hay ác quỷ?

Trong lịch sử ngành công nghiệp ôtô thế giới, ít có mẫu xe địa hình nào đạt được độ phổ biến như Toyota Hilux hay Land Cruiser. Ảnh: Dàn xe Toyota Land Cruiser của Liên Hợp Quốc tại Mali.

Từ những sứ mệnh nhân đạo và hòa bình...

Những chiếc Toyota Land Cruiser phục vụ công tác xã hội tại Ấn Độ.

Tại những điểm nóng của thế giới, để có thể vượt qua địa hình hiểm trở - từ sa mạc đổ lửa tới các vùng bão lụt, lở đất... những tình nguyện viên cần một phương tiện đủ bền bỉ, rẻ tiền, nguồn phụ tùng dồi dào và dễ thay thế - sửa chữa. Đối với nhiều tổ chức nhân đạo thế giới - bao gồm cả Liên Hợp Quốc, Toyota Land Cruiser và Toyota Hilux đã trở thành sự lựa chọn số 1 trong nhiều năm qua do đáp ứng được những yêu cầu này.

Toyota Land Cruiser J70 được cải tiến thành xe cứu thương.

Toyota cung cấp tới 70% số lượng xe dẫn động 4 bánh tại châu Phi, chúng chủ yếu được sơn trắng, mang lô-gô của Hội Chữ Thập Đỏ, Liên Hợp Quốc hay nhiều tổ chức nhân đạo khác. Không chỉ chở người hay hàng hóa cứu trợ thông thường, Land Cruiser và Hilux còn được cải tiến thành xe cứu thương hay "bệnh viện di động".

Dù có không gian hẹp hơn một số dòng xe khác, nhưng Toyota Land Cruiser và Hilux có khả năng việt dã cực cao, giúp các hoạt động nhân đạo đến được các vùng rất sâu và xa, cực kỳ hiểm trở. Thậm chí những chiếc xe Toyota 4x4 này còn "đa dụng" tới mức có thể trở thành xe cứu hỏa hoặc phòng thí nghiệm di động.

...Tới những hoạt động khủng bố cực đoan

Những tay súng IS trên Land Cruiser bán tải.

Tuy nhiên, những đặc tính đa dụng bền bỉ nổi bật của Land Cruiser và Hilux cũng khiến chúng trở thành phương tiện hoàn hảo cho các nhóm khủng bố vũ trang tại nhiều vùng chiến sự trên thế giới. Trong nhiều thập kỷ qua chúng đã thống trị các điểm nóng trên thế giới, đặc biệt là châu Phi. Thậm chí gần đây, những chiếc Hilux còn được sử dụng rộng rãi như "phương tiện chính thức" của Tổ chức nhà nước Hồi giáo tự xưng IS.

Đoàn xe Hilux của IS phô trương trong thành phố. Ảnh: Reuters

Sự linh hoạt của Hilux và Land Cruiser là một lợi thế lớn trên chiến trường, đặc biệt khi chúng không đòi hỏi gì nhiều ở những tổ chức vũ trang trình độ thấp. Bất kỳ ai cũng có thể lái chúng, mức tiêu thụ nhiên liệu cực thấp, độ bền cao và dễ can thiệp kỹ thuật... đó chính là những phẩm chất  sống còn đối với những nhóm vũ trang cực đoan có hệ thống hậu cần kỹ thuật sơ khai.

Đặc biệt, Hilux và các phiên bản Land Cruiser bán tải với một khẩu súng máy đặt trên thùng xe có khả năng tác chiến hiệu quả như những chiến xa hạng nhẹ cực linh hoạt và rẻ tiền. Hỏa lực cực mạnh đặt trên thùng xe có thể tấn công hữu hiệu loại áo giáp chống đạn mới nhất, thậm chí xuyên thủng cả những chiếc xe bọc thép hạng nhẹ. Trong trường hợp bị tấn công hoặc truy đuổi gắt gao, các chiến binh rất dễ thoát khỏi xe cùng toàn bộ vũ khí tháo lắp cơ động trên đó, nhanh chóng triển khai thành những cụm hỏa lực mặt đất nguy hiểm. Nếu xe bị hư hỏng hoặc phải bỏ lại chiến trường thì việc mua lại chúng cũng không tốn quá nhiều tiền bạc, cả Land Cruiser lẫn Hilux đều có giá rất rẻ so với các mẫu xe quân sự chuyên dụng của Mỹ và Đức, hơn nữa, lại dễ dàng mua với số lượng lớn.

Chiếc Toyota Hilux được gắn súng máy, chở các tay súng cực đoan tại châu Phi. Ảnh: Reuters.

Sự phổ biến của Hilux và Land Cruiser trong các chiến dịch của IS tại Trung Đông đã khiến ông Andrew Exum - Phó trợ lý đại diện Mỹ về chính sách phòng thủ ở Trung Đông nhận xét: "Chúng là AK-47 phiên bản xe hơi". Ông Mark Wallace - Giám đốc Dự án chống chủ nghĩa cực đoan cũng đồng tình với ý kiến này: "Những đoàn xe Toyota xuất hiện trong mọi hoạt động của IS, điều này khiến chúng tôi quan ngại. Chúng đã phổ biến với IS đến nỗi gần như gắn liền với hình ảnh của tổ chức này".

Một chiếc Land Cruiser được độ hoàn toàn thành xe chiến đấu.

Trước hiện trạng này, nhiều ý kiến đã cho rằng Toyota cần phải kiểm soát nguồn cung cấp xe để chúng không rơi vào tay những kẻ nổi loạn. Tuy nhiên, Toyota cho rằng hãng không thể quản lý được toàn bộ những chiếc Hilux và Land Cruiser đã bán ra dưới danh nghĩa các hợp động thương mại - dân dụng bình thường. Trên thực tế, các nhóm cực đoan này đã mua chúng từ những bên trung gian, từ các nguồn cung cấp xe cả hợp pháp lẫn chợ đen từ nhiều nơi trên thế giới. Chính vì vậy, những chiếc Land Cruiser và Hilux, trong tay các tổ chức khủng bố hay vũ trang cực đoan, vẫn đang gieo rắc nỗi sợ hãi tại nhiều điểm nóng trên thế giới.