Trung Quốc đang chiếm lĩnh thị phần xuất khẩu vũ khí sang một số nước châu Á và châu Phi. Tuy nhiên, điểm đáng chú ý là các nước mua vũ khí của Trung Quốc có thể thanh toán bằng việc cho phép Trung Quốc khai thác khoảng sản hoặc trả dần bằng hải sản.
Đầu tháng 10/2013, trang bình luận quân sự nước ngoài của Nga đã tổng kết hoạt động xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc sang một số nước châu Á và châu Phi. Theo trang tin này, giới lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc rất coi trọng việc giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự từ nước ngoài, cũng như việc xuất khẩu các mẫu vũ khí riêng.
 |
Vũ khí Trung Quốc được ưa chuộng ở một số nước châu Á và châu Phi nhờ với giá rẻ, tính năng hiện đại, mua bán dễ dàng không có điều kiện ràng buộc về chính trị...
|
Tổng kim nghạch xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc năm 2011 đã là 1,77 tỷ USD. Vũ khí của Trung Quốc xuất khẩu ra các nước đa số đều là các biến thể của vũ khí Liên Xô cũ và Nga.
Trung Quốc luôn đưa ra các khoản vay ưu đãi đối với các nước mua vũ khí, đồng thời bán vũ khí với giá rẻ, thấp hơn so với vũ khí của Nga từ 20-40% tùy từng loại.
Theo tổng kết, từ năm 2004-2011, Trung Quốc đã thu về 7,94 tỷ USD tiền xuất khẩu vũ khí, trong đó hơn 60% lượng tiền trên là các cuộc giao dịch từ năm 2009 đến 2011. Điểm chú ý, trong giai đoạn 2004-2011, gần một nửa (tức 48,2% - 4,77 tỷ USD) giá trị xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc nằm ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và 8,4% (669 triệu USD) là ở khu vực châu Phi.
Cũng trong giai đoạn này, Trung Quốc đã ký các bản hợp đồng bán 2.288 đơn vị vũ khí cho các nước châu Á – Thái Bình Dương với số tiền 7,8 tỷ USD (chiếm 47% tất cả các hợp đồng mà Trung Quốc ký được trong giai đoạn này) và 1.840 đơn vị vũ khí cho các nước châu Phi trị giá 1,8 tỷ USD (chiếm 11% ).
 |
| Khối lượng xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc giai đoạn 2004-2011 (tỷ USD). |
Theo số liệu sơ bộ, khối lượng xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc trong năm 2012 lên tới 1,954 tỷ USD, tương đương 2,8% tổng lượng xuất khẩu sản phẩm quân sự của thế giới. Cũng theo dự báo dựa trên, các cuộc đàm phán cung cấp vũ khí hiện tại thì trong giai đoạn 2012 - 2015, Trung Quốc có thể xuất khẩu lượng vũ khí trang bị lên đến 5,7 tỷ USD.
Nguyên nhân khiến các đối tác mua vũ khí của Trung Quốc là do, giá cả thấp, vũ khí của Trung Quốc có công nghệ không quá phức tạp vì vậy dễ bảo dưỡng, bảo trì, dễ dàng trong việc đào tạo nguồn nhân lực sử dụng và vận hành, dễ thích ứng với các loại vũ khí của Liên Xô cũ và Nga.
Đặc biệt, việc chi trả cho lượng vũ khí mua có thể thông qua việc cho phép các công ty Trung Quốc tiếp cận nguồn tài nguyên. Ví dụ, Zambia đã nhiều lần thanh toán với Trung Quốc bằng việc cho phép Trung Quốc khai thác đồng; Kenya đang đàm phán mua vũ khí của Trung Quốc bằng việc thanh toán dần bằng hải sản.
Khách hàng chính của Trung Quốc ở châu Á là Pakistan, thị phần của Pakistan chiếm trong tổng lượng xuất khẩu vũ khí của Trung Quốc trong giai đoạn 2004-2011 khoảng 36% (2,824 tỷ USD).
 |
Máy bay huấn luyện chiến đấu JL-8 của Trung Quốc được nhiều nước mua.
|
Các thiết bị chính mà Pakistan mua của Trung Quốc là máy bay tiêm kích FC -1 (phiên bản xuất khẩu JF-17), máy bay chỉ huy cảnh báo sớm ZDK - 03 và máy bay trực thăng chống ngầm Z-9EC. Ngoài ra, Pakistan cũng mua các loại trực thăng, xe tăng, tên lửa lớp không đối không, tên lửa hành trình chống tàu và các loại vũ khí hạng nhẹ và đạn dược khác nhau. Trung Quốc cũng đang bàn giao công nghệ sản xuất tên lửa cho Pakistan. Năm 2013, Pakistan đang đàm phán với Trung Quốc liên quan đến việc cung cấp 6 tàu ngầm và 4 tàu khu trục, cũng như xem xét việc sản xuất chung máy bay FC-1 và bán sang các nước thứ 3.
Ngoài Pakistan, trong giai đoạn 2004-2011 cần phải kể đến các nước Bangladesh (với 289 triệu USD), Malaysia (100 triệu USD), Myanmar (253 triệu USD) và Thái Lan (117 triệu USD). Hầu hết các hợp đồng bán vũ khí mà Trung Quốc ký trong năm 2011 ở châu Á - Thái Bình Dương là với các nước Bangladesh, Pakistan, Indonesia và Campuchia.
Dự báo thị phần của các nước châu Á - Thái Bình Dương trong tổng lượng xuất khẩu vũ khí và thiết bị quân sự củaTrung Quốc trong giai đoạn từ năm 2012 -2015 đạt 63,9 % (3,64 tỷ USD), khách hàng chủ yếu vẫn là Pakistan.
 |
| Dự báo mức độ xuất khẩu vũ khí của TQ giai đoạn 2012-2015 (tỷ USD). |
Cũng trong giai đoạn 2004-2011, Trung Quốc đã xuất khẩu một lượng lớn vũ khí sang châu Phi, nước nhập khẩu vũ khí của Trung Quốc trong khu vực này là Nigeria (251 triệu USD) và Zimbabwe (203 triệu USD). Châu Phi đang có nhu cầu rất lớn về vũ khí, đặc biệt khu vực này đang quan tâm đến máy bay chiến đấu J-7, máy bay huấn luyện JL-8 và máy bay đa năng Y-12 của Trung Quốc.
Không quân của Zimbabwe, Nigeria và Nam Phi quan tâm đến máy bay chiến đấu FC-1. Ví dụ, trong biên chế của Không quân Zimbabwe đang có và cần thêm các máy bay chiến đấu J-7 và JL-8, Zimbabwe đang đàm phán với Trung Quốc về việc cung cấp một phi đội máy bay FC-1. Đổi lại Trung Quốc sẽ có được các hợp đồng khai thác mỏ kẽm và nhôm.
 |
Nhiều nước châu Phi để mắt tới việc mua tiêm kích giá rẻ JF-17 (FC-1).
|
Nigeria cũng đang đàm phán mua máy bay huấn luyện chiến đấu JL-8. Ngoài JL-8, Angola cũng đang muốn mua FC-1 và đang trong quá trình xúc tiến việc này. Angola cũng đàm phán với công ty NORINCO với mục đích ký hợp đồng mua pháo chiến đấu, xe bọc thép và đạn dược.
Ngoài ra, Algeria, Sudan và Ai Cập đã mua pháo tự hành 155 mm của Trung Quốc. Zambia và Sudan mua xe thiết giáp chở quân WMZ-551. Kenya trong giai đoạn 2007-2011 cũng đã nhận được từ Trung Quốc 32 xe thiết giáp chở quân WMZ-551 và 4 trực thăng tấn công Z- 9WA.
Hoàng Ngân