UH-1 là dòng trực thăng quân sự rất phổ dụng trong cuộc chiến tranh Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung. Mỹ đưa UH-1 sang lắp ráp ngay tại miền Nam nên khi thu giữ năm 1975, Không quân Nhân dân Việt Nam có đầy đủ các phụ tùng đồng bộ đi kèm, đồng nghĩa có thể khai thác sử dụng tối đa khả năng của loại máy bay này.
Lúc bấy giờ, trực thăng UH-1 được biên chế cho Trung đoàn 917, thuộc Sư đoàn 372 mới thành lập. Sư đoàn trưởng là phi công tiêm kích huyền thoại Nguyễn Hồng Nhị đã đưa ra gợi ý: "Ta có thể dùng loại máy bay nào để tham gia làm kinh tế được không?”.
 |
| Trực thăng UH-1 trong Không quân Nhân dân Việt Nam. |
Trưởng ban cơ giới thuộc Phòng kỹ thuật Dương Niết đã đề xuất phương án cải tiến trực thăng UH-1 để phun thuốc trừ sâu. Sau khi nghiên cứu các yêu cầu kỹ thuật của công nghệ phun thuốc trừ sâu nông nghiệp, thiết kế hệ thống phun bao gồm thùng chứa thuốc, hệ thống chống song, bơm, dàn và vòi phun, vị trí và cách cố định dàn phun trên máy bay, hệ thống điều khiển và cách thức lắp đặt đều được nghiên cứu phát triển.
Nguyên lý phun thuốc là dùng khí thải của động cơ, tạo sự chênh lệch áp suất trong thùng chứa thuốc từ 0,2 đến 0,3 KG/cm2, sự chênh áp đó được xác định bởi một truyền cảm áp suất lắp trong thùng chứa thuốc. Khi phun thuốc, người phi công nhìn thấy đèn xanh, báo hiệu trong thùng còn thuốc thì bật công tắc, van sẽ mở, thuốc từ trong thùng chứa dưới áp lực của sự tăng áp, qua van chảy xuống vòi phun, phun ra ngoài. Khi hết thuốc, đèn đỏ bật lên, kết thúc việc phun thuốc. Sau khi có bản thiết kế, công đoạn thi công mất một tháng.
Thử nghiệm ban đầu được tiến hành trên mặt đất bằng nước lã rồi trải qua kiểm tra của Cục Bảo vệ thực vật thành phố. Tiêu chuẩn về độ mù cần đạt được là 20 hạt /1 cm2 đã đạt được sau 2 lần kiểm tra.Chỉ tiêu kỹ thuật này phụ thuộc trực tiếp vào vòi phun. Vòi phun được coi là bộ phận khó trong thiết kế và chế tạo.
Cùng lúc đó, tại huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre xảy ra nạn sâu phá hoại lúa, nên hoạt động thực tế đầu tiên của của những trực thăng phun thuốc trừ sâu diễn ra tại đây. Trong 11 chuyến bay bằng trực thăng UH-1 đầu tiên, phun được 12.500 lít thuốc.
Việc cải tiến trực thăng UH-1 phun thuốc trừ sâu mang lại nhiều giá trị to lớn:
- Thứ nhất, dập được dịch nhanh nhờ tốc độ phun nhan, thời gian ngắn, diện tích bao phủ rộng, hạn chế nhanh chóng lây lan dịch từ vùng này sang vùng khác.
- Thứ hai, cánh quạt trực thăng tạo gió, làm lá lúa lật đi lật lại, thuốc bám được cả vào hai mặt, mang tới hiệu quả cao.
- Thứ ba, phun bằng trực thăng rất tiện lợi, có thể thực hiện ở bất kỳ đâu vì máy bay cất hạ cánh thẳng đứng.
- Thứ tư, toàn bộ hệ thống được bịt kín, không ảnh hưởng đến sức khỏe của người phun thuốc.