Trang bị của một tiểu đoàn phòng không tên lửa NASAMS, thường bao gồm 12 bệ phóng xe tải (LCHR), mỗi bệ được trang bị 6 tên lửa AIM-120. Hệ thống hoàn chỉnh bao gồm radar cảnh giới MPQ-64F1, cảm biến tầm ngắn MSP-500 và xe chỉ huy hỏa lực.
Hệ thống NASAMS có thể phóng tên lửa sau 10 giây, kể từ khi radar của hệ thống phát hiện được mục tiêu; đồng thời có thể tấn công nhiều mục tiêu cùng lúc. Các đơn vị chiến đấu có thể được sơ tán trong vòng ba phút sau khi phóng tên lửa.
Ăng ten của radar Sentinel quay với tốc độ 30 vòng/phút để phủ sóng 360 độ, nó có thể theo dõi đồng thời 60 mục tiêu và có thể phát hiện mục tiêu cách xa đến 120km.
Cảm biến quang điện MSP-500 được trang bị cùng hệ thống NASAMS, sẽ hoạt động khi radar của hệ thống bị gây nhiễu hoặc mục tiêu vào “vùng mù” của radar, hoặc khi hệ thống không mở radar; khiến đối phương khó phát hiện. Đến thời điểm đối phương tìm thấy tên lửa do NASAMS phóng đi, thì đã quá muộn.
 |
| Ảnh: Một hệ thống phòng không NASAMS hoàn chỉnh. Nguồn Kongsberg Defense |
Các phương tiện phóng tên lửa đa năng di động có thể phóng nhiều loại tên lửa với đặc tính khác nhau. Bệ phóng tên lửa được kết nối có dây hoặc không dây với Sở chỉ huy phân bố hỏa lực (FDC) và có thể được triển khai cách đài chỉ huy tới 25 km.
Khả năng này sẽ làm cho tên lửa chống bức xạ mất tác dụng, do đó NASAMS có khả năng thích ứng mạnh với các cuộc "chế áp phòng không" của đối phương.
Bệ phóng đa tên lửa của NASAMS có thể phóng các loại tên lửa AIM-9X, AIM-120 và RIM-162. Trong đó AIM-120 là tên lửa không đối không tiên tiến nhất, đang được Raytheon phát triển cho máy bay chiến đấu, được sử dụng trên các chiến đấu cơ F-15, F-16, F/A-18, F-22, F-35, Gripen và Eurofighter.
Khi các tên lửa này được phóng từ trên không, tầm bắn có thể lên tới hàng chục đến hàng trăm chục km; nhưng khi phóng đi từ mặt đất, tầm bắn sẽ giảm đi rất nhiều, do tên lửa phải đạt tốc độ ban đầu để thắng lực hút của trái đất.
Tuy nhiên, với tên lửa AIM-120C của NASAMS, có độ cao đánh chặn tối đa gần 21.000 mét và phạm vi đánh chặn khoảng 30km, đủ để gây ra mối đe dọa cả với máy bay chiến đấu có tốc độ trên Mach 2.0, cũng như hầu hết các tên lửa hành trình.
Tên lửa AIM-120 có một số biến thể cải tiến, AIM-120B tăng khả năng chống nhiễu, AIM-120C đã tăng tầm hoạt động và khả năng cơ động. Phiên bản mới của AIM-120C7, ăng ten, bộ thu, bộ xử lý tín hiệu và thuật toán đã được nâng cấp; còn phiên bản AIM-120D mới nhất, tầm bắn đã tăng gấp đôi.
Vì phiên bản gốc của NASAMS đã bị loại bỏ, nên Ukraine có thể nhận được phiên bản NASAMS-2 thế hệ thứ hai hoặc NASAMS-3 được sản xuất vào năm 2019.
 |
| Ảnh: Nạp tên lửa vào bệ phóng của hệ thống NASAMS. Nguồn Kongsberg Defense |
NASAMS-3 có thể phóng nhiều loại tên lửa khác nhau. Để hiệu quả hơn khi chống lại các mục tiêu tầm thấp, đang tiếp cận ở tốc độ cao dưới 300 mét, nó có thể phóng tên lửa AIM-9X dẫn đường bằng tia hồng ngoại siêu cơ động và các tên lửa IRIS-T tương đương của Đức.
Phạm vi hiệu quả của chúng lần lượt là 10 và 12km. Do tính linh hoạt cao của các tên lửa này, các khả năng phòng không tầm ngắn chất lượng cao, có thể được cung cấp.
NASAMS-3 cũng có thể sử dụng tên lửa không đối không tầm trung nâng cao (AMRAAM-ER) lớn hơn, tầm bắn xa hơn, sẽ nâng tầm bắn lên 45km. Vì tên lửa sử dụng động cơ tạo lực đẩy, nó có thể tấn công các mục tiêu có độ cơ động cao một cách hiệu quả hơn.
Khả năng này mang lại lợi thế đáng kể khi đánh chặn tên lửa hành trình, nơi mà hệ thống phòng không trên bộ có lợi thế hơn máy bay chiến đấu.
 |
| Ảnh: hệ thống NASAMS phóng tên lửa AIM-120B. Nguồn Kongsberg Defense |
Vai trò của NASAMS với lực lượng phòng không của Ukraine hiện nay?
Hiện hệ thống phòng không của Ukraine phải đối mặt với hai mối đe dọa khác nhau, một là máy bay chiến đấu hoạt động trên vùng trời tiền tuyến, hai là tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo tầm xa, được phóng vào các mục tiêu chiến lược, nằm sâu trong lãnh thổ của Ukraine.
Vì hệ thống NASAMS có hiệu quả chống lại cả các mục tiêu bay cao và bay tương đối thấp, nên nó có thể giúp giải quyết hầu hết các vấn đề phòng không chiến thuật tiền tuyến và phòng không chiến lược phía sau, bao trùm các thành phố, căn cứ quân sự và các chiến trường trọng điểm.
Tuy nhiên, nguồn lực chiến tranh có hạn và Kiev cần phải lựa chọn xem NASAMS sẽ giải quyết được vấn đề gì.
Kiev có thể bổ sung thống phòng không NASAMS cho các khu vực quan trọng, mà hệ thống S-300 không đảm nhiệm được. Nhưng xét điều kiện hiện tại, với những hệ thống NASAMS ít ỏi, Kiev nên ưu tiên để bảo vệ các đơn vị chiến đấu ở phía trước và làm suy giảm sức mạnh không quân của Nga.
 |
| Liệu hệ thống phòng không NASAMS có là mối đe dọa cho lực lượng không quân Nga? |
Khả năng cao là hệ thống NASAMS sẽ được triển khai gần các chiến tuyến phía đông và phía nam của Ukraine trong tương lai.
Hiện một số đơn vị phòng không của Quân đội Ukraine, đã hoàn thành huấn luyện chuyển binh chủng với hệ thống phòng không NASAMS, điều này sẽ quyết định việc Ukraine sẽ sớm đưa những hệ thống này vào chiến đấu.
Quân đội Ukraine đã nhận được ít nhất 4 radar AN/MPQ-64 Sentinel thế hệ cũ kể từ tháng 4 năm nay, một số radar đã được triển khai ở khu vực Donbass, điều này sẽ giúp lực lượng phòng không Ukraine hiểu rõ về hệ thống NASAMS.
 |
| Ảnh: Radar AN / MPQ-64 Sentinel của Quân đội Ukraine. Nguồn Wikipedia |