Reinhard Heydrich là tên tay sai mà Hitler chỉ dùng trong những sứ mệnh nhạy cảm và khó khăn nhất. Heydrich còn được gọi là “tay chân độc ác nhất của Hitler”, “tên đồ tể của Praha”.
Dấu vết của Heydrich lưu lại trên mọi khoảnh khắc quan trọng nhất của Đế chế thứ Ba. Với những tội ác tày trời, hắn luôn nằm trong tầm ngắm của quân đồng minh. Và một kế hoạch ám sát Heydrich được lập ra, do hai lính biệt kích thực thi.
Chính phủ Tiệp Khắc lưu vong tại Anh được nhiều cơ quan tình báo giúp đỡ đã lên kế hoạch tiêu diệt tên đồ tể nguy hiểm này. Chiến dịch ám sát Heydrich mang mật danh “khỉ cụt đuôi”.
 |
| Reinhard Heydrich là tên tay sai mà Hitler chỉ dùng trong những sứ mệnh nhạy cảm và khó khăn nhất. |
Sau ba tháng tên đồ tể phát xít ngồi vào chiếc ghế Thống đốc Bohêm, cơ quan tình báo Tiệp Khắc đã đưa vào Bohêm hai đặc nhiệm là Jan Kubis và Jozef Gabcil. Đây là hai chiến sĩ được huấn luyện kỹ càng tại nước ngoài. Nhiệm vụ của họ là phối hợp với các tổ chức hoạt động ngầm trong nước tiến hành ám sát tên “đồ tể Praha” Heydrich. Ngay sau khi vào Bohêm, hai chiến sĩ này đã bắt được liên lạc và ẩn náu trong nhà một chiến sĩ du kích. Họ đã lên kế hoạch và tìm cách nắm bắt hành trình đi lại của Heydrich.
Vốn là kẻ ngạo mạn, Heydrich ngông nghênh đi lại giữa thủ đô Praha mà không cần đội bảo vệ. Chính Hitler cũng đã khiển trách và nhắc nhở Heydrich về hành động bất cẩn đó. Nhưng Heydrich vẫn tin rằng uy thế của hắn khiến không ai dám đối mặt để hại hắn. Đó chính là thuận lợi cơ bản để đội du kích Tiệp Khắc tiến hành chiến dịch.
Sáng 27/5/1942, biết Heydrich có lịch trình đi ra ngoài Praha, nhóm chiến sĩ đặc nhiệm đã phục kích trên đoạn đường cua hắn sẽ đi qua. Hai chiến sĩ là Kubis và Gabcil được giao nhiệm vụ tiêu diệt Heydrich chờ ở góc đường Dresden ngoại ô Praha. Chắc chắn đến đây lái xe sẽ phải giảm ga, đi chậm. Ám hiệu là người bạn gái của Gabcil lái một chiếc xe mui trần chạy trước xe của tên đồ tể một quãng. Nếu người bạn gái đội mũ là hắn không mang vệ sĩ đi cùng, còn đi có hộ tống thì cô sẽ xõa tóc. Đúng như kế hoạch và thói quen ngạo mạn nên Heydrich đã một mình cùng tên tài xế ra khỏi Praha trên chiếc xe Mercedec mui bạt.
Khoảng 10h30 phút, nhìn thấy người bạn gái của Gabcil đội mũ phóng xe tới, cả nhóm ám sát đã sẵn sàng. Tên lái xe của Heydrich giảm ga bẻ lái vào cua, Gabcil giương súng tiểu liên nhằm vào Heydrich bóp cò, nhưng đạn không nổ. Heydrich cùng tên tài xế một thoáng nhận ra nguy hiểm nhưng hắn lại không tận dụng cơ hội đó chạy thoát. Heydrich ra lệnh dừng xe. Hai thầy trò hắn bước xuống xe và giương súng bắn vào hai chiến sĩ kháng chiến. Lúc ấy Kubis liền rút chốt lựu đạn ném về phía chiếc xe còn Gabcil bắn trúng chân tên lái xe. Cả Heydrich và tên lái xe chỉ bị thương nhẹ, còn chiếc xe thì hỏng nặng. Hai chiến sĩ đặc nhiệm nhanh chóng tẩu thoát.
 |
| Chiếc xe Mercedec của Heydrich bị hư hỏng nặng sau khi trúng lựu đạn. Nguồn: Spiegel.de |
Tên lái xe và Heydrich được đưa đến bệnh viện. Hắn tỏ ra rất khỏe, không cần nhờ đến sự giúp đỡ của các thầy thuốc. Sau khi mổ lấy mảnh lựu đạn găm vào lá lách, sức khỏe của Heydrich phục hồi nhanh chóng. Tất cả đều nghĩ hắn sẽ chỉ phải điều trị vài ngày là khỏi. Không ngờ rằng sang ngày thứ ba, sức khỏe của Heydrich đột ngột chuyển xấu đi rất nhanh. Toàn thân hắn cứng lại và mắt đờ ra. Heydrich hôn mê sâu và một tuần sau hắn trút hơi thở cuối cùng dù đã được các bác sĩ giỏi nhất điều sang từ nước Đức tìm mọi cách cứu chữa. Ngày 4/6/1942, tên “đồ tể Praha” qua đời khi hắn mới 38 tuổi.
Vụ ám sát Heydrich làm chấn động toàn nước Đức quốc xã. Hitler gọi đó là thảm kịch quốc gia. Thi hài Heydrich được quàn tại lâu đài Praha 2 ngày sau đó đưa về Đức tổ chức theo nghi lễ quốc tang. Himmler, cấp trên và là người đỡ đầu tên đồ tể trực tiếp đọc điếu văn. Hitler truy tặng Heydrich huân chương vì nước Đức.
 |
| Để báo thù cho Heydrich, ngày 10/6/1942, phát xít Đức đã thảm sát làng Lidice. Nguồn: Spiegel.de. |
Cái chết của Heydrich là một đòn khiêu khích giáng thẳng vào thể diện chế độ Quốc xã và Hitler điên cuồng trả thù. Lidice, một ngôi làng nhỏ ở Bohêm, được lựa chọn để làm “vật tế thần”. Vào ngày cử hành đám tang của Heydrich, ngôi làng Lidice bị bao vây và toàn bộ đàn ông từ 15 tuổi trở lên bị gom lại và bắn theo từng loạt 10 người một. Công việc xử tử này kéo dài cả đêm và gần như cả ngày hôm sau. Những tên đao phủ được đưa đến từ thành phố quê hương của Heydrich ở Đức. Tổng cộng, có tới hơn 10.000 người bị bắt giam vì vụ ám sát Heydrich, trong số đó ít nhất 1.500 người bị xử tử. Hàng nghìn phụ nữ "may mắn" được kéo dài cuộc sống trong trại tập trung, hoặc bị sử dụng như "thí nghiệm y học".
Tổ đặc nhiệm, trong đó có Kubis và Gabcil trốn trong một nhà thờ ở Praha. Lính Đức bao vây nhà thờ này. Ngày 18/6/1942, các chiến sĩ đã chiến đấu với lính Đức trận cuối cùng. Họ tiêu diệt và làm bị thương 35 lính Đức. Sau đó, họ lựa chọn cách tự vẫn để không bị rơi vào tay quân địch.
Đến giờ, các nhà lịch sử vẫn còn tranh cãi, vụ ám sát Heydrich có đáng hay không khi có tới hàng nghìn người dân bị tàn sát sau cái chết của tên đồ tể Praha.
Thảo Nguyên (TH)