Tìm 2 tấn vàng, doanh nghiệp đào tung cả tỉnh lộ

Được UBND tỉnh "bật đèn xanh", Công ty CP khoáng sản Long Khánh đã hăm hở đưa nhân lực và máy móc vào ngày đêm tiến hành mở hang, đào taluy đường tỉnh lộ 127 để tìm vàng tại 5 điểm lộ quặng thạch anh chứa vàng trên địa bàn xã Kan Hồ, huyện Mường Tè...

"Kho vàng" thuộc chiến dịch tận thu này có trữ lượng khoảng 2 tấn nằm trong lòng đất, phạm vi từ km 76 đến km 90 của dự án xây dựng đường tránh ngập Tỉnh lộ 127, thuộc dự án thuỷ điện Lai Châu tại xã Kan Hồ, huyện Mường Tè (Lai Châu).

Theo phản ánh của một số người dân xã Kan Hồ thì việc doanh nghiệp đào hang sâu và dài hàng trăm mét sẽ gây hiểm hoạ sạt lở, sập ta luy tỉnh lộ 127, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn giao thông, ảnh hưởng môi trường, đất canh tác cũng như làm xáo trộn cuộc sống của bà con dân tộc Hà Nhì sống trên địa bàn. Người dân đã viết đơn kiến nghị trình lên UBND tỉnh Lai Châu và cơ quan chức năng đề nghị xem xét lại Quyết định số 479/QĐ-UBND tỉnh Lai Châu (do Phó Chủ tịch Nguyễn Chương ký ngày 26/4/2013) về việc cho phép Công ty CP khoáng sản Long Khánh mở hang, đào taluy đường tỉnh lộ 127 để lấy vàng gốc tại 5 điểm lộ quặng thạch anh chứa vàng trên địa bàn xã Kan Hồ.

Tìm đến hiện trường, nhóm phóng viên chúng tôi đã tận mắt chứng kiến công trường, hàng chục thanh niên có độ tuổi trên dưới 30 dựng lán trại dã chiến ngay sát cạnh taluy đường Tỉnh lộ 127, cùng việc chuẩn bị máy móc, phương tiện và các công cụ cần thiết phục vụ cho việc đào phá taluy vào sâu bên trong hàng chục mét để phục vụ cho việc tận thu vàng.

Tại khu vực công trường đào vàng, tiếng máy phát điện nổ ầm ĩ,  để thắp sáng điện cho công nhân bên trong hang đào xúc đất và cuốn gói cát nhỏ để phục vụ cho việc nổ mìn đất đá sâu bên trong. Nhóm phóng viên tiếp cận cửa hang, nhưng mới đi vào bên trong được khoảng gần 50 mét thì tiếng máy nổ bên ngoài ngưng bặt, điện tắt phụt. Ngay lúc đó, nhiều công nhân ở bên trong hò nhau chạy ra khỏi hang…. Hiện trường chỉ còn lại các dụng cụ khai thác, gồm: cuốc xẻng, xe chở đất quặng và các dụng cụ phục vụ cho việc nổ mìn đất đá, tận thu vàng.

Trước tình hình đó, chúng tôi đành phải tiếp tục lần mò vào sâu trong hang, có lối đi duy nhất ước chừng hang có chiều cao khoảng 2 mét, chiều rộng gần 1 mét chạy dài đến tận bên trong. Hang cũng được đào rẽ thành hai nhánh rẽ sang bên phải và bên trái khoảng hơn chục mét… Theo quan sát của chúng tôi thì công trường được chuẩn bị khá quy mô đủ chỗ cho vài chục người cùng tham gia đào bới, khai thác…

Trong quá trình tìm hiểu sự việc tại khai trường, phóng viên đã cố gắng tiếp cận với đại diện Công ty Long Khánh và một số công nhân làm việc tại hiện trường để xác thực các thông tin liên quan nhưng đều bị từ chối….

Ông Lý Truỳ Chờ, một người dân sống tại bản Nậm Thú - Kan Hồ bức xúc: "Việc công ty Long Khánh ngang nhiên đưa người và máy móc phương tiện vào khu vực taluy tỉnh lộ 127 để đào hầm, nổ mìn làm chấn động lan sang cả khu vực liền kề, ảnh hưởng đến đất canh tác của người dân địa phương, làm hỏng nền đường, đe dọa tính mạng tài sản nhà cửa của bà con sinh sống nơi đây. Việc làm ngang nhiên như thế mà công ty cũng không hề thoả thuận về phúc lợi hay cam kết bồi thường hoàn thổ sau khi lấy vàng".

Đơn vị khai thác vàng đã có sai phạm, nhưng không được giám sát, xử lý nghiêm túc, kịp thời.

Theo phản ảnh của người dân xã Kan Hồ, Công ty Long Khánh không những khai đào vàng ngoài ranh giới cho phép theo Quyết định số 479/QĐ-UBND của tỉnh, mà quá trình đưa máy móc phương tiện vào hiện trường khai thác đã để xẩy ra hậu quả nghiêm trọng làm một người chết và nhiều người bị thương, gây hoang mang tâm lý cho bà con dân tộc nơi đây. Vì thế, sau khi người dân kiến nghị lên huyện, UBND huyện Mường Tè đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành đến hiện trường nơi Công ty Long Khánh đang khai thác vàng lập biên bản tạm đình chỉ một tuần để cơ quan chức năng giải quyết sự việc.

Trao đổi với phóng viên, ông Lý Chà Lới - Phó chủ tịch UBND xã Kan Hồ cho biết, liên quan đến việc Công ty Long Khánh đưa máy móc và phương tiện vào đào hang để tận thu vàng gốc ngay tại chân đường taluy Tỉnh lộ 127, vào dịp cuối tháng 5 vừa qua, cán bộ UBND huyện cùng lãnh đạo Công an huyện Mường Tè đã phối hợp với UBND xã Kan Hồ trực tiếp lên hiện trường kiểm tra, tiến hành lập biên bản tạm dừng ngay việc khai thác có dấu hiệu sai phạm của Công ty Long Khánh để cơ quan chức năng địa phương giải quyết.

Còn ông Nguyễn Chương - Phó chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu thì cho hay, việc khai thác của Công ty Long Khánh được tỉnh cấp phép tận thu vàng trong ranh giới đường Tỉnh lộ 127. Còn việc Công ty khai thác ngoài ranh giới mà ảnh hưởng đến người dân thì tỉnh sẽ chỉ đạo đơn vụ chức năng kiểm tra làm rõ để báo cáo về tỉnh có phương án giải quyết.

Ông Chương cũng khẳng định rằng Công ty Long Khánh vẫn đang triển khai "đào vàng" bình thường mà chưa hề tạm dừng lần nào, vì họ có giấy phép khai thác thăm dò cho chính tay ông Chương ký. Tuy nhiên, khi tiếp nhận thông tin nhóm phóng viên cung cấp cho biết, công trường đã từng bị UBND huyện Mường Tè tạm đình chỉ một tuần thì ông Chương tỏ ra rất bất ngờ(!). Ông Nguyễn Chương lập tức yêu cầu Giám đốc Sở Tài nguyên & Môi trường Vũ Văn Lương khẩn trương báo cáo rõ sự việc này. "Đã 3 lần đoàn cán bộ Sở chúng tôi đi kiểm tra thế nhưng phát hiện Công ty mới đưa máy móc vào bắt đầu hoạt động. Nhưng tôi cũng không ngờ họ đào nhanh và vào sâu đến thế(!?)" - ông Vũ Văn Lương phân trần với phóng viên.

Ông Lương khẳng định, sẽ cho lực lượng chức năng về tận địa bàn xã Kan Hồ để kiểm tra về tất cả những hoạt động khai thác đào phá taluy đường Tỉnh lộ 127 cũng như một số vấn đề nghi ngại của người dân, cả việc đảm bảo trật tự đăng ký tạm trú của công nhân để sớm có câu trả lời với báo chí.

Cuối buổi làm việc với chúng tôi, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Chương cho khẳng định, sẽ chỉ đạo rà soát, xử lý nghiêm các đơn vị khai thác vàng trái phép trên địa bàn. Ở sự việc này, đơn vị khai thác vàng đã có sai phạm, nhưng không được giám sát, xử lý nghiêm túc, kịp thời.

Hoạt động khai thác khoáng sản, đặc biệt khai thác vàng là rất nhạy cảm về cả những phức tạp tranh chấp, cả về việc đảm bảo an ninh trật tự. Thời gian qua, nhiều tỉnh đã dừng hẳn việc cấp phép cho khai thác vàng. Nhiều năm qua, UBND tỉnh Lai Châu cũng ngừng cấp phép khai thác vàng, chỉ có trường hợp "ngoại lệ" nói trên và nó đã gây ra những hậu quả ban đầu…