Băng đảng Colombia lợi dụng đại dịch để khai thác trẻ em

Những điều nhìn thấy và nghe thấy trong đại dịch thật kỳ lạ ngay cả đối với Hector Fabio Idrobo, một thanh tra viên kỳ cựu ở thị trấn Toribio của Colombia.Idrobo mô tả những người đàn ông mặc thường phục và đồng phục tiếp cận các nam sinh và nữ sinh nhỏ tuổi trong thị trấn có dân số 30.000 người, đưa cho chúng những món quà và lời mời.

Idrobo báo cáo: “Họ thường tiếp cận những đứa trẻ nhất, đưa cho đĩa CD hoặc video rồi lôi cuốn các em nhỏ vào cuộc trò chuyện. Các nhóm du kích nói về vũ khí và cuộc sống thú vị của họ trên núi. Các băng đảng dụ dỗ các em nhỏ bằng tiền.

Đó là cách bọn chúng tẩy não những cậu bé và cô gái thường xuất thân từ những gia đình nghèo khổ và không bình thường”. Bước tiếp theo, bọn chúng dẫn các em đến các trại lính, phát cho các em vũ khí và nói chuyện với các em. Idrobo cho biết các nhóm vũ trang luôn tìm kiếm những tân binh trẻ tuổi ở Toribio”.

Người đàn ông 37 tuổi, từng là thanh tra viên của thị trấn từ năm 2013 đến năm 2016, nói rằng chưa bao giờ bọn tội phạm ma túy và phiến quân ra sức tuyển dụng giới trẻ mạnh mẽ như thế kể từ khi Colombia áp dụng lệnh phong tỏa để ngăn chặn sự lây lan của đại dịch COVID-19. Thanh tra là những nhân viên chính phủ chịu trách nhiệm lắng nghe nguyện vọng của người dân và sau đó đóng vai trò là người ủng hộ họ đối với chính phủ.

Theo hiến pháp Colombia, thanh tra cũng chịu trách nhiệm giám sát xem nhân quyền có được duy trì hay không đồng thời đóng vai trò giám sát hành động của chính phủ. Điều này làm cho Idrobo trở thành một đại diện chính quyền thu thập khiếu nại của cư dân. Mọi người nói với Idrobo một cách kín đáo rằng con cái của họ chỉ đơn giản là đi “vào núi”, đôi khi chúng bị bắt đi.

Toribio, nằm ở khu vực Tây Nam Cauca của Colombia, chiếm một vị trí chiến lược trong bối cảnh bạo lực của đất nước. Cauca là một trong những khu vực trồng coca và cần sa lớn nhất cả nước; và rất giàu khoáng sản, nước và than đá.

Khu vực này cũng là một hành lang quan trọng ven bờ Thái Bình Dương. Các vấn đề của Colombia - bao gồm buôn lậu ma túy, khai thác mỏ bất hợp pháp, trộm cắp đất - đặc biệt tập trung ở khu vực miền núi xanh tươi. Các nhóm bán quân sự, bọn buôn lậu ma túy và tội phạm thông thường hoạt động cùng với phiến quân cực tả.

Các tổ chức phúc lợi trẻ em quốc gia, cũng như Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế (ICRC) và Liên Hợp Quốc, đánh giá tình trạng tuyển mộ trẻ vị thành niên trên cả nước Colombia đang gia tăng. Họ cảnh báo xung đột khu vực bùng phát ở nhiều nơi và tất cả các nhóm này lợi dụng tình hình để tuyển mộ tân binh trẻ tuổi- đặc biệt tập trung vào trẻ em và thanh, thiếu niên vì chúng có thể sử dụng để làm gián điệp, giao liên và thậm chí huấn luyện để trở thành chiến binh.

Julia Castellanos thuộc Trung tâm Giám sát Xung đột Vũ trang và Tuổi thơ (ONCA), một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Bogota, cho biết một trong những nguyên nhân đằng sau xu hướng đáng lo ngại hiện nay là việc đóng cửa các trường học - nơi giáo viên cũng đóng vai trò là nhân viên xã hội và giúp chỉ ra những nguy cơ tiềm ẩn đối với trẻ em. Nhưng trong thời gian phong tỏa do đại dịch COVID-19, những em nhỏ thường ở nhà và cảm thấy buồn chán - một tình huống mà các nhóm vũ trang rất muốn khai thác.

Trung tâm giám sát của Castellanos thống kê được 128 trường hợp tuyển mộ cưỡng bức trẻ em từ tháng 1 đến tháng 4-2020 - nhiều hơn gấp đôi so với cả năm 2019. Tuy nhiên, con số thực có khả năng lớn hơn gấp nhiều lần. Mặc dù Colombia đã tiến một bước dài để chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài hơn nửa thế kỷ với thỏa thuận hòa bình được ký kết cách đây 3 năm rưỡi với Lực lượng vũ trang cách mạng Colombia (FARC), người dân nước này vẫn mỏi mòn chờ đợi hòa bình.

Khoảng trống để lại do việc chiến binh FARC giải giáp nhanh chóng được lấp đầy bởi các nhóm bất hợp pháp khác - như nhóm nhỏ Quân đội Giải phóng Quốc gia (ELN), các tổ chức bán quân sự hoặc băng đảng ma túy.

Nhìn chung, có ít nhất một chục nhóm vũ trang đang chiến đấu ở quốc gia Nam Mỹ để giành lấy những tuyến đường vận chuyển ma tuý và các hàng hoá bất hợp pháp khác. Do đó, bọn chúng liên tục cần tuyển mộ thêm nhiều tân binh.Và sau đó là những người nổi dậy trước đây của FARC, những người hiện tự mô tả mình là những người bất đồng chính kiến của FARC – họ thất vọng với tiến trình hòa bình và một lần nữa lại nắm lấy vũ khí.

Ombudsman Idrobo nói rằng chính nhóm này đang ra sức tuyển mộ tân binh nhỏ tuổi ở Toribio. Các tổ chức phúc lợi trẻ em ở các khu vực khác của Colombia cũng báo cáo cách tiếp cận mới của phe nhóm vũ trang trong giai đoạn đại dịch.

Tại khu vực Norte de Santander, trên biên giới với Venezuela, các nhóm vũ trang mời mọi người trên mạng xã hội tham dự các bữa tiệc, nơi họ tuyển dụng các chàng trai và cô gái. Tại các khu vực do ELN kiểm soát, bao gồm cả bộ phận phía nam của Narino, trẻ em 14 tuổi bị huy động để đảm bảo lệnh giới nghiêm do quân du kích áp đặt trong cuộc chiến chống lại COVID-19.

Nhà khoa học chính trị David Santos, người làm cố vấn cho chính phủ cựu Tổng thống Juan Manuel Santos từ năm 2010 đến năm 2018, cho biết: “Trẻ em thực hiện nhiều chức năng hữu ích cho bọn tội phạm. Chúng dễ dàng bị sai khiến và chịu ảnh hưởng. Ngoài ra, trẻ em có giá thấp hơn người lớn”. Santos cũng cho biết các bé gái thường là nạn nhân của xâm hại tình dục trong các trại của quân du kích. “Những đứa trẻ nhất, một số được tuyển dụng khi chỉ mới 8 tuổi, làm trinh sát hoặc bán ma túy tại các trường học”.

Theo Santos, quân du kích không cung cấp vũ khí cho bọn trẻ cho đến khi chúng được 16 tuổi. Về phần mình, các băng đảng ma túy huấn luyện các cậu bé trở thành những kẻ giết người máu lạnh và tay sai - chẳng hạn để sử dụng trong các vụ bắt cóc.

Miguel Ceballos, ủy viên hòa bình của chính phủ Colombia, ước tính rằng các nhóm vũ trang đã cưỡng bức tuyển mộ khoảng 14.000 trẻ em gái và trẻ em trai trong 20 năm qua. FARC là nhóm chính đằng sau vụ việc. Hiện tại, có nhiều người trẻ tuổi nhất dưới sự kiểm soát quân du kích ELN và FARC, cũng như băng đảng ma túy Clan de Golfo. Santos giải thích trong lịch sử, trẻ em ở Colombia bị đối xử như là đối tượng để khai thác lợi dụng. Mãi cho đến khi Đạo luật Bảo vệ Trẻ em năm 2006 được thông qua, chúng mới lần đầu tiên được công nhận là chủ thể có quyền riêng của mình. Những gốc rễ lịch sử đó đã làm cho vấn đề trở nên đặc biệt khó giải quyết.

Santos chỉ trích chính phủ hiện tại khi tuyên bố: “Tổng thống Colombia Ivan Duque một lần nữa theo đuổi chiến tranh trong cuộc chiến chống lại quân du kích.Và kết quả là những đứa trẻ đang phải chịu đựng cảnh bị lợi dụng”. Chuyên gia Castellanos ở trung tâm giám sát trẻ em cũng tin rằng chính phủ Colombia có bổn phận bảo vệ trẻ em. Bà lập luận rằng các vấn đề cơ bản của Colombia - nghèo đói, thiếu cơ sở hạ tầng xã hội ở các vùng nông thôn - phải được giải quyết một cách triệt để. “Họ làm cho thanh, thiếu niên trở thành con mồi dễ dàng cho các nhóm vũ trang”.