Mỹ “úp mở” gây bất ngờ với “Thỏa thuận thế kỷ” về hòa bình Trung Đông

Kiến trúc sư trưởng của Kế hoạch hòa bình Trung Đông Cố vấn an ninh Nhà Trắng Jared Kushner ngày 2/5 khẳng định, Thỏa thuận thế kỷ của Mỹ sẽ là bước khởi đầu tốt đẹp giải quyết xung đột giữa Israel và Palestine. Những nỗ lực của Mỹ kêu gọi sự ủng hộ quốc tế đối với “Thỏa thuận thế kỷ” diễn ra, khi Palestine và nhiều quốc gia lên tiếng chỉ trích kế hoạch của Mỹ mặc dù chưa được công bố chính thức.

Cố vấn Nhà Trắng Kushner cùng với các quan chức Mỹ khác đã xây dựng Kế hoạch hòa bình Trung Đông trong hơn 2 năm qua. Dự kiến kế hoạch này sẽ được công bố vào tháng 6, sau tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo. Phát biểu trên truyền hình hôm 2/5, ông Kushner cho rằng, đề xuất không phải là một nỗ lực áp đặt ý nguyện của Mỹ lên khu vực. Đây sẽ là một giải pháp để giải quyết các nguyện vọng chính trị, cũng như đưa ra một lộ trình kinh tế có thể giúp cuộc sống của người dân hai bên tốt đẹp hơn.

“Cuộc xung đột Israel-Palestine bế tắc trong thời gian dài. Có nhiều ý tưởng mới nhưng chưa có đột phá và thực tế tình hình đang ngày càng không có triển vọng. Vì vậy, nhiệm vụ 2 năm qua của chúng tôi đó là tìm ra một giải pháp giữa hai bên và tôi nghĩ chúng ta sẽ thúc đẩy một khung thỏa thuận dựa trên thực tế và có thể thực thi. Đó là giải pháp tôi nghĩ sẽ giúp Israel và Palestine đạt được những điều tốt đẹp hơn. Đây là cách tiếp cận mà Mỹ hướng tới”, cố vấn Nhà Trắng Kushner nói.

Tờ Al-Akhbar của Lebanon ngày 2/5 cũng đưa tin, Saudi Arabia đã đề xuất cung cấp cho chính quyền Palestine 10 tỉ USD để chấp nhận “Thỏa thuận thế kỷ” của Mỹ. Báo này cho biết, trong cuộc gặp với Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman đã thông báo chi tiết về Thỏa thuận thế kỷ của Mỹ và đề nghị cung cấp 10 tỉ USD cho Palestine trong 10 năm, nếu Tổng thống chấp nhận kế hoạch hòa bình. Tuy nhiên, Tổng thống Palestine đã từ chối đề xuất này.

Những nỗ lực của Mỹ bảo vệ kế hoạch hòa bình của mình sau khi có nhiều chỉ trích của quốc tế đối với Thỏa thuận chưa được công bố. Chưa nêu chi tiết cụ thể, nhưng đề xuất hòa bình được cho là có 2 thành phần chính. Về phần chính trị đó là giải quyết các vấn đề bất đồng bấy lâu nay như quy chế của Jerusalem và một phần kinh tế là giúp Palestine phát triển kinh tế.

Palestine trước đó bày tỏ thận trọng về kế hoạch thúc đẩy hòa bình Trung Đông của Mỹ, trong khi giới chuyên gia phân tích và các quan chức Arab cũng tin rằng, kế hoạch hòa bình sẽ dựa chủ yếu trên quan điểm ủng hộ Israel. Mỹ gần đây liên tiếp có các bước đi làm gia tăng căng thẳng với Palestine như cắt viện trợ cho nước này hay chuyển Đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv tới Jerusalem. Các quan chức Mỹ cũng không đề cập liệu có một giải pháp hai nhà nước, vốn được quốc tế ủng hộ bấy lâu hay không trong Kế hoạch hòa bình.

Rõ ràng Thỏa thuận thế kỷ mà Mỹ mất thời gian hơn 2 năm để xây dựng có nguy cơ “chết yểu” khi vấp phải sự chỉ trích của Palestin và quốc tế. Tuy vậy, bản kế hoạch hòa bình, với chi tiết cụ thể, vẫn chưa được công bố chính thức. Dư luận đang “phấp phỏng” chờ đợi, khi Cố vấn an ninh Nhà trắng hôm qua hi vọng, mọi người sẽ bị “ ngạc nhiên” khi thấy chi tiết của kế hoạch. Ông Kushner cũng kêu gọi các nhà chỉ trích hãy kiềm chế, cho đến khi họ có thể thấy bản kế hoạch hòa bình này được công bố toàn bộ.

Mặc dù vậy có một thực tế mà chính ông Kushner cũng thừa nhận đó là Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ không đưa ra đề nghị nào khiến Israel phải đối mặt với nguy cơ và cả hai bên đều phải có những “ thỏa hiệp khó khăn” để giải quyết xung đột. Mỹ cũng kêu gọi cả Israel và Palestine nên chờ đợi xem chi tiết bản kế hoạch, trước khi đưa ra bất cứ hành động đơn phương nào./.