Nga và cơ hội lớn ở Bắc Cực

Năm 1904, Nga và Nhật Bản đã có chiến tranh tranh chấp quyền kiểm soát bán đảo Liêu Đông thuộc Trung Quốc ngày nay. Nga đã cần đến một cảng biển không bị đóng băng quanh năm cho hạm đội của mình và quân đội Nhật hoàng xem sự xâm lấn này là một mối đe dọa. Sau những bước chuẩn bị đầu tiên cho cuộc chiến, Nga cần nhanh chóng củng cố hạm đội của mình ở Thái Bình Dương bằng hạm đội ở biển Baltics.

Khi mà hạm đội Baltics đang ở phía bên kia của thế giới, những lựa chọn của Nga bị giới hạn. Băng đã chặn con đường dọc theo bờ biển phía bắc của Nga – ngày nay được biết đến là con đường Biển Bắc. Người Anh thì đã chặn con đường qua kênh đào Suez. Cuối cùng hạm đội Baltic đã mất 7 tháng để đến được vùng biển của Nhật Bản khi phải đi qua Mũi Hảo Vọng. Hạm đội này đến nơi trong tình trạng kiệt quệ và không sẵn sàng để chiến đấu.

Ngày 28/5/1905, gần như toàn bộ hạm đội của Nga đã bị hủy diệt trong trận chiến Tsushima, Nga không còn lựa chọn nào khác ngoài việc xin giảng hòa.

Nếu như băng ở Bắc Cực tiếp tục tan với mức độ hiện nay thì Nga đã có thể không có vấn đề này trong tương lai. Hàng năm đã có nhiều tàu thuyền hơn đi qua con đường Bắc Hải. Trong một vài trường hợp điều này làm giảm khoảng cách giữa các cảng châu Âu và Bắc Á đến 30%.

Trong khi lợi ích về mặt kinh tế là rõ ràng, việc sử dụng con đường Biển Bắc cũng tạo ra nhiều lợi thế về quân sự.

Những lợi ích của Nga tại Bắc Cực không chỉ dừng lại ở vấn đề kinh tế và quân sự nhờ vào con đường Biển Bắc. Khu vực này rất giàu khoáng sản, động thực vật, thủy sản và các tài nguyên thiên nhiên khác. Một vài dự đoán còn cho rằng 13% trữ lượng dầu và 1/3 lượng khó đốt chưa được tìm thấy của thế giới đang nằm ở khu vực Bắc Cực.

Hiện tại, Bắc Cực là khu vực ít xung đột, và tình trạng nên được giữ gìn vì lợi ích của các bên. Mặc dù những khó khăn về an ninh mà Bắc Cực đang phải đối mặt không hoàn toàn liên quan đến quân sự, vẫn cần có sự hiện diện của quân đội trong khu vực để có thể hỗ trợ cho các quyền lợi công dân. Ví dụ như việc tìm kiếm và giải cứu công dân cũng như phản ứng với các thảm họa tự nhiên – trong điều kiện tự nhiên khắc nghiệt như ở Bắc Cực – có thể được hỗ trợ bởi quân đội.

Vậy nên cũng không nên ngạc nhiên khi cũng giống như Nga, các nước quanh khu vực Bắc Cực triển khai quân đội đến khu vực này. Thậm chí, Nga còn đang từng bước tăng cường sức mạnh quân sự tại đây, vượt qua qui mô của việc hỗ trợ cho công dân. 

Gần đây, Nga đã chỉ định tư lệnh mới ở Bắc Cực để có thể phối hợp tất cả các hoạt động quân sự của Nga tại đây. Mục tiên hàng đầu của Nga là triển khai các lực lượng vũ trang tại Bắc Cực đến năm 2020, có vẻ như vẫn đang trong tiến độ.

Học thuyết hải quân mới của Nga tạo điều kiện cho nước này phải tăng cường sự hiện diện trên biển tại Bắc Cực. Hiện tại, hạm đội Bắc Nga, đóng ở Bắc Cực, đang chiếm 2/3 lực lượng hải quân Nga.

Với tổng thống Nga Vldimir Putin, Bắc Cực là khu vực cho phép Nga có thể vươn rộng cánh tay của mình mà không gây ra bất kì rủi ro địa chính trị lớn nào. Bởi lẽ chủ nghĩa dân tộc đang lên cao ở Nga, và chiến lược của ông Putin ở Bắc Cực rất được lòng người dân.

Hoạt động của Nga tại đây, dù là quân sự, kinh tế hay khoa học, đều gợi nhớ lại hình ảnh Peter Đại Đế và Cuộc thám hiểm phương Bắc Vĩ đại trong thế kỷ 18. Điều này giúp ông Putin thực hiện giấc mơ đưa nước Nga trở lại với vinh quang trước kia.

Nga có đặc quyền được thiết lập quân đội bên trong lãnh thổ quốc gia, tuy nhiên, những hành động này sẽ gây quan ngại cho các quốc gia khác trong khu vực vì Moscow đã thể hiện mình sẵn sàng sử dụng quân đội để đạt được mực tiêu quốc gia bên ngoài lãnh thổ. Và khu vực Bắc Cực cũng sẽ không phải ngoại lệ.

Xem thêm tin thế giới tại đây