(Kienthuc.net.vn) - Canxi hóa gân chóp xoay hay "sạn” khớp vai là do sự lắng tụ của canxi trên gân chóp xoay bị thoái hóa, thường thấy nhất là lắng tụ trong gân trên gai (là gân đóng góp vào động tác dạng vai). Tỷ lệ bệnh khá nhiều ước tính vào khoảng 19% đối với nhóm tuổi trên 30, thường hay xảy ra trên phụ nữ hơn là nam giới.
 |
| Ảnh minh họa. |
Bệnh nhân Lê Thị Minh Ng. (50 tuổi ở quận 5, TPHCM) bị đau âm ỉ từ vai lên cổ và xuống cánh tay mấy tháng nay. Gần đây, bệnh nhân có cảm giác đau căng tức khớp vai đến cổ, vai không thể cử động vì đau. Không nâng tay ra trước, gãi lưng hay cột tóc được. Bệnh nhân đau nhiều đến mức khớp vai gần như bị tê liệt không hoạt động được gì nhưng khuỷu tay và bàn tay hoạt động bình thường.
Bệnh nhân được chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cổ và được chỉ định mổ. Sau khi hội chẩn, bệnh nhân được chụp X-quang vai và MRI khớp vai cho thấy có cục canxi to nằm sát mấu động lớn cánh tay. Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật nội soi lấy canxi lắng tụ trong gân trên gai. Hai tuần sau xuất viện bệnh nhân cử động vai bình thường.
Tuy vậy không phải tất cả những người có sự lắng tụ canxi đều bị đau. Có nhiều trường hợp có cục sạn nhưng không đau. Và có nhiều người có cục sạn gây đau nhưng khi chuẩn bị đi mổ thì hết đau và chụp phim thấy cục sạn biến mất một cách kỳ diệu.
Triệu chứng hay thấy của bệnh này là cơn đau xuất hiện ở vùng vai gây đau nhức, hạn chế vận động vai. Cơn đau có thể lan lên đến vùng gáy và cổ thấp và xuống mặt ngoài cánh tay. Đôi khi đau dữ dội làm bệnh nhân bị giả liệt khớp vai nghĩa là vai không cử động được hoặc rất hạn chế do đau mà không phải liệt do tổn thương thần kinh. Chụp phim sẽ thấy có một khối màu trắng nằm gần chỏm xương cánh tay. Khối này có thể tròn, đồng nhất hay bị nứt gãy hay đôi khi gồm nhiều cục sạn nho nhỏ tạo nên. Khám thấy bệnh nhân có đau khi bệnh nhân tự cử động tay hay khi bác sĩ vận động thụ động vai bệnh nhân.
Thông thường, việc điều trị thuốc sẽ làm giảm đau, cải thiện cử động vai. Nhưng trong một số trường hợp, bệnh nhân không giảm đau mà đôi khi tiến triển nặng hơn như trong trường hợp bệnh nhân của chúng tôi. Khi đó các bác sĩ sẽ mở khối canxi để canxi thoát ra ngoài. Việc mở khối canxi này có thể mổ mở nhưng ưu điểm nhất vẫn là nội soi. Nội soi khớp vai vào khoang dưới mõm cùng vai (tức là khoang giữa chỏm xương cánh tay và mỏm cùng vai tức là cục xương nằm trên chỏm) tìm thấy ổ lắng tụ canxi, dùng kéo nội soi mở ổ để canxi thoát ra ngoài sẽ làm bệnh nhân bớt đau. Tuy vậy, không thể và cũng không cần thiết phải lấy hết khối canxi này.
Điều quan trọng là bệnh lý này gây ra cơn đau vùng vai có thể lan lên vùng cổ thấp và mặt ngoài cánh tay nên rất hay chẩn đoán nhầm với thoát vị đĩa đệm cổ. Đôi khi bệnh nhân cũng có khối thoát vị đĩa đệm vùng cổ nhưng không tương xứng với triệu chứng của bệnh nhân. Khi đó chỉ cần một động tác chụp phim X-quang vai sẽ xác định được chẩn đoán.
Hiện nay, có nhiều cơ sở có thể thực hiện nội soi khớp vai để thực hiện phẫu thuật lấy canxi lắng tụ trong gân này. Các bệnh nhân có thể đến khám ở các chuyên khoa chấn thương chỉnh hình ở nơi mình sinh sống để được khám và điều trị.
BS Tăng Hà Nam Anh (Trưởng khoa Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương TPHCM)