 |
| Lễ bắt ma của người Dao Đỏ ở Cao Bằng. |
Thầy cúng cầm những vật dụng trong nhà vừa nhảy múa vừa hú hồn và trải giấy ma xuống nền nhà, sau đó đốt đuốc lên rừng "bắt ma"... Đó là những hình ảnh vô cùng thú vị và độc đáo trong lễ "bắt ma" hay lễ cúng hồn của người Dao Đỏ ở Phia Đén (huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng). Từ lễ cúng này, chúng ta có thể hiểu thêm về những nét văn hóa, phong tục truyền thống của đồng bào các dân tộc Việt Nam.
Mời quý độc giả xem trailer "Cúng hồn":
Dân tộc Dao ở Cao Bằng chiếm gần 10% dân số với 2 nhóm chính là Dao Đỏ và Dao Tiền. Trong đó, người Dao Đỏ chiếm 2/3 dân số và cư trú tập trung ở vùng cao, vùng núi đất các huyện Thông Nông, Hà Quảng, Hòa An, Nguyên Bình... Tuy cư trú ở núi cao xa xôi, còn nhiều khó khăn, nhưng đồng bào Dao Đỏ có truyền thống văn hóa phong phú và giàu bản sắc.
Trong quan niệm của người Dao Đỏ Cao Bằng, những người đã chết đi được gọi là hồn. Nếu gia đình có con cái ốm đau, trâu bò phá nương rẫy, mất mùa, lợn gà ốm... họ đều làm lễ cúng hồn. Bởi họ tin rằng những linh hồn đói khát, vất vưởng ngoài đường, ngoài nương rẫy về quấy phá gia đình họ. Trong quan niệm có phần hồn nhiên, mang hơi hướng huyền bí, người Dao Đỏ thường cúng hồn vào ngày mùng 1 và 15 âm lịch để mời các linh hồn về nhà, ăn một bữa thật no, phù hộ cho gia đình yên ấm, con cháu khỏe mạnh, thóc lúa đầy nhà, không ốm đau bệnh tật. Người Dao Đỏ không bao giờ làm lễ cúng hồn mà không có lý do chính đáng bởi họ tin rằng linh hồn khi nhập vào người sống sẽ không xuất ra, làm người sống sẽ phát điên, đi lang thang như chính những linh hồn được triệu hồi và không ai trong gia đình được yên ổn.
Những vật dụng của người Dao Đỏ trong lễ cúng hồn không phải là những vật dụng cao siêu mà nó là những sản phẩm, vật dụng phục vụ đời sống hàng ngày như nắm ngô, bát gạo, chén rượu, chén nước, chiếc rìu chặt củi, con dao đi rừng, chiếc chày giã gạo... Và một thứ không thể thiếu trong bất cứ khóa lễ nào chính là giấy ma, thứ đồ tể cực kỳ quan trọng bởi người Dao Đỏ tin rằng giấy ma là cầu nối giữa hai thế giới.
Một con vật cũng không thể thiếu trong lễ cúng hồn của người Dao Đỏ là con gà. Không ai biết nó có ý nghĩa thế nào nhưng nó là một thủ tục bất thành văn, bất biến trong buổi lễ cúng cô hồn. Sau một loạt những câu thần chú, buổi lễ kết thúc với vẻ mặt hoan hỉ của thầy cúng chủ tế.
Quý độc giả sẽ được chứng kiến tận mắt và khám phá những nét độc đáo, có một không hai trong lễ cúng hồn của người Dao Đỏ trong phóng sự "Cúng hồn" phát sóng lúc 20h15 thứ 2 ngày 9/2/2015, phát lại lần 1 lúc 9h thứ 3 ngày 10/2/2015 và 15h thứ 4 ngày 11/2/2015 trên kênh ANTG (Truyền hình An Viên).
Hải Sơn