Chưa có quy định cụ thể cử tri bãi nhiệm đại biểu HĐND

Theo Bộ Nội vụ, Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) đã quy định về việc đại biểu Hội đồng nhân dân khi không còn sự tín nhiệm của nhân dân thì bị Hội đồng nhân dân hoặc cử tri bãi nhiệm.

Trên thực tế, khi có trường hợp đại biểu Hội đồng nhân dân vi phạm nghiêm trọng thì các địa phương thường đưa ra Hội đồng nhân dân bãi nhiệm.

Việc Hội đồng nhân dân bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân đã được tiến hành đúng quy định của pháp luật, được cử tri và nhân dân đồng tình. Trong khi đó, việc cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân chưa thực hiện được do chưa có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục, cách thức tiến hành.

Do đó, việc ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về trình tự cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân là cần thiết, làm cơ sở triển khai thực hiện trên thực tế và phù hợp với quy định của Hiến pháp và của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Bộ Nội vụ cho biết, dự thảo Nghị quyết gồm 6 chương, 29 điều với các nội dung cơ bản.

Cụ thể, quy định về nguyên tắc tổ chức cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân. Theo đó, việc bỏ phiếu được tiến hành ở nơi đại biểu được bầu hoặc ở đơn vị bầu cử nơi đại biểu đã chuyển đến sinh hoạt; được tổ chức vào ngày chủ nhật theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Cuộc bỏ phiếu hợp lệ khi có quá nửa tổng số cử tri trong danh sách cử tri tại đơn vị bầu cử tham gia bỏ phiếu bãi nhiệm.

Quy định về thẩm quyền quyết định và trình tự, thủ tục đưa ra cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân, Dự thảo nghị quyết đề xuất, cơ quan có thẩm quyền đề nghị việc cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân là Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp.

Cơ quan có thẩm quyền quyết định việc đưa ra cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân là Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp. Ban Pháp chế của Hội đồng nhân dân trình Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp xem xét, ban hành Nghị quyết về việc đưa ra cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân.

Quy định việc xác định đơn vị bãi nhiệm, khu vực bỏ phiếu bãi nhiệm, thẩm quyền, thời gian phải ban hành quyết định xác định khu vực bỏ phiếu bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân. Theo đó, đơn vị bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân là đơn vị bầu cử nơi đại biểu Hội đồng nhân dân được bầu hoặc là đơn vị bầu cử nơi đại biểu Hội đồng nhân dân đã chuyển đến sinh hoạt. Đơn vị bãi nhiệm được chia thành các khu vực bỏ phiếu bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân.

Dự thảo nêu rõ, mọi công dân có quyền bầu cử đều được ghi tên vào danh sách cử tri bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân và được phát thẻ cử tri, trừ các trường hợp đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành án, đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo, người mất năng lực hành vi dân sự. Đồng thời, dự thảo Nghị quyết quy định cụ thể các trường hợp bị xóa tên hoặc bổ sung tên vào danh sách cử tri.

Chậm nhất là 30 ngày trước ngày bỏ phiếu, cơ quan lập danh sách cử tri niêm yết danh sách cử tri tại trụ sở UBND cấp xã hoặc huyện (nơi không tổ chức đơn vị hành chính xã, thị trấn) và tại những địa điểm công cộng của khu vực bỏ phiếu, đồng thời thông báo rộng rãi danh sách cử tri và việc niêm yết để nhân dân kiểm tra. Đồng thời, quy định cụ thể về thời gian, việc giải quyết khiếu nại về danh sách cử tri của công dân. Quy định về việc cử tri đi bỏ phiếu ở nơi khác nếu vẫn thuộc khu vực đơn vị bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân.

Ở mẫu phiếu bãi nhiệm, bên cạnh họ và tên thì thiết kế 2 ô "đồng ý" và "không đồng ý" bãi nhiệm để cử tri lựa chọn tích vào 1 trong 2 ô.

Việc bỏ phiếu bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân bắt đầu từ 7h sáng đến 7h tối cùng ngày. Tùy tình hình địa phương, tổ công tác bãi nhiệm có thể quyết định cho bắt đầu việc bỏ phiếu sớm hơn nhưng không được trước 5h sáng hoặc kết thúc muộn hơn nhưng không được quá 9h tối cùng ngày.

Tại tờ trình vừa đưa ra lấy ý kiến, Bộ Nội vụ xin ý kiến Chính phủ về 2 phương án.

Phương án 1: Đại biểu Hội đồng nhân dân bị bãi nhiệm khi có ít nhất 2/3 tổng số phiếu hợp lệ của cử tri ở đơn vị bãi nhiệm đồng ý bãi nhiệm.

Phương án 2: Đại biểu Hội đồng nhân dân bị bãi nhiệm khi có quá nửa tổng số phiếu hợp lệ của cử tri ở đơn vị bãi nhiệm đồng ý bãi nhiệm.

Căn cứ việc đại biểu Hội đồng nhân dân bị Hội đồng nhân dân bãi nhiệm khi có ít nhất 2/3 tổng số đại biểu Hội đồng nhân dân biểu quyết tán thành quy định tại Khoản 3 Điều 104 Luật Tổ chức chính quyền địa phương và việc bãi nhiệm đại biểu Hội đồng nhân dân là vấn đề hệ trọng liên quan đến quyền và trách nhiệm của đại biểu Hội đồng nhân dân được tiến hành tại đơn vị bầu cử nơi đại biểu được bầu hoặc nơi đại biểu đến sinh hoạt, Bộ Nội vụ đã đề nghị chọn phương án 1.