Có việc đăng kiểm “tiếp tay” cho nhập xe không đủ tiêu chuẩn?

Quyết định số 49/2011/QĐ –TTg ngày 1/9/2011 của Thủ tướng Chính phủ quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới, trong đó nêu rõ, từ ngày 1/1/2017 các loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 4. Đây là tiêu chuẩn phép thử và giới hạn chất gây ô nhiễm có trong khí thải tương ứng với mức Euro 4 được quy định trong quy định kỹ thuật về khí thải xe cơ giới của Ủy ban kinh tế châu Âu. Cũng theo lộ trình này tiêu chuẩn khí thải mức 5, áp dụng từ ngày 1/1/2022.

Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp vẫn ngang nhiên không tuân thủ lộ trình Quyết định của Thủ tướng nhập khẩu ô tô tải mới nguyên chiếc dưới tiêu chuẩn khí thải mức 4 vào Việt Nam.

Ông Trần Bằng Toàn, Chi Cục trưởng Chi cục cửa khẩu Hữu Nghị xác nhận, theo thống kê của Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị từ đầu năm 2017 tới nay một số doanh nghiệp: Công ty TNHH thương Mại tài Chính Hải Âu, Công ty cổ phần ô tô Vũ Linh, Công ty TNHH xuất nhập khẩu thương mại tổng hợp Đông Dương, Công ty cổ phần kinh doanh thương mại và dịch vụ Trường Thịnh… nhập khẩu ô tô tải từ Trung Quốc về. Số lượng xe tải nhập khẩu về khoảng 174 chiếc. “Xe tải với tiêu chuẩn khí thải mức 4 thì chưa thấy doanh nghiệp nào khai báo…” – ông Toàn nói.

Theo quy trình để nhập ô tô về Việt Nam, doanh nghiệp nhập khẩu phải tuân thủ Thông tư 31 của Bộ Giao thông – Vận tải. Về tiêu chuẩn khí thải, doanh nghiệp nhập khẩu phải tuân thủ Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ.

Thông tư 31 của Bộ GT-VT quy định về việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới nhập khẩu. Theo đó, khi doanh nghiệp nhập khẩu ôtô thì phải nộp cho Cục Đăng kiểm Việt Nam một bộ hồ sơ đăng ký kiểm tra lô hàng. Nếu hồ sơ đăng ký kiểm tra chưa đầy đủ theo quy định thì cơ quan kiểm tra sẽ hướng dẫn tổ chức, cá nhân nhập khẩu bổ sung, hoàn thiện lại; Nếu hồ sơ đăng ký kiểm tra đầy đủ thì cơ quan kiểm tra sẽ xác nhận vào Giấy đăng ký kiểm tra, đồng thời thống nhất với tổ chức, cá nhân nhập khẩu về thời gian và địa điểm kiểm tra… Đến đây, doanh nghiệp gửi cho Hải quan bộ hồ sơ đã có xác nhận của Cục Đăng kiểm Việt Nam vào Giấy đăng ký kiểm tra lô hàng để làm thủ tục tạm thời thông quan. Và đương nhiên, toàn bộ số xe ôtô này được rời khỏi kho bãi Hải quan.

Như vậy, Giấy đăng ký kiểm tra lô hàng có sự xác nhận của Cục Đăng kiểm Việt Nam có giá trị “thông hành” để tạm thời giải phóng lô hàng. Ngược lại, khi không có sự xác nhận kiểm tra lô hàng của Cục Đăng kiểm thì lô hàng sẽ không thể ra khỏi kho bãi của Hải quan.

Ông Tô An, Trưởng phòng Chất lượng xe cơ giới (VAQ), Cục Đăng Kiểm Việt Nam, khẳng định quy trình nhập khẩu ô tô vào Việt Nam, hiện tại vẫn đang được Cục Đăng kiểm tuân thủ theo Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ. Từ ngày 1/1/2017, chỉ cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn Euro 4 đối với xe hạng nhẹ và động cơ tiêu chuẩn Euro đối với xe hạng nặng. Cụ thể, đối với xe nhập khẩu chứng minh được xe đó đạt chuẩn Euro 4 thì phải xuất trình được kết quả thực nghiệm nếu thực nghiệm ở nước ngoài là xe đạt tiêu chuẩn Euro 4. Căn cứ báo cáo thực nghiệm này cơ quan đăng kiểm sẽ kiểm tra đối chiếu với xe nhập khẩu về có phù hợp với báo cáo hay không. Nếu phù hợp, đúng 100% thì Cục Đăng kiểm thừa nhận kết quả thực nghiệm xe nước đó ở nước ngoài. Trong trường hợp xe nhập khẩu không xuất trình được báo cáo phù hợp Euro 4 hoặc có xuất trình nhưng không phù hợp thì cơ quan đăng kiểm sẽ tiến hành tháo dời để kiểm tra đối chiếu nếu không phù hợp sẽ được mang đến Trung tâm kiểm định khí thải kiểm định, kết quả không đạt tiêu chuẩn thì buộc phải tái xuất.

Quy trình nhập khẩu xe ô tô mới về Việt Nam là rất chặt chẽ. Thế nhưng, thực tế Cục Đăng kiểm Việt Nam vẫn chấp thuận hồ sơ đăng ký kiểm tra chất lượng xe có mức khí thải không đạt tiêu chuẩn theo Quyết định 49, để những chiếc xe này từ bên kia biên giới chạy thẳng vào kho bãi của doanh nghiệp, chờ ngày được kiểm tra, đăng kiểm. Cụ thể, lô hàng xe ô tô tải, do Công ty cổ phần kinh doanh thương mại và dịch vụ Trường Thịnh… đăng ký kiểm tra chất lượng ngày 23/2/2017, trong hồ sơ ghi rõ tiêu chuẩn khí thải mức 2 (Euro 2), không đạt tiêu chuẩn áp dụng theo Quyết định 49 nhưng không hiểu sao Phòng chất lượng xe cơ giới (VAQ) vẫn chấp thuận đăng ký kiểm tra và cấp số đăng ký kiểm tra: 000824/17OT.

Với việc cấp mã sô đăng ký kiểm tra chất lượng lô hàng, khi Hải quan Hữu Nghị nhận được Giấy đăng ký kiểm tra chất lượng hàng hóa, có xác nhận mã số kiểm tra hàng hóa của Cục Đăng kiểm thì sẽ tạm thời cho thông quan, tạm thời giải phóng hàng hóa...

Như vậy, với việc cấp mã số kiểm tra, chấp thuận kiểm tra chất lượng lô hàng, để rồi xe ô tô chỉ đạt chuẩn Euro 2 vào kho bãi trong nước, VAQ đã vượt quyền, không tuân thủ nghiêm túc lộ trình Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ. Lý giải về vấn đề này, ông Tô An, Trưởng Phòng chất lượng xe cơ giới khẳng định từ 1/1/2017, cơ quan đăng kiểm chỉ kiểm tra và chứng nhận cho những trường hợp nào đạt tiêu chuẩn Euro 4, còn các trường hợp xe nhập khẩu từ Trung Quốc chỉ đạt chuẩn Euro 2 được doanh nghiệp ký hợp đồng trong năm 2016 do lúc đó có thông tin Chính phủ kéo dài một phần lộ trình Quyết định 49 nên doanh nghiệp nhập khẩu về. Hiện tại Cục Đăng kiểm chưa kiểm tra với các lô xe này mà chỉ cho đăng ký kiểm tra chất lượng và xin đề nghị với Hải quan cho tạm giải phóng hàng để tránh tốn kém chi phí lưu kho, bến bãi ở cửa khẩu đề giải phóng vào nội địa và chờ có thông báo mới của Chính phủ thì thực hiện theo thông báo này.

“Những xe này vẫn thuộc diện giám sát của cơ quan Hải quan chỉ khi nào được cơ quan đăng kiểm kiểm tra đạt chất lượng nhập khẩu, có giấy chứng nhận của cơ quan đăng kiểm nộp cơ quan hải quan lúc này mới hoàn tất thủ tục thông quan mới được bán cho khách hàng (nộp thuế trước bạ, đăng ký biển số) mới tiến hành đăng kiểm”, ông An nói.

Ông An cho biết trước đó Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam, các doanh nghiệp nhập khẩu ô tô có văn bản đề nghị tháo gỡ khó khăn gửi Bộ và Chính phủ. Tuy nhiên, còn chưa có chỉ đạo bằng văn bản để tháo gỡ khó khăn … Ông An cũng lưu ý, nếu Thủ tướng không đồng ý giãn lộ trình thì các doanh nghiệp phải tái xuất các lô hàng xe ô tô không đạt tiêu chuẩn./.

Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 2/2017, ngày 1/3 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã bác bỏ ý kiến đề xuất của một số ngành xin lùi thời gian thực hiện Quyết định 49/2011, về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải của ôtô, xe máy.

Thủ tướng không đồng ý gia hạn thời điểm áp dụng; yêu cầu thực hiện nghiêm, kiên quyết không vì lợi ích của một số ngành, lĩnh vực mà bỏ qua vấn đề bảo vệ môi trường. “Đây là vấn đề kỷ luật, kỷ cương”, Thủ tướng nhấn mạnh.