Xuất thân từ nghèo khó, anh Phan Văn Khải tham gia cách mạng từ thời niên thiếu, và cuối năm 1954, anh tập kết ra Bắc. Anh Khải được vào học ở trường Bổ túc văn hóa công nông. Rồi sau đó anh được cử sang Liên Xô học đại học về kinh tế. Từ nghèo khó đi lên, anh thấu hiểu nỗi khổ của người dân nên đã góp phần đề ra nhiều chính sách hợp lòng dân.
Anh Phan Văn Khải lên làm Thủ tướng đúng thời điểm cuộc khủng hoảng tài chính châu Á xảy ra nghiêm trọng vào năm 1997. Lúc đó nền kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Rất mừng là, đất nước ta đã vượt qua được cuộc khủng hoảng, trong đó có công đóng góp không nhỏ của anh Phan Văn Khải. Nếu coi cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt là một trong những người đi đầu trong sự nghiệp đổi mới thì anh Phan Văn Khải là một nhà kỹ trị xuất sắc, người tích cực thực hiện sự nghiệp đó bằng cái tâm, bằng năng lực, trình độ, với sự kiên trì sáng tạo của mình.
Tại diễn đàn Quốc hội, anh Khải có dấu ấn rất quan trọng trong việc tiến hành việc truyền hình, phát thanh trực tiếp các phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Khi thông qua chương trình chất vấn, có phần Thủ tướng trả lời, khi gặp tôi, anh Khải có hỏi: Từ trước tới nay, thay mặt Chính phủ trả lời chất vấn trước Quốc hội là Phó Thủ tướng Thường trực, Thủ tướng chỉ xuất hiện cuối khi cần làm rõ một số vấn đề. Nay mình là Thủ tướng mà cũng phải trả lời chất vấn à? Tôi đáp lại vâng, nội quy kỳ họp đã quy định như vậy, người cao nhất của Chính phủ phải trả lời chất vấn.
Ấn tượng nhất tại phiên chất vấn là anh Phan Văn Khải trả lời về vấn đề điện nông thôn. Vào thời điểm đó, đây là vấn đề rất nóng. Do nhu cầu điện của nông thôn rất lớn mà nhà nước không có tiền để đầu tư, nên nông dân cả nước đã đóng góp tới trên 800 tỷ đồng (vào thập niên 90, số tiền đó rất lớn, tương đương trên 10 nghìn tỷ đồng bây giờ). Đến nay tình hình tài chính của đất nước đã tương đối ổn định.
Cử tri kiến nghị được đối xử công bằng, và đương nhiên phải giải quyết thỏa đáng vấn đề này. Ở 4 kỳ họp Quốc hội trước, Thủ tướng giao cho Bộ trưởng Bộ Công nghiệp Đặng Vũ Chư trả lời chất vấn, nhưng với thẩm quyền của mình, bộ trưởng không thể trả lời thấu đáo, không thể giải quyết được kiến nghị của cử tri. Với trách nhiệm và tình cảm của mình, tôi đã thuyết phục anh Khải trực tiếp trả lời vấn đề điện nông thôn trước Quốc hội.
Tại phiên trả lời chất vấn, anh Khải đánh giá cao phong trào xây dựng điện nông thôn và cho nhiều bài học kinh nghiệm. Chính phủ đề nghị với Quốc hội cho hoàn trả số tiền trên. Tuy nhiên, thay vì trả cho từng người dân, số tiền đó sẽ chuyển về cho từng xã để làm quỹ xây dựng hạ tầng, trước hết là nâng cấp hệ thống điện, bớt đi giá tiền điện mà mỗi hộ dân phải trả. Ý kiến này được Quốc hội nhất trí và rất hoan nghênh, ủng hộ.
Ngay sau đó, trong buổi họp báo, với sự phấn khích trước việc giải quyết một vấn đề nan giải trong thời gian dài, tôi đã nói: Đó là lần phát biểu hay nhất trong 20 năm qua của Thủ tướng Phan Văn Khải. Với tôi, anh Khải là một người anh sống chân thành, chất phác, mộc mạc, giản dị và được nhiều người yêu mến.
Nhìn lại những đóng góp của nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải cho thấy, công tác cán bộ hiện nay là vấn đề rất quan trọng và xã hội đang đòi hỏi có những đổi mới căn bản. Qua cuộc đời và sự nghiệp của anh Phan Văn Khải cho chúng ta nhiều bài học bổ ích.
Theo LUÂN DŨNG - VĂN KIÊN/Tiền phong