Nóng tranh cãi đề xuất “người xử phạt phải chứng minh vi phạm là làm ngược”

Phát biểu "Người xử phạt phải chứng minh vi phạm là làm ngược" được ông Khuất Việt Hùng đưa ra khi đề cập đến một số vấn đề liên quan xử phạt vi phạm giao thông tại phiên giải trình do Uỷ ban Tư pháp tổ chức ngày 6/3.

Theo ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Uỷ ban An toàn Giao thông quốc gia cho rằng, việc xử phạt nghiêm với các hành vi vi phạm về trật tự ATGT sẽ là động lực để thay đổi hành vi của người tham gia giao thông, và cũng là thứ để người dân soi vào. Để làm được việc đó, ông Hùng đề nghị phải tạo điều kiện hành lang pháp lý minh bạch cho lực lượng chức năng thực thi nhiệm vụ.

Dẫn quy định hiện tại về việc yêu cầu người xử phạt vi phạm giao thông phải chứng minh vi phạm, ông Khuất Việt Hùng cho rằng việc này đang đi ngược lại với các nước. Bởi thông thường về mặt hành chính cứ xử phạt đã, còn nếu thấy việc xử phạt đó không đúng thì người bị xử phạt có thể kiện người ra quyết định xử phạt ra toà.

“Nếu chúng ta giải quyết được chỗ này mới tạo được nền tảng pháp lý cho lực lượng thực thi công vụ, cái này rất quan trọng, không đơn giản một chút nào, vì tôi chứng kiến rất nhiều chuyện tranh cãi nhau, và người vi phạm cứ quay, dí camera vào mặt cảnh sát, cố gắng tạo ra dư luận xã hội” – ông Hùng nêu thực tế và mong rằng chúng ta sẽ cố gắng giải quyết được tình trạng này.

Ông Hùng cho rằng, nếu không giải quyết được vấn đề này tức là chúng ta đang tự “tước vũ khí” của cơ quan bảo vệ và thực thi pháp luật. Bảo vệ pháp luật mà phải tranh cãi với những trường hợp như người cố tình vi phạm hoặc người say rượu thì “không cãi được”.

“Hơn nữa, nếu phạt sai thì người dân có quyền kiện, chúng ta có cơ chế để người dân kiện người xử phạt sai ra toà. Vì thế, chúng ta phải cố gắng làm để có vũ khí cho lực lượng chức năng giải quyết vi phạm” –ông Hùng nêu ý kiến.

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Diệp Năng Bình Trưởng VPLS Tinh Thông Luật cho biết, tại Điều 9 Luật tố tụng hành chính năm 2015 quy định về việc cung cấp tài liệu, chứng cứ, chứng minh trong tố tụng hành chính như sau: Các đương sự (Đương sự bao gồm người khởi kiện, người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan) có quyền và nghĩa vụ chủ động thu thập, giao nộp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án và chứng minh yêu cầu của mình là có căn cứ và hợp pháp.

Cá nhân khởi kiện, yêu cầu để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người khác có quyền và nghĩa vụ thu thập, cung cấp tài liệu, chứng cứ, chứng minh như đương sự.

Tòa án có trách nhiệm hỗ trợ đương sự trong việc thu thập tài liệu, chứng cứ và tiến hành thu thập, xác minh chứng cứ; yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ cho Tòa án hoặc đương sự theo quy định của Luật này.

Bên cạnh đó Điều 10 của luật này cũng quy định nghĩa vụ cung cấp tài liệu, chứng cứ của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền đó là: Cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có nghĩa vụ cung cấp đầy đủ và đúng thời hạn tài liệu, chứng cứ mà mình đang lưu giữ, quản lý cho đương sự, Tòa án, Viện kiểm sát nhân dân (sau đây gọi là Viện kiểm sát) theo quy định của Luật này khi có yêu cầu và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc cung cấp tài liệu, chứng cứ đó; trường hợp không cung cấp được thì phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do cho đương sự, Tòa án, Viện kiểm sát biết.

Hoặc giả sử trong vụ tai nạn giao thông mà bị khởi tố vụ án hình sự thì lúc này theo quy định tại các Điều 60,61 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 bị can, bị cáo không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội mà nghĩa vụ chứng minh thuộc về cơ quan tiến hành tố tụng được quy định tại Điều 85 của bộ luật này: Khi điều tra, truy tố và xét xử vụ án hình sự, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải chứng minh: Có hành vi phạm tội xảy ra hay không, thời gian, địa điểm và những tình tiết khác của hành vi phạm tội; Ai là người thực hiện hành vi phạm tội; có lỗi hay không có lỗi, do cố ý hay vô ý; có năng lực trách nhiệm hình sự hay không; mục đích, động cơ phạm tội...

Với những dẫn chiếu nêu trên, Luật sư Diệp Năng Bình cho rằng, pháp luật tố tụng của hai ngành luật là luật hành chính và luật hình sự đều không buộc người dân phải có nghĩa vụ chứng minh mà trách nhiệm thuộc về các cơ quan Nhà nước.

“Hơn nữa, trong việc xử lý vấn đề giao thông chúng ta không thể so sánh với các nước bạn. Ở nước họ hệ thống máy ghi hình phát triển, thông thường họ thường xử phạt qua đó. Khi chúng ta chưa đầu tư cho công nghệ, khi tệ nạn lót tay bị báo chí và người dân phanh phui thường xuyên, khi mà vẫn còn những clip người dân đưa lên mạng cho thấy cảnh sát không chứng minh được lỗi, không tranh luận lại với dân phải bỏ chạy thì khi đó chúng ta không thể trao cho họ thêm quyền”, Luật sư Bình cho biết.